Geen racisten in de raad!

Geert Wilders spreekt journalisten en neonazi’s met prinsenvlaggen toe in Rotterdam, 20 januari 2018 (Foto: @ShirleySoenjoto op twitter).
De ontwikkeling van extreem-rechts lijkt versplinterd, omdat het verschillende vormen aanneemt. Toch is het belangrijk om te zien dat extreem-rechts radicaliseert en groeit. Grote delen van links trekken deze conclusie niet of nauwelijks. Voor zover het gevaar wel wordt onderkend, ontbreekt het aan een effectief antwoord.
28 februari 2018

Door Jens Appelo

Op 20 januari, precies een jaar nadat Donald Trump geïnaugureerd werd in Washington, liep Wilders door Rotterdam – dat wil zeggen: een blokje om de Doelen – met honderden PVV-aanhangers. Hoewel het geen grote demonstratie was, weerspiegelde het het huidige politieke klimaat in Nederland. Dat de politie weer eens koste wat het kost extreem-rechts faciliteerde laten we hier verder buiten beschouwing.

Wie waren er aanwezig? Een groepje PVV’ers, maar vooral ook openlijke fascisten. Vol zelfvertrouwen liepen leden van Identitair Verzet, de Nederlandse Volksunie, Voorpost en Pegida rond om te recruteren en flyers uit te delen.

Wilders zelf lijkt ook minder schroom te hebben om met neonazi’s te worden geassocieerd. De fascistische complotdenker Renaud Camus was ook aanwezig: de man die Le Pen te links vindt. Camus beweert dat de Europese elite een geheim plan heeft om de bevolking te vervangen door moslims (‘omvolking’), en er nu een ‘demografische oorlog’ plaatsvindt.

Radicalisering

Waarom voelde Wilders zich genoodzaakt om een dergelijke demonstratie uit te roepen? Dit is namelijk niet een methode die de PVV vaak gebruikt. Wilders ziet in dat hij zijn draagvlak moet vergroten doordat er een nieuwe uitdager op rechts is opgekomen: Thierry Baudets Forum voor Democratie (FvD).

Het idee dat meer partijen op rechts betekent dat het ‘versplintert’, klopt niet: we zien hier – net als trouwens in het steeds explicieter racisme van VVD, CDA en SGP – duidelijk dat het gaat om een wederzijdse radicalisering in plaats van versplintering.

Baudets partij is wezenlijk anders dan die van Wilders: FvD bouwt op verschillende niveaus een organisatie op, met bijeenkomsten, scholingen en een actieve jongerenclub. Wilders’ electorale strategie, uitslui- tend gebouwd op hemzelf en zijn moslimhaat, schiet tekort ten overstaan van een extreem-rechtse partij die echt aan een beweging bouwt.

De snelle groei van die beweging wijst op de zorgwekkende rechtse radicalisering en normalisering. Bij verschillende extreem-rechtse en fascistische groepen groeit het zelfvertrouwen. De haat van deze groepen gedijt goed op de tegenstellingen van decennialang neoliberaal beleid en de ontwrichting van de laatste economische crisis. In november van vorig jaar hield FvD een conferentie in de RAI die meer leden trok dan vaak het geval is bij parlementaire partijen. Dit gaf nog een boost aan het zelfvertrouwen van de partij.

Aanvallen

Dit komt tot uiting in het frontaal aanvallen van weerman Gerrit Hiemstra omdat hij zijn zorgen uitte over klimaatverandering. Baudet voelt zich blijkbaar zo zeker dat hij wetenschappelijke feiten probeert te onderwerpen aan zijn extreem-rechtse politiek.

Een soortgelijke lastercampagne werd ingezet tegen een leraar van een Groenlose middelbare school nadat hij een essayvraag stelde aan zijn leerlingen over de alt-right en FvD. ‘Retweet voor ontslag, Like voor schorsing’, tweette Yernaz Ramautarsing, nummer twee op de Amsterdamse kieslijst.

De hetze tegen docenten, wetenschappers en ‘linkse indoctrinatie’ wijst op de werkelijke betekenis van ‘Democratie’ voor Forum. Ook zijn idee van het ‘zakenkabinet’ – een openlijke dictatuur van het kapitaal – bewijst dat Baudet helemaal geen fan is van democratie. ‘Het allerbeste zou zijn als wij absolute heersers zijn’, vertelde hij recentelijk aan zijn jongerenafdeling.

Dit strookt goed met de hetze- tactiek: het doel is niet professionele onafhankelijkheid of zelfs een gelijk speelveld, maar totale onderwerping van afvallige feiten en meningen.

Echo’s van nazisme

Een dag voor Wilders’ demonstratie in Rotterdam vond in Rijswijk een ‘nationale brainstorm’ plaats, georganiseerd door stichting De Nederlandse Leeuw. Dat was een soort 2000-koppig alt-right-gala.

Naar eigen zeggen wil De Nederlandse Leeuw de ‘progressief-liberale denkcultuur doorbreken’ om tot nieuwe ‘oplossingen’ te komen over immigratie en de multiculturele samenleving. Waar hebben we dat eerder gehoord?

Een speech waarin Adjiedj Bakas pleitte voor sterilisatie of preventief doodschieten ter voorkoming van immigratie werd dan ook goed ontvangen. ‘Rasrealist’ Joost Niemöller en Machiel de Graaf (PVV) waren ook te horen, net als oud-minister van Immigratie Rita Verdonk.

Termen met nazistische oorsprong, zoals ‘cultuurmarxisme’, ‘demografische oorlog’ en ‘islamisering’ (een 21e eeuwse ‘verjoding’) werden die dag in Rijswijk aan de lopende band gebruikt en genormaliseerd.

Het gebeurt niet vaak dat extreem-rechts een dergelijk evenement organiseert en zoveel mensen kan aantrekken. Net als de ontwikkeling van Forum voor Democratie (dat vroeger ook zulke, maar veel kleinere evenementen organiseerde) moet dit worden gezien in de context van een extreem-rechts dat eenheid probeert te smeden, dat organisatorisch sterker wordt en dat de achterban probeert te scholen in racisme en seksisme.

Links

Aan de linkerkant, daarentegen, ontbreekt eenheid, organisatie en kennis. Veel linkse mensen bagatelliseren dit soort ontwikkelingen of denken het te kunnen bestrijden met louter ironie.

Slechts enkelen trekken conclusies over het gevaar van extreem- rechts en fascisme.

Maar dit zijn niet de mensen die aan de macht zijn. Hoewel kopstukken van D66 Amsterdam een kritisch stuk schreven over het gevaar van extreem-rechts, lieten zij de volgende dag weten FvD niet uit te sluiten. Op andere plekken, bijvoorbeeld op het sociaal-democratische blog Joop, wordt voornamelijk laconiek gedaan over extreem-rechtse evenementen. Het in context plaatsen van een levensgevaarlijke extreem-rechtse opkomst wordt telkens achterwege gelaten.

Bij de demonstratie van Wilders was DENK de enige partij die een tegengeluid liet horen. Ze hanteren een oprechtere variant van strategie- Pechtold: door zichzelf tegenover Wilders te positioneren, winnen ze aan populariteit zonder een werkelijk antwoord te formuleren. Dat veel mensen via hun facebook-profielfoto een statement maakten, wijst op een behoefte aan actie. Maar voor die mensen is het lastig om zich ergens aan te sluiten omdat links simpelweg te weinig is georganiseerd.

Extreem-rechts maakt zich op dit moment klaar om dominant te worden in de gemeenteraden. De PVV doet mee in 30 gemeenten: 28 meer dan bij de vorige verkiezingen. FvD werkt in Rotterdam samen met de Fortuynisten van Leefbaar en in Amsterdam zetten zij onder eigen naam in op de gemeenteraadsverkiezingen.

Voor Wilders geldt dat hij een doorbraak wil forceren; hij wil een stap richting de macht zetten nu hij wordt ondergesneeuwd FvD. Voor Baudet is Amsterdam ‘het hoofdkwartier van het partijkartel’. Zijn ambitie is om voet aan de grond te krijgen in een belangrijke stad om zo verder uit te kunnen breiden.

Als links de strijd tegen extreem- rechts en fascisme over laat aan liberale, comfortabele columnisten, dan zal de fascistische dynamiek alleen maar doorzetten. Het is tijd voor links om zich te laten horen – niet alleen in columns, niet alleen op facebook en twitter, maar vooral op straat.

De gemeenteraadsverkiezing is een moment om groepen bij elkaar te brengen tegen extreem-rechts, maar zo’n front moet een permanent karakter hebben. Extreem-rechts groeit namelijk ook buiten de circusvoorstellingen van verkiezingen. We hebben daarom geen tijd te verliezen om een zo breed mogelijke samenwerking op te bouwen tegen de coalitie van klimaatontkenners, vrijemarktfundamentalisten, seksisten en racisten. Voor nu: wees paraat, geen racisten in de raad!