Gebruik winst voor werkgelegenheid!
Door Jeroen van der Starre
Begin dit jaar voerde ICT-bedrijf Capgemini een loonsverlaging door voor oudere werknemers ‘om jongeren meer kansen te geven’. Werkgeversorganisaties sloten zich snel aan.
Volgens het werkgeversplan moeten oudere werkers voor hetzelfde werk tot wel 10 procent van hun loon inleveren. Dit komt bovenop de loonmatiging die er feitelijk al is: de cao-lonen blijven al jaren achter bij de inflatie. In de thuiszorg worden werkers bedreigd met een loonkorting die kan oplopen tot 300 euro per maand.
Deze trend naar lagere lonen wordt nu verder doorgedrukt door oudere werknemers onder vuur te nemen. Zij zouden te duur zijn en daarom de kansen voor jongeren verkleinen.
Jongeren zitten inderdaad in zwaar weer. Dit jaar is de werkloosheid opgelopen tot 7,2 procent en voor jongeren is dit met 14,2 procent bijna twee keer zo hoog. Maar dit is niet te wijten aan oudere arbeiders. Die zijn ook ongewenst: in 2011 was bijna de helft van de 45-plussers langdurig werkloos.
De oplopende werkloosheid heeft twee belangrijke oorzaken. Ten eerste leiden bezuinigingen tot een lagere koopkracht en lagere consumptie. Daardoor is de economische groei verminderd. Loonmatiging vergroot dit probleem alleen maar. Ten tweede hebben werkgevers en regering de werkloosheid opgedreven door de pensioenleeftijd en de werkdruk te verhogen.
Recorduitkeringen
De reden voor loonmatiging is dezelfde als altijd: lagere lonen betekenen grotere uitbuiting en dus hogere winsten – niet omdat het ‘noodzakelijk’ is, maar omdat het extra geld beschikbaar maakt voor topsalarissen en dividenden voor aandeelhouders.
Het bedrijfsleven boekt jaarlijks nog steeds honderden miljarden aan winst, maar deze worden niet geïnvesteerd in werkgelegenheid. In plaats daarvan gaan ontslaggolven gepaard met recorduitkeringen aan aandeelhouders. Vorig jaar is in Nederland naar schatting €19,4 miljard aan dividend uitgekeerd, tegenover €12 miljard in 2011. Wat overblijft wordt opgepot. In 2010 hadden Nederlandse multinationals een ‘oorlogskas’ van €210 miljard die ze niet investeren.
Als deze bedrijven werkelijk begaan waren met jongere arbeiders, zouden ze investeren in banen. Dat dit niet gebeurt, geeft aan waar de echte prioriteiten liggen: bij de bestuurders, topmanagers en aandeelhouders. Het ‘belangenconflict’ tussen jongeren en ouderen is bewust gecreëerd om hen tegen elkaar uit te spelen. Het verhult het échte belangenconflict: dat tussen werkers en werkzoekenden aan de ene kant, en graaiende bazen aan de andere.
Andere boeg
Als we de werkloosheid werkelijk willen terugdringen, zullen we het over een heel andere boeg moeten gooien. Ten eerste moet de pensioenleeftijd omlaag: als ouderen eerder met pensioen kunnen, betekent dat meer werkgelegenheid. Zoals de SP vorig jaar voorstelde, zou dit gepaard kunnen gaan met de herinvoering van de vut.
Ook zou moeten worden ingezet op arbeidstijdverkorting met behoud van loon: door allemaal minder te gaan werken, kunnen we het werk over meer werkers verdelen.
Deze maatregelen kunnen worden gefinancierd door de miljardenwinsten af te romen. Het is simpel en rechtvaardig. Maar het vereist wel dat de FNV-top een andere weg inslaat. In plaats van een sociaal akkoord over verslechteringen af te sluiten, zou de bond moeten strijden voor verbeteringen.
Het nieuwe ledenparlement zou hiervoor de bakens kunnen verzetten. Stimuleer strijd van onderaf, bundel de strijdbaarheid binnen de bond en gebruik de winsten voor werkgelegenheid – dat is een écht sociaal antwoord op de crisis.