Gaza toont de impact van de Arabische opstanden
Friedrich Engels schreef in februari 1854: ‘We moeten niet vergeten dat er een zesde macht is in Europa, die op bepaalde momenten zijn overwicht over de vijf zogenaamde “grootmachten” toont en hen laat sidderen, stuk voor stuk. Die macht heet Revolutie.’ Hetzelfde is vandaag de dag het geval in het Midden-Oosten.
Hamas heeft nu Fajr-5 raketten waarmee ze Tel Aviv kunnen raken. Maar het Israëlische leger (IDF) behoudt een enorm fysiek overwicht. Toch zegt een blik op alleen materieel en troepensterkte lang niet alles. In werkelijkheid is alles veranderd.
In het liberale Israëlische dagblad Haaretz stond een fascinerend artikel over een discussie van vooraanstaande kabinetsleden – premier (Bibi) Netanyahu, minister van Defensie Barak en minister van Buitenlandse Zaken Lieberman – vorige week over het voorstel voor een staakt-het-vuren van de Egyptische president Mohamed Morsi.
‘Tijdens de bijeenkomst van dinsdag, net voordat de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton aankwam, werd het duidelijk voor Israël dat de Egyptische voorstellen voor een staakt-het-vuren veel dichter bij het Hamas-standpunt stonden dan bij dat van Israël. De medewerkers van de inlichtingendiensten die bij de bijeenkomst van het drietal aanwezig waren, zeiden ervan uit te gaan dat, in tegenstelling tot de situatie in het Mubarak-tijdperk, de Egyptenaren de kant kiezen van Hamas en deze successen willen bezorgen.’
Wapenstilstand
Barak wilde akkoord gaan met het staakt-het-vuren omdat het leger Hamas al een lesje had geleerd. Lieberman pleitte voor een grondoffensief en Netanyahu twijfelde. De drie Israëlische ministers vroegen Clinton om ‘druk uit te oefenen op Egypte om met een evenwichtiger voorstel voor een wapenstilstand te komen’. In plaats daarvan stond Clinton er na een telefoontje van Obama op dat ze de Egyptische voorstellen zouden accepteren.
En dat deden ze. Zelfs de ultrarechtse Lieberman bond in, en moest dat aan de andere ministers zo uitleggen: ‘Het besluit is simpel. Rabin (de Israëlische premier die vermoord werd omdat hij het ‘vredesproces’ startte, red.) zei dat wij Gaza weer zullen bezetten als ze van daaruit op ons schieten. Alleen is dat duidelijk niet eenvoudig.’
Achter Morsi’s rol in het tot stand brengen van een staakt-het-vuren dat door Hamas als overwinning kon worden geclaimd, liggen de Arabische revoluties. De nieuwste Gaza-oorlog laat zien dat zij de geopolitieke verhoudingen in de regio beginnen te veranderen.
Netanyahu heeft de militaire superioriteit van Israël gebruikt om het initiatief weer in handen te krijgen. Zijn eis van een oorlog tegen Iran – technisch heel moeilijk te lanceren zonder steun van de VS – was zijn eerste poging. Maar hij werd dwarsgezeten door een combinatie van zijn eigen veiligheidsdiensten en Obama. De moord op Ahmad al-Jabri, de militaire commandant van Hamas, op het moment dat er werd gewerkt aan een nieuwe wapenstilstand voor Gaza, was zijn volgende zet.
Agenda
Netanyahu steunde Mitt Romney tijdens de recente verkiezingen in de VS. De Palestijns-Amerikaanse journalist Ramzy Baroud speculeert dat het doel van de oorlog was ‘om het onderwerp van Israëls veiligheid bovenaan de agenda van de nieuwe regering te krijgen.’
Maar de VS hebben hun ogen oostwaarts gekeerd. Dit werd gesymboliseerd door het feit dat Obama tijdens de aanval op Gaza op bezoek was in Birma, in een poging om dat land van China los te weken. Dus het laatste dat de VS kan gebruiken is een nieuwe oorlog in het Midden-Oosten.
En binnen de regio is Netanyahu een paar heel machtige vrienden kwijt. Turkije, dat een militair pact had met Israël, heeft zich tegen hem gekeerd. Premier Erdogan noemde Israël vorige week een ‘terroristenstaat’. Maar Morsi en Erdogan hebben een probleem. Ze willen Israël misschien wel symbolisch en diplomatiek beschadigen, maar ze zijn zeker niet van plan om een militaire strijd tegen Israël te beginnen.
Vooral Morsi heeft het lastig, omdat hij regeert over een bevolking die ferme taal en politieke statements niet genoeg vindt. Zoals hij vorige week ontdekte, is de Arabische revolutie een dynamische kracht die niet zomaar ingezet kan worden voor partijpolitieke intriges. Om op Engels voort te bouwen: de revolutie laat elke regering sidderen, zelfs regeringen die beweren het product van die revolutie te zijn.