Gaat de gemeente-cao goed komen?

Op woensdag 18 juni demonstreerden ongeveer 2500 gemeenteambtenaren in Hendrik-Ido-Ambacht voor respect, banen en koopkracht. ‘Het komt goed, we gaan eruit komen’ was de boodschap van de bond, en de meesten aanwezigen leken dat vertrouwen te delen. Is dat terecht?
19 juni 2014

Door Mark Kilian

Vanaf half elf stroomde het grasveld in Hendrik-Ido-Ambacht snel vol. De stakers waren met bussen gekomen, vanuit een handvol steden. In het Burgemeester Baxpark was een hoek voor de Abvakabo en CNV gereserveerd, waar een podium en vakbondsstands waren opgebouwd.

De sprekers en muziek waren vooral een opmaat, voor het bezoek aan het congres van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), enkele kilometers verderop. De VNG zou worden geconfronteerd met de eisen van de bonden: ‘Gemeentemedewerkers leveren al jaren aan koopkracht in, terwijl het werk alleen maar zwaarder wordt. Hier moet meer waardering van de werkgever tegenover staan’, aldus Bert de Haas, cao-onderhandelaar van Abvakabo.

Abvakabo-voorzitter Corrie van Brenk sprak de demonstranten ook toe. ‘Steeds minder mensen moeten steeds meer doen. Nu het vuilnis bij mij in Utrecht voor op straat ligt, zien mensen pas hoe belangrijk jullie zijn.’

Inzet

De inzet van het conflict is hoog. De cao voor gemeenteambtenaren is al anderhalf jaar afgelopen, en onderhandelen heeft al die tijd niets opgeleverd. Eind oktober 2013 schreef de vakbond CMHF aan haar leden: ‘de VNG (biedt) twee jaar geen enkele loonsverhoging voor 2013 én 2014. Er kan enkel worden gesproken over een eenmalige uitkering in 2014. Sinds 2003 hebben jullie 9,33% structureel loon erbij gekregen. De inflatie was in die periode 17,55%. Dus jullie loon is bijna 8% minder waard geworden! En ten opzichte van de marktlonen lopen jullie zelfs 9,57% achter.’

De eis van 2,5 procent in 2013 en 3 procent in 2014 is dus uitermate bescheiden. Daarnaast willen de vakbonden afspraken maken over werkervaringsplaatsen, het terugdringen van payrolling (onzeker werk) en pensioenen. En omdat de gemeenten momenteel een hele serie taken van de rijksoverheid overnemen, zouden meer banen ook op de agenda passen.

Aanpak

Al sinds maandag had een deel van de gemeenteambtenaren gestaakt. In Amsterdam, Groningen en Utrecht staakten vuilnismannen, straatvegers, stratenmakers en werkers in de groenvoorziening. Op woensdag sloten hun collega’s uit Purmerend zich aan.

Maar buiten deze groepen hebben de vakbonden vrijwel geen bekendheid gegeven aan de staking. Zelfs eigen leden bij de gemeente kregen geen bericht, en er waren geen posters of pamfletten. Hoewel de vakbonden hadden gemeld dat ‘het… niet (is) uitgesloten dat in sommige gemeenten burgers voor dichte loketten staan’, lijkt dat daarom nauwelijks te zijn gebeurd. Een staker vertelde: ‘We konden ons pas vorige week opgeven voor deze actie. Dit terwijl het al anderhalve maand bekend was dat we landelijk actie zouden voeren.’

De berichtgeving van de Abvakabo is dus nogal overdreven: ‘Gemeenteambtenaren overspoelen Hendrik-Ido-Ambacht’. De balans op Nu.nl luidt anders: ‘Dankzij het koele weer bleef de stankoverlast gering. Burgers hoefden woensdag ook niet bang te zijn dat ze voor dichte gemeenteloketten kwamen te staan. De VNG had van tevoren laten weten dat de dienstverlening gewoon doorging. Donderdagochtend gaan de medewerkers van de buitendiensten weer aan de slag om de boel zo snel mogelijk op te ruimen.’

Managers en media bagatelliseren zo de impact van de staking. Dat is omdat ze er bang voor zijn. Maar de bond lijkt alles in het werk te stellen om de scherpe randjes van de staking af te halen. De papieren Volkskrant meldde dat in Groningen al maandagmiddag ‘in goed overleg met de vakbond’ particuliere schoonmaakbedrijven zijn ingezet om de troep op te ruimen.

Politiek

Maar gaan de onderhandelaars eruit komen? De VNG ‘betreurt de handelwijze van de vakbonden.’ De eisen van de VNG zijn: ‘Meer keuzevrijheid’ (managerstaal voor het slopen van de cao), voor ‘verlof’ bij ziekte ‘een goed evenwicht… tussen rechten en plichten’ (managerstaal voor afbraak van betaalde ziektedagen) en ‘duurzame inzetbaarheid. Medewerkers moeten harder werken, langer werken en blijvend investeren in opleidingen’ (managerstaal voor een hogere werkdruk en verdere flexibilisering).

Deze eisen van de VNG staan lijnrecht tegenover die van de vakbonden, en dat is geen toeval. Toch kreeg tijdens het protest een vertegenwoordiger van de VNG het podium om hun standpunt nog eens toe te lichten.

Op de achtergrond spelen nog twee andere zaken. Ten eerste de reorganisatie van de FNV-koepel tot een vakbond ‘nieuwe stijl’. Dat omhelst onder andere het opsplitsen van de grote en tot nog toe meer strijdbare Abvakabo. Daarbij dreigen de linkse mensen gedesorganiseerd te raken, en de voorstanders van het poldermodel opnieuw terrein te winnen: we doen een beroep op het fatsoen van de baas, maar moeten zelf ook ‘redelijk’ blijven.

Ten tweede neemt de SP in enkele gemeenten, waaronder Amsterdam en Utrecht, deel aan het college van B&W. (In Groningen ‘regeert’ de PvdA met GroenLinks en rechts.) Dat brengt de partij in de positie van werkgever, en dus – als tevens actiepartij – in een spagaat. Dat was al het geval in Utrecht, waar partijleden de start van de staking bijwoonden, en de afdeling tweette ‘Uiteraard steunen wij hun eis…’. Maar wellicht was de SP om andere reden uiteindelijk niet aanwezig in Hendrik-Ido-Ambacht.

Toen enkele Internationale Socialisten hun krant verkochten onder de gemeentewerkers, verwijderde de ordedienst van de AbvaKabo ons van het terrein. De vraag waarom werd niet door de officials beantwoord. Dat is een teken aan de wand.

De Socialist laat stakers aan het woord, terwijl andere media hen wegzetten als ‘onredelijk’ of zwartmaken. De Socialist pleit voor solidariteit, het soort waarop vakbonden gebouwd zijn. De Socialist pleit ook voor begrip van onze tegenstanders. Net zoals de winst van de kapitalist het onbetaalde loon van de arbeiders is, bedreigen de eisen van de VNG de cao van de werkers. Omdat dit begrip betekent dat stakingsactie als wapen serieus moet worden genomen, is dit een doorn in het oog van een deel van de ‘vernieuwde’ FNV. De Socialist stelt de belangen van arbeiders centraal, en is eerlijk. Heeft Abvakabo daar soms opeens last van?

Eerlijk

Laten we eerlijk zijn. Deze onderhandelingen lopen al anderhalf jaar omdat de gemeenten bewust weigeren tegemoet te komen aan de eisen van mensen die al jaren onder de nullijn zitten. En met een aanloop van anderhalve maand slaagt de bond erin om nog geen kwart van de (volgens henzelf) 10.000 stakers op een grasveld te krijgen. Een jarenlang gebrek aan acties kan niet binnen anderhalve week worden goedgemaakt.

Dit was daardoor de eerste arbeidersdemonstratie van het jaar waarbij het aantal managers groter was! De deelnemers aan het VNG-congres, na de demonstratie, hadden alleen maar lachende gezichten. Als de bonden echt de straten hadden willen ‘overspoelen’, was een reeks lokale demonstraties van duizenden gemeentewerkers in Groningen, Amsterdam en Utrecht een sterkere zet geweest. Die had ook grote solidariteit kunnen losmaken vanuit de bevolking.

Gaan de onderhandelaars eruit komen? Alleen als er krachtig door vakbondsleden voor actie wordt gemobiliseerd. En als de bonden met losse flodders blijven schieten, krijgen de gemeentewerkers hooguit een sigaar uit eigen doos, en krijgen bovendien de vakbonden én links de schuld van de dreigende uitverkoop.

Socialisten werden met hun solidariteit van de manifestatie verwijderd

Vanaf het podium klonken de bekende geluiden, ditmaal inclusief ‘Hup Holland Hup’

Veel vertrouwen…

Maar dit is waar de gemeentelijke bestuurders bang voor zijn.