Fransen laten hun verworvenheden niet afpakken

Politie ketelt demonstranten in Parijs tijdens een demonstratie tegen het doordrukken van de pensioenafbraak., 19 maart 2023 (Foto: Photothèque Rouge / Martin Noda / Hans Lucas)
President Emmanuel Macron wil een pensioenhervorming doorvoeren en de pensioengerechtigde leeftijd verhogen van 62 naar 64 jaar. Dat de maatregel impopulair zou zijn wist hij en daarom omzeilde hij een stemming erover in het parlement. Maar het verzet op straat is groot en explosief. Dat kan het Macron lastiger maken dan hij denkt.
28 maart 2023

Wie vanuit Nederland naar het pensioenstelsel kijkt, zou kunnen denken dat de Fransen verwend zijn met de pensioenleeftijd. Maar Fransen zijn gehecht aan hun sociale verworvenheden, zoals de pensioenen. Daar hebben ze decennialang voor gestreden. Ze geven dat dus niet zomaar op. Hier wordt ons altijd aangepraat dat werken maakt wie je bent en zo’n beetje het belangrijkste is in ons leven. De meeste Fransen zijn juist van mening dat niet alles in het leven om werk hoort te draaien. Er is ook een leven naast, of ná het werk. Daarom keren ze zich tegen werken tot je 64ste.

Massastakingen

Niet voor niets wordt er daarom al weken gestaakt en gedemonstreerd. Het openbaar vervoer en het onderwijs doen mee. Vliegvelden en olieraffinaderijen. Bedrijven als Renault en Airbus moeten op slot. Bij drie kerncentrales moest de elektriciteitsproductie al worden verlaagd. Opvallend is de samenwerking tussen alle vakbonden die ertoe leidt dat er heel veel plat kan worden gelegd. Ook in de komende periode. Bij de spoorwegen liggen de plannen al klaar om het werk tien dagen lang neer te leggen en zeker twee weekenden lang Parijs te blokkeren. De demonstraties blijven niet beperkt tot de grote steden maar vinden in het hele land plaats. De vakbonden hebben opgeroepen tot een landelijke staking.

Interessant om te zien is dat vuilnisophalers al zo lang aan het staken zijn dat het vuil zich inmiddels metershoog opstapelt. Er is gebruikgemaakt van een omstreden stakingsbrekerswet om een deel van de vuilophalers tot minimale diensten te dwingen en er worden stakingsbrekers ingezet. Maar als reactie daarop worden de vuilverbrandingsinstallaties geblokkeerd, waardoor het vuilnis nu tijdelijk moet worden opgeslagen.

Democratie

Een overgrote meerderheid van zo’n 80 procent van de Fransen is tegen de verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd. Het is dan ook bizar dat Macron eerder zei dat de menigte ‘geen legitimiteit’ heeft tegenover democratisch verkozen volksvertegenwoordigers. Dat de regering vervolgens met een beroep op een andere constitutionele noodgreep het parlement omzeilde, heeft meer kwaad bloed gezet. De regering van president Macron is wel bezorgd en heeft gevraagd om alsjeblieft het land niet plat te gooien. Maar die smeekbede zal niet aankomen. Uit een recente peiling blijkt dat zes op de tien Fransen de acties steunen. Veel Fransen vinden dat de lasten niet eerlijk worden verdeeld. Ze zijn bovendien bang dat vooral kwetsbare groepen worden getroffen: arbeiders, vrouwen, mensen die al heel jong zijn gaan werken.

De regering zegt dat er enorme tekorten gaan ontstaan in de pensioenkas. Maar onderzoek van de eigen adviesraad van de regering, de COR, weerspreekt dat. Volgens sommige scenario’s kunnen de uitgaven en inkomsten zelfs in evenwicht blijven. Deze vlucht naar voren van Macron is dan ook spelen met vuur gezien al het verzet wat al losgekomen is. Hier staan bovendien twee klassenbelangen tegenover elkaar. Voor rechts in Frankrijk is de pensioenleeftijd al heel lang een doorn in het oog.

Hard tegen hard

De regering van Macron is misschien wel bezorgd over de gevolgen van de protesten, maar blijft zelfverzekerd vasthouden aan de hervorming. Hij heeft ook geen andere keuze. Dit is al de tweede poging. Afgelopen zomer raakte hij zijn meerderheid in het parlement al kwijt. Als hij deze maatregel niet kan doordrukken, zal hij de rest van zijn periode waarschijnlijk weinig tot niets meer voor elkaar krijgen. Dat verklaart waarom hij er met gestrekt been ingaat. Macron durfde het zelfs aan om de demonstranten te vergelijken met de Capitoolbestormers. Zonder hervorming vreest Macron volgens Le Monde een stijging van de rentetarieven, de besmetting van het imago van zijn land en politieke instabiliteit. Maar dat laatste riskeert hij nu ook: de populariteit van Macron is tot een dieptepunt gekelderd.

Deze strijd gaat inmiddels niet alleen meer over de pensioenleeftijd. Het gaat voor veel mensen over het verdedigen van democratisch verworven rechten en over de val van deze regering. Het harde politiegeweld en het negeren van het parlement laten zien dat Macron geen andere uitweg meer ziet om te overleven. Hij kan dit alleen met geweld doordrukken tegen de expliciete wil van de grote meerderheid van de bevolking en een meerderheid van het parlement. Het is enorm inspirerend om de Fransen te zien strijden voor hun rechten. De vakbondsleiding zou hier in Nederland van moeten leren. Over hoe je solidariteit organiseert op straat en niet steeds probeert om alleen aan de overlegtafel tot een slap akkoord te komen.