FNV-leden eisen echte banen
Door Hans Lammers
Voorzitter van de FNV Ton Heerts kondigde aan: ‘Onze leden hebben gevraagd om de 1 mei-traditie ook in Nederland goed van de grond te trekken. Er is alle reden toe. Onze leden moeten steeds vaker opkomen voor goed werk. We worden gereduceerd tot kostenpost op de begroting. En als je die goedkoper uit het buitenland kunt halen door allerlei constructies dan doen veel werkgevers dat. Dat treft veel werknemers en ook veel jongeren.’
Dat de vakbond zelf gaat inzetten op 1 mei is positief. In veel andere landen heeft deze traditie van de arbeidersbeweging diepere wortels dan in Nederland. De acties op deze dag in Nederland werden de afgelopen jaren vaak door lokale bonden en linkse organisaties georganiseerd. De FNV als geheel heeft zelf meer middelen om mensen hiervoor te mobiliseren. Maar dat dit geen garantie is voor een goede opkomst, liet afgelopen zaterdag zien.
Tweeduizend vakbondsleden waren erbij. Heerts noemde dit ‘nog maar het begin’, maar het kabinet zal er niet om wakker liggen. Tijdens de aftrap van de campagne Koopkracht en Echte Banen in september 2013 liepen er namelijk 10.000 mensen mee. De groepen strijdbare zorgwerkers en schoonmakers die toen de toon zetten, waren nu grotendeels onzichtbaar. Dit roept de vraag op waarom er geen vooruitgang is geboekt in de sector-overstijgende FNV-campagne.
Aan een gebrek aan urgentie zal het niet liggen. Tienduizenden zorgwerkers worden ontslagen, waardoor veel meer mensen (en vooral vrouwen) gedwongen worden mantelzorg te verlenen. Werklozen worden gedwongen tewerkgesteld, terwijl zij die nog werken langer moeten doorwerken.
Aan de actiebereidheid ligt het ook niet. Keer op keer zagen we de afgelopen jaren dat de mobilisatie voor bescheiden ingestoken actietrajecten de verwachtingen overtroffen. Dit gold voor het begin van de FNV-campagne in 2013. En dit gold voor de groep stakende MBO-docenten mei vorig jaar, die niet allemaal in het Muziekgebouw aan het IJ pasten. Bazen en kabinet gingen bovendien de confrontatie uit de weg door stevige cao’s af te sluiten met actiebereide bonden zoals bij Tata Steel en de GVB in Amsterdam.
Gebrekkige leiding
De eerste reden waarom de opkomst dit keer tegenviel, is omdat de opzet van de campagne Koopkracht en Echte Banen verschoven is. Een jaar geleden vonden er voor het gezamenlijke protest bijeenkomsten plaats rond de cao-trajecten in verschillende sectoren. Nu werd er gekozen voor een focus op de schijnconstructies. Dit terwijl de noodzaak voor betere cao’s (en actie-overleg!) alleen maar groter is geworden: meer dan de helft van de sectoren zit zonder cao. Zo geldt bijvoorbeeld voor ambtenaren nog altijd een nullijn en hebben rijksambtenaren sinds 2010 nog steeds geen cao.
Ten tweede is het verband tussen de hoge werkloosheid en de schijnconstructies niet meegenomen in de mobilisatie. Door de hoge werkloosheid zijn mensen geneigd nul-urencontracten te aanvaarden en hebben ze vaak weinig keus als ze alleen na ontslag als ZZP’er aan de slag kunnen, vaak zelfs bij hetzelfde bedrijf of instelling.
Deze vernauwing van de campagne koopkracht en echte banen heeft alles te maken met de nauwe banden tussen de PvdA en de FNV-top. De nadruk van schijnconstructies valt samen met het wetsvoorstel hiertegen van PvdA-minister van Sociale Zaken Asscher. De PvdA kan deze positieve aandacht beter gebruiken richting de verkiezingen in maart dan aandacht voor de gevolgen van haar eigen afbraakbeleid.
Veel van de thema’s die Heerts aanhaalde afgelopen zaterdag – de verhoging van de huren, belastingontwijking door multinationals en de V&D die de lonen van werkenden wil verlagen – zijn van groot belang voor werkende mensen in Nederland. Maar Heerts was stil over onderwerpen die een confrontatie met het kabinet betekenen, zoals bijvoorbeeld het stoppen van de bezuinigingen op de zorg door georganiseerde solidariteit uit andere sectoren.
Zelfs wanneer het wetsvoorstel tegen schijnconstructies door de Eerste Kamer komt, dan nog hebben bedrijven tal van mogelijkheden om via juridische procedures de dans te ontspringen. Bedrijven die onderaannemers contracteren die cao’s ontduiken zouden via wetgeving aansprakelijk kunnen worden gesteld. Maar het verschil tussen ‘aansprakelijkheid op papier’ en ‘aansprakelijkheid in de praktijk’ wordt nog steeds bepaald door vakbondsmacht op de werkvloer.
Alternatief
De FNV-top laat zich vooralsnog gijzelen door het idee dat het zonder de PvdA in het kabinet nog slechter zou gaan. Ze durft niet te leunen op de actiebereidheid van mensen en het verder aanjagen daarvan. Dit is vooral de reden dat de FNV niet voluit mobiliseert op alle belangrijke thema’s van de campagne Koopkracht en Echte Banen. Hierdoor is bijvoorbeeld de zorg steeds meer een rechts thema aan het worden. Met deze strategie moeten we breken.
Binnen de bond moeten we een alternatief naar voren brengen tegenover de slappe koers van de FNV-top. Kaderleden betrokken bij het netwerk Vakbondsstrijd Vecht voor je Recht deelden afgelopen zaterdag flyers aan met een aanvalsplan voor de vakbond. Hierin riepen zij op tot het terugdraaien van de privatisering van de zorg en publieke diensten, het terugbrengen van de pensioenleeftijd naar 65 en het voorkomen van de privatisering van onze watervoorziening.
Het zijn deze onderwerpen die moeten terugkomen op 1 mei, en waarvoor in Griekenland de afgelopen jaren veel strijd is gevoerd. Het is op deze basis en politieke radicalisering dat het linkse Syriza aan de macht is gekomen. Griekenland laat zien dat er een alternatief is voor het neoliberale Europa, maar dat dit alleen wordt bereikt met strijd. Niet met eeuwig achteruit onderhandelen of je politieke vrienden in Den Haag de hand boven het hoofd houden.
Hans Lammers is lid van het FNV ledenparlement
Lees verder bij Vakbondsstrijd Vecht voor je Recht: FNV moet in de aanval