De Syrische revolutie op het grote doek
Het is een maritieme traditie dat de kapitein als laatste het schip verlaat wanneer een schip in de problemen raakt. De kapitein draagt verantwoordelijkheid voor schip en opvarenden voordat die aan zichzelf kan denken. Hetzelfde lijkt van toepassing op ziekenhuizen binnen een revolutie, laten For Sama en The Cave zien. Beide films gaan over mensen die tot het bittere einde de leiding hebben over ziekenhuizen in gebieden die door de opstand zijn veroverd.
For Sama is een erg persoonlijk document van Waad Al-Khateab waarin zij het werk van haar partner vastlegt in het opzetten en coördineren van ziekenhuizen in Aleppo. Waad en Hamza leerden elkaar kennen tijdens de Syrische revolutie en hun dochter Sama werd geboren terwijl Aleppo belegerd werd. Waad maakte de film om haar dochter te kunnen laten zien onder welke omstandigheden haar ouders elkaar hadden ontmoet en met wie ze samen streden.
De titel van de andere film, The Cave, verwijst naar het uitgebreide ondergrondse gangenstelsel in Oost-Ghouta waar kinderarts Amani Ballour leiding geeft aan een ziekenhuis. Het is dit belegerde buitengebied van de Syrische hoofdstad Damascus waar Assad met gifgas reageerde op het initiële succes van de revolutie.
Beide films laten zien wat de uitwerking was van de brute repressie die het Assad-regime, met steun van Rusland, losliet op de volksopstand die begon in de lente van 2011. We zien hoe de gewonden worden binnengedragen en hoe de ziekenhuizen grote tekorten aan medicijnen hebben. Het ziekenhuis in Aleppo moet verschillende keren opnieuw opgebouwd worden vanwege de bombardementen van het regime.
Ontroerend inkijkje
Een ziekenhuis is misschien niet het meest inspirerende vertrekpunt om de Syrische revolutie mee vast te leggen, toch geven de films een ontroerend inkijkje in een revolutionair proces.
The Cave opent met een scène waarin Amani een man uitlegt dat er geen medicijnen aanwezig zijn voor zijn vrouw. De man antwoordt haar dat vrouwen achter het aanrecht horen en niet de leiding horen te hebben over een ziekenhuis. Een mannelijke collega van Amani reageert door te zeggen dat Amani nu eenmaal twee keer tot coördinator gekozen is door de artsen, omdat zij juist zo goed is in haar werk.
In For Sama zien we hoe Waad en Hamza samen met hun dochter kort naar Turkije gaan om een stervend familielid te bezoeken. Bij terugkomst in zwaar belegerd Aleppo worden zij, en vooral dochter Sama, enthousiast onthaald door het ziekenhuispersoneel. Dat zij terugkeren, laat zien dat zij hoop hebben en de Syrische revolutie nog leeft.
De film geeft ook inzicht in de verhoudingen aan de zijde van de contrarevolutie. We zien hoe laagvliegende Syrische helikopters vatbommen naar beneden gooien. Als de opstandelingen de beschikking hadden gehad over luchtafweergeschut – waar ze op aandrongen bij het Westen – waren dit makkelijke doelwitten geweest. (Desondanks houden delen van links in het Westen nog steeds vol dat de Syrische revolutie een Amerikaans complot was om Assad ten val te brengen.)
Ode aan de revolutionairen
Geconfronteerd met grafische beelden uit de ziekenhuizen is het soms moeilijk voor te stellen waarom deze mensen alles op het spel zetten. Het grotendeels ontbreken van filmmateriaal van de grote demonstraties aan het begin van de Syrische revolutie maakt het lastiger je hierin te verplaatsen. De straatbeweging en lokale comités uit de beginperiode werden door de gewelddadige reactie van Assad gedwongen zich snel bezig te houden met bewapening, bevoorrading en zorgverlening.
Deze films verdienen een groot publiek, zeker nu het Syrische regime bezig is om de de provincie Idlib – het laatste bolwerk van de opstand – in te nemen. Hiernaast zijn westerse staten bezig hun relaties met het Assad-regime te normaliseren en worden Syrische vluchtelingen in bijvoorbeeld Turkije gedwongen terug te verhuizen. De films zijn een ode aan de idealen, moed en doorzettingskracht van Syrische revolutionairen.