Fabrieksbezettingen zijn een voorbeeld
Door Sjerp van Wouden
Hoewel deze arbeiders elkaar persoonlijk niet kenden en niet met elkaar in contact stonden (bij Vestas waren er bijvoorbeeld nauwelijks leden van de vakbond actief) hebben ze een groot aantal zaken gemeen. Arbeiders hebben de waarde van hun huizen en bezittingen ineen zien storten, maar hun hypotheek bleef even hoog. De economie staat er in Groot-Brittannië en Ierland nog slechter voor dan in Nederland, en de vooruitzichten op een nieuwe baan zijn erg slecht. De werkeloosheid schiet omhoog. Tegelijkertijd zijn er de schandalen over graaiende politici – zowel sociaal-democraten, conservatieven als liberalen – en is er de woede over bonussen aan de top. In deze explosieve situatie laten managers van de een op andere dag aan het personeel weten dat hun fabriek sluit, of dat ze fors moeten inleveren. Dat, terwijl deze bedrijven vaak nog winstgevend zijn.
De bezettingen hebben met elkaar gemeen dat ze ‘spontaan’ uitbraken, op initiatief van de arbeiders zelf. Bonden steunen de acties pas achteraf, als ze al gesteund worden. De meeste Britse bonden hebben directe of indirecte banden met New Labour. Ze zijn bang hun onderhandelingspositie te verspelen met harde acties. De arbeiders bezetten, hun familie en activisten ondersteunen hen met onder andere solidariteitsbetuigingen, demonstraties en niet te vergeten voedsel. De activisten bij Vestas kregen zelfs fish and chips voorbij het hek en de bewaking die door de managers was neergezet, wat zeer werd gewaardeerd.
Bij iedere bezetting wordt actief solidariteit georganiseerd door socialistische, linkse en arbeidersorganisaties. Daarnaast zijn er ook pogingen om de actievoerders bij elkaar te brengen om van elkaar te leren en banden te smeden: een solidariteitsbijeenkomst voor Vestas van de Engelse IS, de SWP, bracht verschillende groepen actieve arbeiders, bondsleden, studenten en socialisten bijeen. Ook de milieubeweging raakt betrokken: in het gevecht tegen de crisis én klimaatverandering steunt de Campaign against Climate Change actief de Vestas arbeiders.
Ook internationaal krijgen de bezetters steun. Vestas arbeiders uit Kopenhagen stuurden een solidariteitsverklaring voor hun Britse collega’s. De Deense arbeiders schreven ‘dat de fabriek zou moeten worden doorgestart onder arbeiderscontrole, omdat alleen de arbeiders de productie effectief kunnen plannen.’ Zelfs bezettende arbeiders van Sangyong in Zuid-Korea stuurden hun solidariteit. Deze solidariteit is essentieel in het volhouden van de bezettingen.
Wat deze acties verder typeert is dat relatief vaak succes wordt geboekt. Zo haalden Visteon arbeiders hun eisen binnen: erkenning van hun contract en een goede ontslagvergunning. De bezetters van Prisme in Dundee behielden allen hun baan. Bij Waterford Crystal werden bazen gedwongen banen te behouden en de arbeiders die wel ontslagen werden een goede compensatieregeling aan te bieden.
De lessen uit England zijn duidelijk: vertrouw op eigen kracht, sla de handen ineen en wacht niet op trage en polderende vakbondsleiders. In Nederland was er tot nu toe nog niet het zelfvertrouwen om over te gaan tot bezettingen bij bedrijven die personeel ontslaan. Maar met de stijgende werkloosheid is het van groot belang dit zelfvertrouwen te beginnen op te bouwen. Concreet betekent dit bijvoorbeeld dat we niet moeten wachten tot de SER in het najaar vergadert over nieuwe aanvallen op onze pensioenen, maar dat we nu al moeten beginnen te organiseren voor een zo groot mogelijke omsingeling van de Nederlandse Bank op 26 september, om onze oppositie tegen de plannen van prinsjesdag te laten horen en alternatieven naar vorente schuiven.