Extinction Rebellion in Amsterdam: die-in is nog maar het begin

Foto: Extinction Rebellion NL op Facebook.
Afgelopen donderdag vonden er in universiteiten over het gehele land die-ins plaats van de klimaatactiegroep Extinction Rebellion (XR). Die-ins zijn een actievorm waarbij mensen ‘dood’ op de grond gaan liggen in openbare ruimtes. 
19 april 2019

Activisten van XR vroegen met hun collectieve overlijden aandacht voor de klimaatcrisis en de naderende massa-uitsterving van fauna en flora, en eisen verandering. De wijze waarop er georganiseerd wordt, het tactische gebruik van verschillende actievormen en eisen, en het handhaven van een lange termijn strategie – allen wijzen zij erop dat Exitinction Rebellion een actiegroep is dat perspectief kan bieden voor links.

XR is in hun eigen woorden een ‘internationale beweging die (geweldloos) burgerlijke ongehoorzaamheid inzetten om radicale verandering van het politiek-economische systeem af te dwingen en daarmee menselijk uitsterven en ecologische ineenstorting af te wenden’.

Rebellie

De actiegroep werd in oktober 2018 opgericht in het Verenigd Koninkrijk door ervaren activisten uit RisingUp, een antikapitalistisch collectief met wortels in verschillende bewegingen. In relatief korte tijd heeft XR zich verspreid naar verschillende Europese landen, Canada, de VS, Columbia, en andere landen. Deze week verwierf de groep internationale bekendheid met een reeks blokkades in onder meer Londen en Berlijn, die veel aandacht trokken. De basis voor dit soort radicalere acties is gelegd door de massale klimaatdemonstraties en stakingen die we de afgelopen maanden over de hele wereld hebben gezien.

Een van de eerste wapenfeiten van de actiegroep kwam aan het einde van oktober toen meer dan duizend mensen zich verzamelden voor het Britse parlement om een Verklaring van Rebellie af te geven. Nog geen twee weken later, op de Dag van de Rebellie, deden 6000 mensen mee aan het blokkeren van de vijf hoofdbruggen in hartje London. Zoals het burgerlijke ongehoorzaamheid betaamt werden hierbij tientallen mensen gearresteerd. Maar dit lijkt de actiegroep niet te hebben gedeerd. Integendeel: sinds november vorig jaar hebben de blokkades, bezettingen, sit-ins en die-ins, demonstraties en performances zich vermenigvuldigd. Deze week legden duizenden activisten zelfs wederom Londen plat. XR lijkt alleen maar strijdbaarder te worden, zowel in het Verenigd Koninkrijk als daarbuiten.

Competente rebellen op de UvA

Aan het begin van deze week werd de Internationale Rebellie afgeroepen met acties in 35 landen en 200 steden. Ook in Nederland vonden acties plaats. Afgelopen maandag werd in Den Haag een Verklaring van Verzet afgegeven waarbij middels een die-in en vele emmers nepbloed een krachtig beeld werd geschetst van een mogelijk toekomst. Op dinsdag werd het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag bezet ‘om de 122 partijen van het statuut van Rome aan te sporen om ecocide te erkennen als een internationale misdaad’. En afgelopen donderdag vonden er die-ins plaats op universiteiten over het gehele land.

In Amsterdam deden zo’n 40 studenten mee aan de die-in op de Roeterseiland-campus van de Universiteit van Amsterdam. De actie was van te voren goed uitgedacht en georganiseerd. En anders dan veel interventies van vergelijkbare actiegroepen werd deze ludieke die-in gezien als een stap in het verder opbouwen van een radicale klimaatbeweging.

Zo werden een aantal mensen gevraagd om met flyers en emaillijsten te werken, een aantal banners en vlaggen uit te hangen, en om met een megafoon in zowel Engels en Nederlands een verklaring om te roepen. Daarnaast waren de eisen in het materiaal van de XR-activisten toegespitst op hun interventie op de universiteit en op het bijhorend publiek, zo werd er bijvoorbeeld gevraagd om aanpassingen in curricula en institutionele steun voor de klimaatstrijd.

Met de acties in Nederland en in het buitenland lijkt XR zich dus te onderscheiden van andere actiecollectieven in hun nadruk op tactiek en langetermijn-strategie. Hoewel het wellicht nog te vroeg is om een duiding te geven van de Nederlandse tak van de beweging, lijkt dit wel het geval wat betreft XR in het Verenigd Koninkrijk.

Voor XR is zowel een blik op de toekomst (en naar buiten) als een blik op het heden (en naar binnen) noodzakelijk om tot een revolutie te komen – Rosa Luxemburg zou dit wellicht revolutionaire Realpolitik hebben genoemd. Zowel de drie eisen als de tien principes die op de XR website te vinden zijn, geven invulling aan dit strategische langetermijn-perspectief. Het is in die zin dat links veel kan leren van XR.

Na afloop werd de actie door de aanwezige activisten geëvalueerd. Zowel tijdens de actie als in de nabespreking was de sfeer opgetogen, strijdbaar en positief: dit was maar nog maar een slag, de rebellie is pas net begonnen.