Een viering van diversiteit

Bij veel theatervoorstellingen is het publiek wit. Bij Melk & Dadels komen daarentegen veel jonge enthousiaste moslima’s kijken. Daarin worden zowel witte Nederlanders als de Marokkaanse gemeenschap, soms hilarisch en soms harder, een spiegel voorgehouden.

Nog voor de voorstelling begint wordt de energieke sfeer er ingebracht met opzwepende Marokkaanse muziek en de vier actrices dansend op het podium. Met het zaallicht nog aan is de diversiteit in het publiek goed zichtbaar. Zeker eenderde is niet-wit.

Als het publiek in de opening begroet wordt met ‘Salaam Aleikum’ (letterlijk in Arabisch: ‘vrede zij met u’) klinkt op veel plaatsen in het publiek een ‘Aleikum Salaam’ terug.

Eindelijk, een volledig Marokkaans-Nederlandse cast en ook nog eens vier vrouwen. Het werd hoog tijd. De actrices Soumaya Ahouaoui, Kyra Bououargane, Fadua El Akchaoui en Khadija El Kharraz Alami zijn bovendien sterke en energieke persoonlijkheden. Dat moet ook wel, want deze voorstelling wordt in ruim anderhalf uur zonder pauze in hoog tempo gespeeld.

Al in de eerste minuten wordt duidelijk dat niemand deze avond wordt gespaard. De vrouwen trappen af met een lijstje van tien stereotiepe Marokkanen die ze persifleren. Van de familie-Marokkaan via de fundamentalistische Marokkaan tot de Gucci-Marokkaan. Als een witte cast dit zou doen, zou het heel ongemakkelijk voelen, maar nu is het juist heel grappig.

De voorstelling is niet alleen maar een aaneenschakeling van persiflages en grappen. Iedere actrice vertelt gedurende de avond een persoonlijk verhaal. Over hoe het is om op te groeien in een biculturele omgeving. In die verhalen wordt op scherpe, maar soms ook ernstige en felle toon duidelijk gemaakt hoe alledaags racisme eruit ziet.

Doodstil

Zo is de zaal doodstil als verteld wordt over een moeder met een traumatische ervaring in de bus. Nadat de vrouw haar kleingeld bij elkaar heeft geteld voor een kaartje, gooit de man het geld terug en zegt: ‘dit is geen geld’. De vrouw raapt haar geld bij elkaar en gaat gewoon zitten waarop de chauffeur eist dat zij de bus verlaat omdat ze niet heeft betaald. Niemand in de bus bemoeit zich ermee, behalve een zwarte medepassagier die roept dat het genoeg is geweest.

De verhalen zijn niet voor niets zo persoonlijk. Voor Melk & Dadels gingen de actrices naar Marrakesh in Marokko. Daar spraken ze over hun jeugd en de voordelen en problemen van het leven in een bicultureel milieu. Die verhalen werden daar opgetekend door Tofik Dibi. Hem kennen we nog als voormalig Tweede Kamerlid voor GroenLinks.

Tegenwoordig schrijft Dibi teksten voor theater, tv en film. Hij maakte het script voor deze voorstelling en werkte samen met regisseur Daria Bukvic.

In 2014 ging de eerste voorstelling van haar eigen stichting in première: Nobody Home. Deze voorstelling over vluchtelingenproblematiek werd in 2015 geselecteerd als een van de beste voorstellingen van dat theaterseizoen. Vervolgens regisseerde zij de jongerenvoorstelling Jihad over radicalisering. Afgelopen seizoen stond racisme centraal in een moderne versie van Shakepeare’s Othello.

Het knappe van de nieuwe voorstelling is de snelle schakeling tussen de grappen en de ernst, en dat is mede de verdienste van de regisseur. Een aantal keer komt de superheld Supermarokkaan voorbij, met cape in de kleuren van de Marokkaanse vlag. Iedere keer probeert hij op komische wijze jongeren die niet ‘haram’ leven, zoals het eten van niet-halal vlees, terecht te wijzen.

Uitzondering

Even later maakt dat plaats voor een scène waarin de vrouwen ingaan op het vernederende effect van het woord ‘hoer’. Het wordt duidelijk hoe het consequent wordt gebruikt om macht uit te oefenen over vrouwen.

De actrices zijn er helemaal klaar mee om gezien te worden als de uitzondering op de regel. Dat wordt vilein duidelijk in een scène waarin een internationaal doorgebroken actrice in een De Wereld Draait Door-achtige setting mag vertellen over haar nieuwe rol. De presentator benadrukt liever hoe bijzonder het is wat ze doet, en wil graag weten of dat wel geaccepteerd wordt door haar familie. Zo wordt zij gereduceerd tot haar afkomst en niet gezien als mens met kwaliteiten.

De vier Nederlands-Marokkaanse vrouwen spreken de taal en vertellen de ervaringen die herkenbaar zijn voor de jongeren in het publiek. Helaas lijkt scriptschrijver Tofik Dibi daar soms minder bij aan te sluiten wanneer de teksten door schrijftaal – met woorden zoals ‘gepoogd’ – minder authentiek overkomen. Misschien is dat nog iets om aan te schaven in de zomer. Deze voorstelling, die iedereen zou moeten zien, is eind september weer terug in de theaters.

Melk & Dadels! gaat dit najaar op tournee door het land, zie www.melkendadels.nl en Facebook voor de agenda.