Een jaar na de omwenteling in Argentinië

Vorig jaar verloor de linkse kandidaat Cristina Kirchner de verkiezingen in Argentinië. Het betekende een nieuwe stap in het herstel van de neoliberale hegemonie in Latijns-Amerika en het keren van het linkse tij dat het continent sinds de verkiezing van Chavez in Venezuela in 1999 in zijn greep hield. Alejandra Slutzky reflecteert op de rechtse overwinning en de zwakten van links.
23 december 2016

Op 10 december jaar geleden vernamen mijn kameraden en ik in Argentinië, met stomheid geslagen, de uitkomst van de verkiezingen. Wat was er gebeurd, hoe kon het dat Mauricio Macri, een neoliberale kandidaat, won? De meesten van ons dachten dat er niks verkeerd kon gaan en dat el Frente para la Victoria (‘het Front voor de Overwinning’, een coalitie van centrum-linkse partijen geleid door Cristina Kirchner) zou winnen.

In de media, maanden eerder, was de beslissende slag al begonnen. De president en de belangrijkste leiders van sociale bewegingen en linkse politici werden stelselmatig beschuldigd van allerlei zaken, van corruptie tot moord. De kranten, allen eigendom van hetzelfde monopolistische mediabedrijf Clarin, kwamen woorden tekort om te verklaren dat Cristina en haar ministers vreselijke mensen waren.

Waar zijn die beschuldigingen nu gebleven? Meteen na de verkiezingen verdwenen ze als sneeuw voor de zon, de meesten werden niet ontvankelijk verklaard: er was geen bewijs. Alleen een paar handige beschuldigingen tegen de ex-presidente en een van de Moeders van Plaza de Mayo bleven overeind, om ze koest te houden.

Zo veel gewonnen

Waarom dachten we dat links aan de macht zou blijven? Omdat er zo veel gewonnen was. De sloppenwijken waren nu wijken met stenen huisjes, het aantal mensen dat op straat leeft was drastisch verminderd, elke school had nu een computer en elk kind elke dag een bord eten. Het homohuwelijk en de rechtspositie van homoseksuelen waren geregeld, er was een grootscheepse campagne tegen geweld jegens vrouwen. Iedereen kon studeren en basisvoedsel als brood en melk was voor iedereen bereikbaar, evenals medicijnen en basiszorg.

Het groeipercentage nam alsmaar toe, het werkloosheidspercentage was aanzienlijk gedaald. En dat allemaal zonder buitenlandse schuld op te bouwen. Integendeel, de regering van Kirchner trotseerde het IMF en wilde alleen terugbetalen wat afgesproken was (niet de exorbitante boetes die waren opgelegd wegens het tijdelijk stopzetten van de betalingen tijdens de grote crisis van 2001).

Verder waren de amnestiewetten voor de ex-militairen, de beulen en de medeplichtigen aan de staatsterreur geannuleerd, waardoor recht gedaan kon worden. Ook de beulen en de leider van het folterkamp waar mijn vader gedood werd, werden berecht en kregen hun straf te horen. Telkens kwamen duizenden mensen op de been om Cristina te bejubelen. Er waren ook dagelijks protesten. De protesten zijn in Argentinië onderdeel van de rechtsgang, al waren deze vaak simpelweg bedoeld om de samenleving en economie te destabiliseren.

Wij hadden zo veel gewonnen. Wat ging er dan fout?

Wij onderschatten het gevoel van de middenklasse ‘niet gezien te worden’. Wij onderschatten de kracht van de media. Wij onderschatten ons eigen gevoel van zelfvoldaanheid. Maanden van berichtgeving vol beschuldigingen en herhalende televisiebeelden van criminaliteit verhoogden het gevoel van onzekerheid en gevaar. Men kreeg het idee te leven in een land waar je elk moment iets kon overkomen, geleid door een stel corrupte linkse salonpolitici.

Daarnaast ging de vorige regering te ver in het benoemen van eigen mensen op sleutelposities. Vriendjespolitiek. Maar, wat mij betreft was het geen slechte club. Deze vrienden kozen immers wel voor een inclusief beleid voor de allerarmsten en tilden het land economisch en sociaal omhoog met een protectionistisch beleid dat specifiek ten gunste kwam van kleine boeren en ondernemers (iets dat niet past in een vrijemarkteconomie en neoliberaal systeem). Ze nationaliseerden de eerder weggegeven rijkdommen van het land en bewogen mee in de linkse stroom samen met Lula, Chávez, Morales en Mújica, de linkse presidenten van Zuid-Amerika.

Toch wilde Cristina niks over het milieu en natuur weten. Ze zat aan tafel met Monsanto en Chevron, daarmee maakte ze vijanden aan het groene front. Bovendien koos men als opvolger van Cristina een politicus zonder enig charisma, die meer overkwam als een goedzak dan als een toekomstig staatshoofd. Men had de arrogantie om te denken dat mensen toch wel op hen zouden stemmen, ondanks de niet overtuigende leider. Zelfgenoegzaamheid, arrogantie, vriendjespolitiek, onderschatting van de oppositie en van de macht van de media.

En toen kwam Macri, die de taal van de middenklasse sprak, die miljonair was en iedereen miljoenen beloofde. Verandering beloofde hij ook.

Het bouwen van een samenleving, in overleg met velen, is net als het bouwen van een huis een veel langzamer proces dan het afbreken ervan. In no-time werd nagenoeg alles wat opgebouwd was, vernietigd. Voornamelijk tijdens de eerste maanden; Naomi Klein had gelijk met haar Shock Doctrine. Niet alleen in Argentinië maar in heel Zuid-Amerika lijkt het die kant op te gaan. Alleen Bolivia, Ecuador en het wankelende Venezuela staan nog overeind. Het neoliberalisme rukt op en raast over alles heen. Doet dit alles ons ergens aan denken?

Jaren geleden riepen we al: het probleem is globaal, internationaal. Het probleem is de neoliberale globalisering die geen grenzen duldt, die alle ruimte schept voor extreme verrechtsing, die afrekent met gemeenschappen en het linkse ‘volk’. Het antwoord daarop moest globaal zijn, dat wisten we en weten we nog steeds, laten we er dan voor gaan.

Maar hoe ziet dat eruit, een geglobaliseerd antwoord? Internationale en interne solidariteit met onafhankelijke media en media die aan onze kant staan, nieuws brengen over elk activist of burger die protesteert tegen een deel van het systeem, haar of hem ondersteunen en versterken, acties coördineren met buitenlandse zusterorganisaties. Politieke coalities vormen van activisten en burgers, over grenzen heen.

Organiseren

Het organiseren en bundelen van burgers is het organiseren van kracht. Het neoliberale systeem wil ons volgzaam en verdeeld houden, dan hebben we geen kracht en heeft het systeem de macht over ons allen. Als we ons bundelen en dat tonen, herwinnen we onze kracht. Dan zijn we ‘het volk’ weer, waardig, krachtig. Daarom, ga naar elke demonstratie van gelijkgestemden, laat ‘boodschappen doen’ maar zitten, verdedig de rechten en vrijheden van elke groep die om een bocht naar links of om mensenrechten schreeuwt.

Laten we leren uit Latijns-Amerika en uit de geschiedenis, laten we tonen dat we niet zo verdeeld zijn als men zou willen, laten we aan kracht winnen door ervoor te zorgen dat elke manifestatie bomvol is, dat er acties zijn, spontaan of gepland.

Laten we laten zien aan wie ons nodig heeft dat we weer de macht naar ons toetrekken die we weggegeven hadden in de stembus. Opkomen voor elkaar, voor onszelf. Wij hebben daar het recht toe. Dan zijn we weer een sterk volk. En dan kunnen we hardop en krachtig roepen: ‘Oorlog voeren, niet in mijn naam!’

Laten we weer radio’s en zenders creëren die iedereen beluisteren kan, zodat de kringen van de social media doorbroken worden. Laten we met onze vlaggen hoog gehesen onze kracht tonen op 20 januari a.s. tegen de verrechtsing, op 18 maart tegen racisme en op elke demonstratie en actie van elke gelijkgestemde actiegroep of beweging.

Alejandra Sluztky is aangesloten bij HIJOS (Kinderen van slachtoffers van de laatste Argentijnse dictatuur)