Een bizarre wereld die niet veel verschilt van de werkelijkheid
In Lapsis volg je de hoofdpersoon Ray, die zich een weg probeert te banen door een wereld die niet veel verschilt van de huidige realiteit, maar slechts wat verder gevorderd is. Hij werkt als pakketbezorger en probeert tegelijkertijd een behandeling te vinden voor zijn jongere broertje Jake, die lijdt aan chronisch vermoeidheidssyndroom. Deze behandelingen lijken niet altijd op wetenschap gestoeld te zijn en zijn erg duur. Bovendien is zijn baan als pakketbezorger onzeker, omdat hij werkt bij een nogal schimmig bedrijf.
Gedurende de film verliest Ray zijn baan en komt hij geld tekort voor de behandeling van zijn broertje. Als uitweg springt hij op de hype van het bekabelen. De wereld van Lapsis is namelijk in de ban van kwantumcomputers. Deze computers vervangen de oude normale computers en stellen de financiële wereld in staat om nog sneller transacties te maken en dus meer geld te verdienen. Om dit allemaal te faciliteren moet er wel een nieuw uitgebreid kabelnetwerk worden aangelegd.
Flexwerk
Dit kabelnetwerk wordt door een leger van wandelende flexwerkers aangelegd. Ray komt zo terecht in een wereld van een bizar soort flexwerk. De bekabeling loopt dwars door bossen en over bergen. Het werk voelt aan als een zwaar en onprettig wandel- en kampeerweekend, waarbij de bekabelaars met een karretje met kabel achter zich aan van aansluitpunt naar aansluitpunt lopen.
Mensen moeten zelf hun (kampeer) uitrusting kopen, krijgen via een app te horen wanneer ze plaspauze mogen nemen en worden betaald per gelopen route. Ook dreigen ze constant te worden ingehaald door een robot-bekabelaar. Als dat gebeurt raak je je route kwijt en krijg je geen geld voor de kilometers die je al hebt bekabeld.
De gelijkenissen met de afbraak van arbeidsrechten door huidige flexwerkconstructies van bijvoorbeeld bezorgdiensten zijn onmiskenbaar. Bijvoorbeeld bij PostNL waar bezorgers ZZP’ers werden of bij nieuwe bedrijven zoals Über die van taxichauffeurs schijnzelfstandigen maakt. Sinds kort hebben investeerders bedacht dat er ook een service moet zijn waarbij boodschappen binnen 10 minuten worden bezorgd – met alle gevaarlijke werkomstandigheden en dubieuze flexconstructies die daarbij komen kijken.
Omdat deze trend van flexibilisering en schijnzelfstandigheid nog wel door blijft zetten, blijft deze film relevant. Door de werkomstandigheden in zo’n bizarre situatie te benadrukken, legt de film de vinger op de zere plek: flexwerk en de platformeconomie zorgen voor enorm precaire arbeidsomstandigheden. De film behandelt zijdelings ook nog andere thema’s van het hedendaags kapitalisme, zoals hoge zorgkosten, kwakzalverij en automatisering.
Verzet
Het fictieve kabelbedrijf CBLR probeert de compleet bizarre situatie nog te verhullen door het werk te verkopen als de ultieme vorm van vrijheid en werken in de natuur. De achteruitgang wordt verkocht als vooruitgang, zelfs als het uitdagen van de status quo. Maar natuurlijk roepen de bizarre omstandigheden al snel verzet op.
Het is goed dat er in de film plek is voor verzet. Het hele idee van de platformeconomie is dat je je eigen baas bent en iedereen voor zichzelf werkt. De bekabelaars worden dan ook tegen elkaar uitgespeeld door het feit dat de ervaren mensen de dure routes mogen lopen en de nieuwelingen onderaan beginnen en ook nog geen geld hebben voor een goede uitrusting. Hoewel heel wat mensen met dit idee mee lijken te gaan, zie je in de film dat mensen op de rustmomenten in de kampen toch naar elkaar toe groeien en door met elkaar over het werk te praten zich bewust worden dat ze een gedeeld belang hebben tegenover de CEO’s die achter het kabelnetwerk zitten.
Het verzet van de flexwerkende bekabelaars resulteert uiteindelijk in een collectieve daad van sabotage in plaats van een echte staking. Daarmee is dan ook de kous af. Of we hier ook echt een strategische voorkeur achter moeten zoeken is moeilijk te zeggen, omdat het verder niet echt wordt uitgediept.
De thema’s in de film zijn interessant en het verkennen waard, maar de uitvoering is vrij matig met platte personages en een weinig uitgewerkt plot. Hoe dan ook is het in de huidige situatie waarin flexwerk nog steeds wordt aangeprezen als vooruitgang nuttig om een stapje terug te nemen en in een film zoals deze met de neus op de feiten te worden gedrukt.