Een archeologie van het Nederlandse fascisme
De film heeft een essay-achtige stijl waarbij beelden van Nederland worden afgewisseld met geluidsfragmenten van oudfascisten, getuigenissen van familieleden en oud-bekenden van fascisten en interviews met verzamelaars van fascistische curiosa.
Uitgangspunt is ‘de stamboom van het Nederlandse fascisme’. Deze stamboom, gemaakt in 1946 door de beruchte Nederlandse fascist George Labouchère, laat in één oogopslag al zien dat het fascisme in Nederland meer was dan enkel de NSB. Het politieke landschap bestond uit vele splintergroepen, kort bestaande partijen, samenwerkingsverbanden en intellectuele kringen. Deze groepen waren vaker wel dan niet met elkaar in conflict. Zo was de knokploeg Zwart Front openlijk en extreem antisemitisch, terwijl de NSB lange tijd beweerde niet antisemitisch te zijn (desondanks was het voor Joden wel verboden om lid te worden van de NSB).
Aan de hand van deze stamboom laat Allen Tegen Allen uitstekend zien dat het fascisme in Nederland al een factor van belang was vóór de Duitse bezetting. Deze geschiedenis wordt nog inzichtelijker gemaakt op de website van de film, waar de volledige stamboom kan worden geraadpleegd.
Relevantie
De relevantie van deze geschiedenis voor vandaag de dag is duidelijk en het is daarom belangrijk dat deze informatie bekend en toegankelijk is. Het recente conflict binnen Forum voor Democratie was voor veel linkse mensen smullen geblazen, maar de geschiedenis leert ons dat ondanks ontelbare ruzies en splitsingen de fascisten in de jaren 20, 30 en 40 toch wisten door te groeien.
Het grootste gemis van de film is dat er geen helder standpunt wordt ingenomen tegen het fascisme zelf. Ook wordt niet duidelijk gemaakt wat de rol was van al deze fascisten en hun organisaties in het verraden en vervolgen van joden en verzetsmensen.
Er wordt heel erg veel tijd besteed aan de verzamelaars van fascistische curiosa en de politieke overtuiging van deze verzamelaars is zonder meer twijfelachtig. Zo verwijst één van hen schaamteloos naar Hitler als der Führer, wordt een ander ‘vrolijk’ van de schilderijen van de fascistische kunstenaar Erich Wichman, die in zijn slaapkamer hangen en is het voor allen een sport om zoveel mogelijk zeldzame objecten te verzamelen (een van hen bezit het paspoort van Anton Mussert).
De film biedt daarmee weinig antwoorden voor de kijker die zich zorgen maakt om de groei van extreemrechts op dit moment en voor de kijker met fascistische sympathieën is de film niet per definitie ontmoedigend.
Allen Tegen Allen heeft in september en oktober gedraaid en werd in mei op de NPO vertoond. De docu is terug te kijken via NPO Start. Op de website allentegenallen. nl is de volledige stamboom met heel wat achtergrondinformatie en (historische) fragmenten te bekijken.