Duizenden schoonmakers eisen respect: ‘lever je bonus maar in!’
Tekst Sjerp van Wouden / Foto’s Mike Graham
De cao die de 150.000 schoonmakers kregen na de staking van 2010, liep eind 2011 af. De opdrachtgevers en schoonmaakbedrijven wilden ‘in tijden van crisis’ niet aan de redelijke eisen van de schoonmakers voldoen. Maar de schoonmakers zelf hebben al jaren een crisis, terwijl de opdrachtgevers eigenlijk omkomen in het geld. Telkens moeten de schoonmakers meer doen, met minder mensen. Dus hebben ze ‘schoon genoeg!’ en trekken opnieuw de straat op. Om onder andere doorbetaling bij ziekte te eisen, en genoeg tijd om hun werk te doen.
In een grote hal bij het deftige Amstelborgh-golfterrein verzamelt een zeer diverse groep schoonmakers om 11 uur. Het is waarschijnlijk het meest multiculturele protest van de laatste tien jaar, met mannen en vrouwen van allerlei afkomst en religie. ‘Geen gelul, plat dat spul!’ hangt schuin achter het podium. Sommige schoonmakers lopen rond met mooie doeken waarop staat waar ze vandaan komen: van Amsterdam tot Limburg. Veel borden zinspelen op Philips, waar vandaag voor de deur geprotesteerd zal worden omdat deze opdrachtgever 18 procent bezuinigt op schoonmaak. Iedereen loopt in een hesje van de schoonmakersbond.
Het belooft dan ook geen ‘gewone’ vakbondsdag te worden. Het bruist in de Amstelborgh zaal. Vanaf het podium vertellen organizers en schoonmakers zelf hun verhaal. Dit is de stem die de bond vaker moet laten horen. Eén van de organizers: ‘zelfs als we een gebroken arm hebben, zelfs dan nog willen ze dat we gaan werken!’ Twee schoonmakers nemen met hun collega’s de leuzen door. ‘Nooit, nooit, nooit meer onzichtbaar!’ In verband met het weer is er ook nog een nieuwe leus: ‘Donder, wind of regen, niets houdt ons tegen!’
Velen worden op het podium getild. Abdel uit Utrecht wist eerst nog niet van de FNV af, maar organiseerde zijn collega’s al wel. Nu zitten ze allemaal bij de vakbond. Hij is reuzetrots: ‘Utrecht, jullie zijn echt sterke mensen. Blijf in het licht verschijnen!’ Na Abdel, Najib, één van de schoonmakers die vijftig dagen staakten in Den Haag. ‘De werkdruk is nu naar beneden. Wij zijn nu de baas daar en niet andersom!’ Tussen de schoonmakers worden nummers gespeeld zoals ‘Wij gaan door’, wat eindigt met ‘vrienden, blijf trouw aan elkaar, zo maken wij de overwinning waar’.
Ook Kapi, die in het zuiden zijn collega’s organiseert, krijgt de microfoon. Hij krijgt een groot applaus, want hij smeerde bij een actie letterlijk boter op het hoofd van Minister Kamp. ‘We gaan die opdrachtgevers hard aanpakken zodat ze niet meer over de rug van de schoonmakers rijk kunnen worden. We doen het voor onze kinderen, want zij zijn het belangrijkste uit ons hele leven. Zij krijgen nu de rekening, dit mag zo niet langer. Actie!’ En de zaal roept mee.
Abla, een Turkse schoonmaakster die zich speciaal voor de vrouwen inzet, wordt gevraagd om iets te zeggen. In het Nederlands houdt ze het kort, waarop ze overschakelt naar haar moedertaal. Niet iedereen begrijpt Turks, maar vandaag spreken de schoonmakers uit alle windstreken hier één taal, en juichen haar toe. Het enthousiasme werkt aanstekelijk.
In de gang staat Do uit Den Haag met enkele collega’s. ‘Ik werkte eerst in Buitenlandse Zaken en ING maar nu, door het nieuwe bedrijf, worden mensen verplaatst en moeten minder mensen meer werk doen. Ik ben verplaatst naar Europol. We hebben te weinig tijd, er is teveel werk. En wij pikken het niet. Ik vind het niet zo leuk van die schoonmaak, als je zo met minder uren meer werk hebt te doen. Die opdrachtgever wil gewoon door met bezuinigen alles door die schoonmaker laten doen, zij verdienen veel en wij moeten minder verdienen. Je kan niet in éne twee keer zo hard gaan werken. Daar word je ziek van! … Ze hebben het nog niet geleerd, dus we moeten meer staken, meer naar buiten komen. Om te laten horen wat wij willen.’
Met bussen vertrekken de schoonmakers naar Amsterdam-Zuid. Onder begeleiding van een geluidbusje lopen we naar het Philips hoofdkantoor. Uit de luidsprekers komt een mix van Turkse, Surinaamse en Bollywoodmuziek. Het regent en hagelt, maar de moed zit erin. Buurtbewoners hangen uit het raam, de één verbaasd, de ander zwaaiend. Een oudere dame op de Vrijheidslaan klapt, steekt haar duimen op, en een vuist in de lucht.
Op de Berlagebrug loopt Erdogan, die schoonmaakt bij de rijksoverheid in Den Haag. ‘Ik heb mensen zien huilen door de werkdruk. Die hoge werkdruk komt door de bezuinigingen. Maar dat moet niet bij ons gepakt worden, wij verdienen al zo weinig. Laten ze het maar ergens anders halen. Ik hoop eerder klaar te zijn dan bij de vorige staking, maar we gaan door tot we krijgen wat we willen. We gaan gewoon door! Al mijn collega’s zijn hier.’
Idris uit Lelystad maakt treinen schoon. Bij hem is er een personeelstekort. ‘Als je ziek bent willen ze je zo snel mogelijk weer aan het werk. Als je je maandag ziek meldt, moet je je dinsdag al bij iemand melden – die je dan zegt dat je kan gaan werken voor een halve dag of een paar uurtjes. We moeten weer staken, omdat we onderaan de ladder staan. De schoonmaakbedrijven zeggen tegen ons ‘doe het werk maar’, en dat is het.’ Voor de niet-stakende schoonmakers heeft hij een duidelijke boodschap. ‘Wees solidair en wees niet bang. Je hebt de bond achter je, en met de bond heb je nog veel meer leden.’
Bij het Philips-gebouw uiten de schoonmakers nog meer van hun ongenoegen. Als een manager naar buiten komt wordt hij geconfronteerd met schoonmakers die bij hem het kantoor netjes houden. Waarom wordt op de schoonmaak bezuinigd terwijl hij een bonus krijgt? ‘Lever je bonus maar in’, zeggen de vakbondsleden. ‘Wij waarderen de schoonmakers enorm … maar daar ga ik niet op in’, zegt de manager. Maar zo gemakkelijk komt hij niet van de actievoerders af. Alvorens weer met de bussen te vertrekken, spuit de vakbond de entree vol met schuim. De actie van vandaag is een goed begin van een landelijk actietraject. Het vervolg gaat de moeite waard zijn.