Duitsland: Corona-ramp zet verhoudingen op scherp
Pas op 27 februari riep het Ministerie van Gezondheid een crisisteam in het leven. Bovendien wachtte de regering tot begin maart met de eerste maatregelen voor grotere evenementen. Op moment van schrijven stijgt het aantal infecties in Duitsland sneller dan in Italië.
Tests zijn moeilijk te verkrijgen. Georgina uit Berlijn (pseudoniem, naam bij de redactie bekend) is woest: ‘Sinds vorige week heb ik symptomen die een verkoudheid kunnen zijn, maar ook COVID-19. Zes ziekenhuizen bieden tests aan, maar je moet twee tot vier uur wachten in provisorische tenten, op elkaar gepropt als sardientjes.’
Afbraak van de zorg
Het Duitse gezondheidssysteem stond er al vóór de pandemie slecht voor. Ook hier is de zorg kapotbezuinigd en geprivatiseerd. Sinds 1990 daalt het aantal verpleegkundigen en is een kwart van de ziekenhuisbedden verdwenen. Lang voor Covid-19 berekende de vakbond Ver.di dat er meer dan honderdduizend meer verpleegkundigen nodig zijn. In 2018 was er gemiddeld één verpleegkundige op 13 patiënten in ziekenhuizen — bijna half zo veel als in Nederland. De laatste jaren heeft het ziekenhuispersoneel dan ook overal in Duitsland gestaakt voor meer loon, minder werkdruk én meer personeel.
Economisch gezien worden ondanks alle lofbetuigingen aan ziekenhuiswerkers en cassières in de eerste plaats bedrijven gered en niet het overgrote deel van de bevolking. De regering kondigde op 16 maart, de dag waarop scholen en crèches werden gesloten, €500 miljard hulp voor banken bedrijven aan, net als een versoepeling van de regeling waarmee de overheid tijdelijk 60 procent van de lonen van arbeiders van (gedeeltelijk) gesloten bedrijven overneemt. Voor de arbeiders te weinig om van te leven terwijl het bedrijfsleven zijn loonkosten op de overheid heeft afgewenteld.
Inkomenszekerheid
De meeste mensen hebben juist nu directe financiële hulp nodig. Bijna iedereen heeft financiële tegenslagen, miljoenen mensen worden ontslagen of moeten rekening houden met een mogelijk ontslag. Ouders die vanwege gesloten scholen thuis moeten blijven, moeten hun overuren opgebruiken of vakantie nemen in plaats van te worden doorbetaald. Daklozen en vluchtelingen in massale opvangcentra worden feitelijk aan het virus overgelaten in plaats van ze in leegstaande hotels en vakantiewoningen onder te brengen. De enig noemenswaardige sociale maatregelen tot nu toe zijn een verbod op huuropzeggingen en directe hulp voor zzp’ers.
De taak van de vakbonden en links, zowel binnen als buiten de partij Die Linke, is het ontwikkelen van campagnes voor noodmaatregelen die garanderen dat niemand aan zijn lot overgelaten wordt: productiestop in alle niet-essentiële bedrijven in plaats van een algemeen uitgaansverbod, een verbod op ontslagen, automatische verlenging van tijdelijke contracten, volle doorbetaling van alle lonen, een gegarandeerd minimuminkomen en -pensioen voor iedereen, kwijtschelden van huurschulden en moratoria op huurbetalingen, daklozen en vluchtelingen direct in leegstaande panden onderbrengen enzovoorts.
Tegelijkertijd moeten we erop toezien dat onze burgerrechten niet compleet worden opgeofferd op het altaar van de pandemiebestrijding. Op 22 maart voer de regering van Beieren (CSU-Freie Wähler) een algemeen uitgaansverbod ingevoerd, 12 van de andere 15 deelstaten verboden verzamelingen van meer dan 2 personen. Toch worden arbeiders in niet-productieve sectoren nog steeds gedwongen naar hun werk te gaan, vaak zonder adequate bescherming. Letterlijk uren na verkondiging van de maatregel lieten politiebussen met luidsprekers weten dat ‘der Arbeitsweg’ is toegestaan. Het is veelzeggend en inacceptabel dat onze burgerrechten zo drastisch worden besneden terwijl de heilige koe van de winst nog steeds prioriteit heeft boven de pandemiebestrijding.
Verzet
De arbeidersbeweging moet het tegengeluid ook in tijden van ‘social distancing’ weten te vertolken en de druk van onderaf voor een solidaire samenleving te mobiliseren. Het is dan ook zorgelijk dat de gematigde vleugel van Die Linke en de vakbondstop de regering in crisistijden juist kritisch wil steunen. Zo bood mede-fractievoorzitter van Die Linke Dietmar Bartsch de regering in de parlementszitting van 14 maart zijn solidariteit en steun aan. En de top van de Duitse vakbondsfederatie DGB zette samen met werkgevers en regering zijn handtekening onder een papier dat slechts belooft dat concrete sociale maatregelen later in cao’s worden vastgelegd maar direct enorme loonoffers van arbeiders en ouders eist.
In tijden als deze worden sociale tegenstellingen echter schrijnend zichtbaar, wat nieuwe vormen van protest en klassenstrijd teweeg zal brengen. In veel sectoren, van de zorg tot de schoonmaak, detailhandel tot en met de land- en tuinbouw slaat de vakbondsbasis alarm over overbelasting en gebrekkige bescherming, ontslagen, stopzetting van werk zonder betaling, onbetaalde overuren enzovoorts. Deze mensen hoort links haar solidariteit, in woord en in daad, aan te bieden. Een goed beginpunt is de online-campagne van de vakbond voor een directe verhoging van het zogenaamde ‘Kurzarbeitergeld’ van 60 naar 90 procent.
Tegelijkertijd is er een sterke huurdersbeweging die nu voor radicale noodmaatregelen als stopzetting van huur en onteigening van leegstaande panden en hotels eisen, sociale inrichtingen die noodhulp voor minima en daklozen eisen. En gelukkig zijn er anti-racistische bewegingen en organisaties als Unteilbar, Seebrücke en Aufstehen gegen Rassismus die juist nu het moorddadig grensbeleid van de EU aan de kaak stellen en eisen dat deze vluchtelingen veilig in Duitsland en elders worden ondergebracht. Dat biedt hoop en perspectief voor de komende tijden.