Donner haalt bakzeil door actiedreiging

Gisteravond heeft minister Donner alsnog bakzeil gehaald en zijn ontslagplannen ingetrokken. Dankzij druk van onderaf is een van de kroonjuwelen van het neoliberale project in ieder geval tijdelijk afgeslagen.
21 november 2007

Het eerste dat gezegd moet worden is dat dit een geweldige nederlaag voor Donner en de werkgevers is. Voorzitter Wientjes van de bazenvereniging VNO-NCW noemde bij zijn aantreden in 2005 het versoepelen van het ontslagrecht als zijn belangrijkste prioriteit. Liberalen, van de sociaal-liberalen van GroenLinks en het AVV totaan de neoconservatieven van de PVV, zijn groot voorstander van de flexibilisering van de arbeidersmarkt (lees: het makkelijker kunnen ontslaan van mensen). Toch durfde het kabinet de plannen niet door te drukken.

Druk van onderaf
Dit komt boven alles door de druk van onderaf. In de afgelopen maanden hebben de vakbonden met de campagne Flitsontslag Exit succesvol de publieke opinie weten te mobiliseren. Duizenden kaderleden hebben zich de afgelopen weken keihard ingezet. Er zijn miljoenen flyers uitgezet in de bedrijven, op stations en in scholen. De houding van de bonden dat ze geen compromis zouden accepteren en zich voorbereidden op hardere acties, vond gehoor op de werkvloer. Een opiniepeiling van EenVandaag gaf gisteren aan dat maar liefst 80 procent van de PvdA-leden het stoppen van de ontslagplannen een kabinetscrisis waard vindt. Die druk van onderaf, in combinatie met de aangekondigde massale protestmanifestaties, hebben er voor gezorgd dat de PvdA-top niet kon wegkomen met een slap compromis en het CDA alsnog om ging.

Kanttekeningen
Toch moeten er een aantal kanttekeningen bij deze overwinning geplaatst worden. Ten eerste over hoe dit besluit tot stand is gekomen, namelijk door interne kabinetsspelletjes. Het is niet op actie aangekomen, en daardoor lijkt het alsof de PvdA-top de bepalende factor is geweest. Die voelde de hete adem van de SP in haar nek en kon wel wat rustig vaarwater gebruiken om de kloof met haar achterban enigszins te dichten. Het gevaar is nu dat er een dynamiek richting de achterkamertjes van de polder en weg van de werkvloer zal ontstaan. Dat brengt ons bij de tweede kanttekening, namelijk het benoemen van een commissie die voor 1 juni advies moet uitbrengen over de kwestie. We weten hoe ‘objectieve deskundigen’ naar de maatschappij kijken, namelijk vanuit het oogpunt van de status quo en de belangen van de BV Nederland, in dit geval ‘om meer mensen aan de slag te helpen’. Hier kan dus achter de schermen aan een compromis gewerkt worden waar de basis van de vakbonden geen greep op heeft. Het ontslagplan van Donner is van tafel, maar de dreiging van een nieuwe poging is vanaf het eerste moment aanwezig.

Drie lessen
Het intrekken van de ontslagplannen is geen koerswijziging van het kabinet. Drie argumenten zijn nu belangrijk om te maken. Ten eerste dat we niet accepteren dat de ontslagplannen inzet worden van koehandel in het kabinet. Het is al opvallend dat het nieuws over het intrekken van het ontslagplan samenvalt met het inslikken van de toch al softe aanpak van de topinkomens. De PvdA heeft het EU-referendum en de Irak-enquete al opgeofferd, en is bereid nog veel verder te gaan om de eenheid in het kabinet in stand te houden.

Ten tweede moeten we ons voorbereiden op een ideologische aanval van rechts en een verdere polarisering. De VVD zal de conclusie trekken dat het CDA niet in staat is om het neoliberale project door te drukken en de samenwerking met Verdonk en Wilders opzoeken. Ongetwijfeld zal er nu een ideologische aanval op de bonden op gang komen, om een wig te drijven tussen jong en oud en te hameren op de noodzaak om banen te creëren, ten koste van arbeidsvoorwaarden en lonen. En dat terwijl er momenteel al krapte op de arbeidsmarkt is!

Dat brengt ons bij de laatste les die we uit de strijd rond de ontslagbescherming moeten trekken. Als het kabinet alleen al door de druk die nu vanuit de bonden is uitgeoefend gedwongen kan worden om op zo’n belangrijk punt overstag te gaan, waarom zou er dan niet nog veel meer mogelijk zijn? De afgelopen jaren hebben verschillende kabinetten-Balkenende verslechtering na verslechtering doorgedrukt. Waarom hier genoegen mee nemen? En waarom zouden de bonden de werkgevers nog langer laten wegkomen met stijgende winsten en torenhoge topsalarissen, om vervolgens genoegen te nemen met beperkte loonstijging in de CAO’s?

Het inslikken van het ontslagplan was geen poldersucces, maar het resultaat van echte actiedreiging. Dit is het moment om door te pakken, en wat dat betreft zouden we in Nederland een voorbeeld mogen nemen aan de stakingen in Duitsland en Frankrijk: het is tijd voor hogere eisen en meer strijd.

Verspreid deze verklaring onder je collega’s! Download hier als pdf.