Wat Dokkum zegt over Nederland
Anti-ZP activisten onderweg naar Dokkum 18 november 2017. (Foto: Jerry Afriyie)
Door Ewout van den Berg
Twee jaar geleden organiseerde de coalitie Kick-Out Zwarte Piet het protest tijdens de landelijke intocht onder de leus ‘Freedom Ride to Meppel’. Een verwijzing naar de moedige zwarte en witte activisten die met gevaar voor eigen leven naar het zuiden van de Verenigde Staten trokken om te strijden tegen segregatie en racisme. Onze intimiderende ontvangst door racisten en de behandeling door de autoriteiten deden hieraan denken.
Op de weg naar Dokkum werden onze bussen omsingeld en gestopt (Zie ook dit NRC verslag). Voor een groep racistische Friezen – waaronder ook hele en halve nazi’s – was het verdedigen van een racistisch personage autobotsingen, kilometers file en bedreigde activisten waard. Journalist Kevin Roberson liet zien hoe de motorrijder die een bus vol activisten bedreigde de politie vraagt: ‘Die chauffeur wordt van de bus gehaald, ja? En anders vraag ik de jongens om dat even te doen.’
Het duurde lang voordat de politie ter plekke was. Ondanks dat de actie (‘Operatie P’) van te voren was aangekondigd en door het OM verboden. En het duurde nog langer voordat de stoet weer in beweging kwam. Terwijl voornamelijk zwarte activisten in elkaar worden geslagen voor het alleen maar uiten van hun mening dat zwarte piet een racistische karikatuur van zwarte mensen is, wordt er voorzichtig gepraat met witte racisten om hun illegale en levensgevaarlijke wegblokkade op te heffen. ‘Jullie hebben je punt kunnen maken, laat deze mensen nu hetzelfde doen in Dokkum’, zei de politie.
Politie & de staat
Uiteindelijk konden we dus helemaal niet ‘ons punt maken’. De politie zegde toe activisten naar de intocht te escorteren. Weliswaar te laat voor de mars der beschaving, maar nog steeds op tijd om in het protestvak naast de intocht te gaan staan. Dit bleek een leugen. De politie voerde ons stiekem naar Harlingen, vertelde tegelijkertijd aan activisten in Dokkum dat het protest verboden was en verbood activisten met een bord te staan. Pas in Harlingen kregen we te horen dat er in Dokkum een noodverordening was uitgevaardigd.
Hoogleraar rechtswetenschap Jan Brouwers concludeerde in de NRC op basis van de door rechts gepleegde strafbare feiten en de beslissing van de burgemeester van Dokkum: ‘Kortom, er zijn oneigenlijke argumenten in de strijd geworpen. Het betogingsrecht is duizend jaar na Bonifatius bij Dokkum vermoord.’
In plaats van ons demonstratierecht te verdedigen, grepen de autoriteiten de extreemrechtse dreiging dus aan om te voorkomen dat we zouden protesteren. Vergelijk dit eens met hoe alles uit de kast wordt getrokken om de Pegida-marsen mogelijk te maken. Meer dan 200 tegendemonstranten werden hierbij de afgelopen jaren gearresteerd. Vaak alleen maar omdat ze in de buurt van Pegida kwamen. Nu mag extreemrechts een snelweg blokkeren en heeft staatssecretaris van Binnenlandse zaken, Raymond Koops, zelfs begrip voor de actie.
Deze opstelling van de autoriteiten, van rugdekking voorzien door het nieuwe kabinet, staat niet op zich. Als PvdA-burgemeester Aboutaleb ermee wegkomt om 200 activisten het demonstratierecht te ontnemen, te arresteren en Afriyie te laten molesteren – waarom zouden de Friese autoriteiten niet hetzelfde kunnen doen? Nog dezelfde dag haalde Rutte zijn schouders op over de wegblokkade van rechts en de beslissing om protesten tegen Zwarte Piet te verbieden.
Het is een schande hoe de politie zaterdag optrad: zij escorteerden ons met zes ME-busjes terug naar Amsterdam, en traineerde en verbood ons mee te doen aan een protest in Weesp. De omgang met de racisten die de wegblokkade opwierpen, was ook opvallend amicaal. Tot op het punt dat een van de racisten die zich Gerard Groen noemt na afloop mensen bedankte voor de steun en schreef dat ‘zelfs de politie het wel (kon) waarderen’ (zie daarvoor dit draadje bij New Urban Collective).
Perspectief
Na afloop van de actie stelden sommigen dat we het de racisten makkelijk hadden gemaakt door met de bus te komen, omdat deze makkelijker te blokkeren waren dan als we individueel naar Dokkum waren gegaan. Op twee niveaus is dit onwaar. In de eerste plaats maakt dit activisten nog kwetsbaarder voor extreemrechts – zoals ook de ervaringen van individuele activisten in Dokkum bevestigen. Hiernaast is ons doel om de racistische karikatuur van zwarte mensen uit te bannen, niet om langs de route van de intocht te staan.
De levensgevaarlijke wegblokkade en de meegaande opstelling van de autoriteiten heeft juist veel mensen de ogen geopend over het diepe racisme en de normalisering van extreemrechts. De reactie van Fokke en Sukke is tekenend voor een veel bredere woede die zichtbaar werd op twitter en in krantencolumns: ‘Het onverhulde racisme, het valse identiteitsgevoel gebaseerd op namaaktradities, het nationalisme, het impliciete goedkeuren van het gezag van dit gedrag: het zal er altijd wel geweest zijn, maar zoals het nu naar buiten is gekomen voelt het als een puist die gesprongen is.’
Het is belangrijk dat we voortbouwen op deze woede over hoe er is omgesprongen met onze rechten en het diepe racisme dat andermaal zichtbaar werd. Net zoals het ook belangrijk is het succes van de campagne te zien: in Amsterdam liepen alleen maar witte- en roetveegpieten mee, in Hilversum waren deze ook dominant terwijl zelfs in het Rotterdam van Aboutaleb de helft van de pieten niet-racistisch zou zijn. Dit laatste werd op het conto geschreven van witte studenten, maar activisten weten wel beter.
Elke overwinning in deze strijd is een overwinning op het rechtse klimaat, maar dit klimaat zelf kunnen antiracisten niet kantelen op zwarte piet alleen. Daarvoor is veel breder verzet nodig tegen neoliberale afbraak en extreemrechts als geheel – zoals bv. Ook de alt-right nazi’s van Erkenbrand. De strijd tegen de racistische karikatuur is hier een noodzakelijk onderdeel van. Voor een sinterklaasfeest voor iedereen!