Documentaire: Shell versus mens en natuur
Foto: Demonstratie voor de vrijlating van de Vijf van Rossport, 2005.
Door Sanne van der Gaag
De multinational Shell is vastbesloten het gasveld leeg te pompen, en wil hiervoor een grote pijpleiding aanleggen die vanuit de zee dwars door Rossport heen loopt naar een raffinaderij negen kilometer verderop.
Aan inwoners van Rossport wordt niets gevraagd: de plannen van Shell worden slechts medegedeeld. De gemeenschap wordt op alle mogelijke manieren onder druk gezet en geïntimideerd om mee te werken aan dit plan. De bevolking van Rossport is echter niet onder de indruk van de som geld waarmee Shell ze probeert af te kopen. Als de plannen doorgaan kunnen ze niet meer naar zee en komen de vissers zonder werk te zitten. Hiernaast zal de natuur ernstig vervuild worden door het slib, de olie en het vuil dat vrijkomt bij het leegpompen hierdoor zullen vele vogels verdwijnen.
Ook is helemaal niet onderzocht of het überhaupt wel veilig is om pijpleidingen door de onbetrouwbare veengrond aan te leggen. Terecht vraagt de gemeenschap zich dan ook af waarom ze dit zouden accepteren. Ze vinden de winst van Shell minder belangrijk dan het behoud van de natuur, de werkgelegenheid in de visserij en de algehele leefbaarheid van hun woonomgeving. De gemeenschap van Rossport, vissers en niet-vissers, jong en oud verenigd, is vastbesloten de aanleg van de pijpleiding tegen te houden en lanceert de actiecampagne Shell To Sea.
Dit is het begin van een jarenlange strijd waarbij zowel door Shell als door de Ierse staat een oorlog tegen de vasthoudende gemeenschap van Rossport wordt gevoerd. In 2005 worden vijf oudere mannen, op verzoek van Shell, voor onbepaalde tijd gearresteerd omdat zij de aanleg van de pijpleiding zouden belemmeren. Wanneer de mannen zouden beloven ‘hun leven te beteren’ en te stoppen met het voeren van actie zouden ze onmiddellijk vrijgelaten worden.
Maar gesterkt door grootschalige protesten van de gemeenschap waarbij duizenden mensen de straat op gingen met leuzen als ‘People before profit!’ en ‘Stop Shell hell in Mayo’ weigerden ze resoluut om hier op in te gaan. Na drie lange maanden achter de tralies te hebben gezeten wegens het protesteren tegen de pijpleiding worden de vijf mannen eindelijk vrijgelaten.
Alhoewel de multinational Shell met al haar geld, particuliere beveiligingsbedrijven en invloed op de overheid een gigantisch sterke tegenstander is, zijn deze dappere Ieren vastbesloten niet op te geven en hun leefgebied met alle kracht die ze hebben te verdedigen. Ze accepteren niet dat hun gemeenschap wordt vernietigd. Er wordt op tal van manieren actie gevoerd: mensen ketenen zich vast op de bouwplaatsen, organiseren demonstraties, spannen rechtszaken aan en één strijdbare vrouw op leeftijd gaat zelfs wekenlang in hongerstaking.
De politie treedt hard op tegen de actievoerders en keer op keer worden er mensen uit de gemeenschap gearresteerd en mishandeld. Wanneer het grote Shell-schip Solitaire de kust nadert, gaan de vissers er op af, in de veronderstelling dat het recht aan hun kant staat, om hun wettelijke visgebied te beschermen.
Ze worden echter geconfronteerd met een harde werkelijkheid: het normale Ierse recht lijkt niet meer van toepassing, het recht van de rijkste heeft het hier voor het zeggen. Omdat het Ierse recht niet meer lijkt te gelden, halen de vissers de Ierse vlaggen op hun boten naar beneden. Ze blijven uitvaren richting de Solitaire, terwijl ze keer op keer gearresteerd worden. De strijd van de inwoners van Rossport tegen Shell duurt nog steeds voort: de gemeenschap is vastbesloten de aanleg van de pijpleiding te stoppen!
De documentaire De Pijp van Risteard Ó Domhnaill’s werd woensdag 15 juni uitgezonden bij de VPRO en is nog terug te kijken op Holland Doc