‘De Verenigde Staten zijn geen rechts land’
Amerikaanse liberale media geven kleine partijen de schuld van het verlies van de Democraten. Ben je het daarmee eens?
Nee, Donald Trumps overwinning is volledig de schuld van de Democratische Partij. Die is de afgelopen jaren verantwoordelijk voor een catastrofale daling van de levensstandaard in het land. Ze heeft miljoenen mensen van zich vervreemd.
Kamala Harris kreeg zeven miljoen stemmen minder dan Joe Biden in 2020. Het is dus niet waar dat kleine derde partijen die een verwaarloosbaar aantal stemmen kregen de doorslag gaven bij de verkiezingen. Het was ook geen verpletterende overwinning voor Trump. In de drie belangrijkste swing states won hij met in totaal 297.000 stemmen.
Als jonge kiezer voelde het alsof de Democratische Partij zich niet richtte op kiezers die meer aan de linkerkant staan.
De Democraten zijn nooit uit eigen beweging naar links gekanteld. Bovendien steunden linkse sociale bewegingen en vakbonden de Harris-campagne in plaats van oppositie te voeren. Dat gaf Harris de ruimte om naar rechts te bewegen. Ze dacht: onze beste gok is om gematigde Republikeinen aan te spreken die in het kamp van Liz Cheney of Nikki Haley zitten zodat we er een nipte overwinning uit kunnen slepen.
Onder Biden was er nauwelijks een stevige massabeweging op straat. Wat kun je zeggen over acties als Trump wordt geïnaugureerd?
We betalen voor het overheersende idee in de laatste radicaliseringsperiode dat we de Democratische Partij kunnen hervormen. Bernie Sanders en Alexandria Ocasio-Cortez verloren deze strijd en werden loyale spelers binnen de Democratische Partij. In de afgelopen vier jaar hebben we grotendeels demobilisatie op straat gezien.
De vakbeweging heeft wel zeer belangrijke stakingen tegen de autofabrikanten georganiseerd. En ongelooflijk belangrijk is de solidariteitsbeweging met Palestina, die krachtige protesten tegen Biden in steden en op campussen organiseerde. Achter de schermen probeerde Biden met alle macht om de stakingen te stoppen. Hij brak de spoorwegstaking en tijdens de recente staking bij Boeing probeerde hij de vakbondsleiding onder druk te zetten om minder goede deals te accepteren.
Tegen de solidariteitsbeweging met Palestina gebruikten de regering-Biden, liberale burgemeesters en universiteitsbestuurders brute repressie. Ze probeerden deze de nek om te draaien. Bovendien steunen ze Israëls genocide als onderdeel van het afdwingen van de Amerikaanse hegemonie over het Midden-Oosten en zijn oliereserves.
Er is veel strategische verwarring over hoe we rechts kunnen verslaan. Mensen denken: we hebben geprotesteerd en gestemd, maar wat nu? We zullen ons moeten wenden tot strategieën en tactieken van klassiek-radicaal links: in eerste instantie moeten we defensieve gevechten en ontwrichtende acties organiseren om Trump te stoppen. Wat we ook doen, het moet onafhankelijk zijn van de Democratische Partij, want ‘demonstreren om voor de Democraten te stemmen’ is een mislukte strategie.
Kan de Amerikaanse politiek in de nabije toekomst naar links verschuiven?
Ik denk dat het belangrijk is om te begrijpen dat dit geen rechts land is. Dit is een gepolariseerd land tussen een minderheid die het rechtse programma volledig heeft overgenomen en een minderheid die een linkse politiek nastreeft. Maar rechts is veel beter georganiseerd: het heeft de Republikeinse Partij.
Links is niet zodanig georganiseerd dat het opgewassen is om de taken die voor ons liggen uit te voeren. De DSA is een schim van wat het ooit was, omdat haar oriëntatie op de Democraten mislukte. En de Groene Partij is geen grote organisatie. Ze heeft geen activisten in haar gelederen en doet alleen mee aan verkiezingen.
We hebben een strategische heroriëntatie van links nodig: een voorwaarde voor de opbouw van een echte partij. Die kunnen we dus niet zomaar even uitroepen, maar komt voort uit een proces van strijd en een nieuwe voorhoede van arbeiders en onderdrukten.
Wat zijn de belangrijkste discussies binnen radicaal links over de verkiezing van Trump?
De eerste is: hoe heeft deze vent in vredesnaam kunnen winnen? Dit sluit aan bij onopgeloste debatten over de aard van de Democratische Partij. De Democraten hebben nooit de arbeidersklasse vertegenwoordigd. Ze zijn altijd een partij van de kapitalistische klasse geweest. Pogingen om de Democratische Partij te hervormen zijn, nogmaals, een doodlopende weg.
Ten tweede zien we een heropleving van kampistische politiek binnen links waarbij het principe is ‘de vijand van mijn vijanden is mijn vriend’. En bestaat een zeer softe houding ten opzichte van het Russische imperialisme in Oekraïne en het Chinese kapitalisme. Echter: elke samenleving ter wereld is kapitalistisch. Ook al verschillen de omstandigheden waarin mensen leven van land tot land, allemaal kampen ze met ernstige uitbuiting.
We hebben daarom een internationalisme van onderaf nodig dat mensen verenigt in een solidaire beweging. Wereldwijd revolutionair socialisme ligt nog ver van ons af en kampistische politiek verstoort essentiële solidariteit: het zorgt ervoor dat linkse mensen zich identificeren met dictatoriale regimes in andere landen. Als die dictatoriale regimes het alternatief zijn, wie wil er dan in dat alternatief leven?
Trump is gevaarlijker dan acht jaar geleden. Waarom kan hij rekenen op de steun van miljardairs als Elon Musk?
Trumps Project 2025 combineert binnenlandse en internationale dimensies van een soort autoritair populistisch nationalisme. Handelstarieven moeten de Amerikaanse productie beschermen tegen Chinese concurrentie, terwijl enorme belastingverlagingen voor de rijken groei moeten stimuleren.
Trump wil bovendien ongeveer twaalf miljoen migranten deporteren, die belangrijke arbeidskrachten vormen voor het Amerikaanse kapitalisme. Zo hoopt hij de concurrentiepositie te herstellen. Ik denk dat het een rampzalig programma is dat het Amerikaanse kapitalisme naar meer crisis en inflatie zal leiden. Meteen zullen mensen gedwongen worden om hogere prijzen te betalen voor alles, van voedsel tot auto’s.
Zijn sociale beleid herstelt zogenaamde verloren sociale hiërarchieën van natie, ras, geslacht en gender. Hij geeft mensen ‘een psychologisch loon’: het gevoel dat ze bij de miljardairsclub van rijke, witte mannen horen om het Amerikaanse kapitalisme in hun voordeel te runnen en de ‘woke-agenda’ aan de kant te schuiven.
Verder wil Trump het Amerikaanse staatsbestel op een vrij fundamentele en autoritaire manier hervormen. Hier zit een economische logica van extreem neoliberalisme achter om de staat af te breken zodat een gedereguleerd kapitalisme mogelijk wordt.
De laatste component van Project 2025 is Trumps buitenlandbeleid. Tijdens zijn eerste regering begon hij zich te keren tegen het Amerikaanse imperialisme als toezichthouder op het wereldwijde kapitalisme via een netwerk van bondgenoten. Maar Trump is geen pacifist. In feite is zijn topprioriteit de imperialistische rivaliteit met China, die kan leiden tot grote conflicten, vooral met betrekking tot Taiwan.
Trump wil dat de NAVO-landen de rekening voor hun eigen defensie betalen in plaats van Amerikaanse subsidiëring. De VS zal onder Trump net zo militaristisch, intimiderend en agressief zijn, alleen met een andere strategie en tactiek. De test voor links in de VS en daarbuiten is of we effectief verzet kunnen opbouwen tegen Trump en extreemrechts. Het is bovendien van belang om te zien hoe we van daaruit radicale strijd kunnen voeren voor het veranderen van onze maatschappij in een samenleving die mens en planeet op de eerste plaats zet.
Protest tegen Trump’s verkiezingsoverwinning acht jaar geleden (foto: Mathias Wasik, Flickr)