De stoottroepen van Viruswaarheid

Baudet spreekt zijn aanhang toe tijdens een wappiebijeenkomst (Beeld: screenshot Youtube / D.P.)
Intimidaties, vechtpartijen, pseudowetenschap, extreemrechtse symboliek en complottheorieën, het zijn vaste elementen van de anti-coronademonstraties die sinds april plaatsvinden. Veel van deze protesten zijn mede door Viruswaarheid georganiseerd, dat juist ‘liefde’ en ‘verbinding’ zegt te prediken.
6 oktober 2020

Op de flyers en in de oproepteksten voor Viruswaarheiddemonstraties prijken regelmatig de namen en logo’s van tientallen organisaties. Amateurjournalisten, antivaxxers, spirituelen, maar ook extreemrechtse straatgroepen worden door Engel & co welkom geheten als mede-initiatiefnemers van protesten. Na maanden van anti-coronademonstraties is het zinvol om de connectie tussen de naar eigen zeggen apolitieke Engel en gewelddadige protestgroepen op straat te analyseren, met daarbij in het bijzonder aandacht voor de wijze waarop complottheorieën diverse clubjes met elkaar in contact helpen brengen.

Fopjournalisten

In de coronapandemie wonnen talloze obscure nieuwswebsites als Onafhankelijke Pers Nederland (OPN) en Relevant Today Dutch aan populariteit. Naar eigen zeggen zijn deze ‘waarheidszoekers’ in tegenstelling tot burgerlijke media onafhankelijk en ‘ontwaakt’. In de praktijk betekent dit dat ze vooral veel volksnationalistische retoriek en extreemrechtse, vaak antisemitische complottheorieën de ether in slingeren.

Tegelijkertijd verspreiden deze kanalen aldoor fabels over 5G, vaccinaties en alternatieve geneeswijzen. Daardoor bereiken ze niet alleen overtuigde racisten, maar ook New Age-types die voorheen niet noodzakelijk tot extreemrechts be- hoorden. Zulke mensen komen via kanalen als OPN vervolgens in aanraking met ondubbelzinnig fascistoïde samenzweringstheorieën, zoals de QAnon-cultus. Ook slaan deze media gemakkelijk een brug tussen het internet en de straat, omdat ze geregeld optreden als medeorganisator van anti-lockdownprotesten en nauwe contacten onderhouden met extreemrechtse straatgroepen.

Extreemrechts in opstand

Veruit de grootste straatgroep is Nederland in opstand (NIO), opgericht door Martijn (‘Tinus’) Koops. NIO begon als extreemrechtse Facebookgroep met pro-Zwarte Piet, een migratiestop en verzet tegen stikstofregels als speerpunten. Sinds afgelopen mei ontpopte NIO zich echter als kartrekker van verscheidene anti-lockdowndemonstraties waarmee ook Viruswaarheid meermaals samenwerkte.

Op straat propageert NIO eveneens extreemrechts gedachtegoed. De oproeptekst voor NIO’s ’burger demo’ van 30 mei in Den Haag stond bol van volksnationalistische teksten als ‘eigen land, eigen volk’. Het is dan ook niet vreemd dat deze demonstraties steevast bekende gezichten uit het extreemrechtse milieu aantrekken, zoals neonazi Ben van der Kooi en fascisten van Voorpost. Aangezien NIO een welkome plek is voor complottheorieën, spreken hun demo’s tevens antivaxxers en lui met QAnon-vlaggen aan.

Strijd op twee fronten

Terwijl NIO in mei op straat aan aanhang won, verwierf Willem Engel vrijwel gelijktijdig zijn faam na een interview met Café Weltschmerz. Engels pseudowetenschap werd jubelend ontvangen door complotdenkers, ondernemers en extreemrechtse media en politici. Met zijn relaas van ongefundeerde coronaontkenning en oppervlakkige argwaan tegen ‘de elites’ deed het Viruswaarheid-kopstuk een appèl op burgers om in opstand te komen tegen de overheid.

Voor zo’n volksopstand is natuurlijk menskracht van gelijkgestemden nodig en banden tussen Viruswaarheid en allerlei anti-lockdowndemonstranten werden kort na het interview aangehaald. Ook Koops kwam met Engel in contact: in een YouTube-video bespraken ze samen de voorbereidingen van het anti-lockdownprotest dat drie dagen later zou plaatsvinden.

In dit door OPN gefaciliteerde gesprek claimt Koops dat coronaontkenners de strijd voor ‘vrijheid’ op twee fronten moeten aanbinden: enerzijds door het verspreiden van pseudowetenschap via de media, anderzijds middels een bestorming van het Binnenhof door burgers. Deze visie werd onderschreven door Engel en toont een zekere arbeidsdeling.

Instabiele betrekkingen

Uit de protesten die volgden op het gesprek tussen Koops en Engel is wel gebleken dat viruswaanzinnigen zonder scrupules de fysieke confrontatie aangaan. Zo liet een aanhanger van Proud Boys Nederland CDA-politicus Pieter Omtzigt op 23 augustus persoonlijk weten dat hij hem dood zou slaan, een doodsbedreiging die geuit werd tijdens een demonstratie van onder andere Viruswaarheid en NIO.

Wel moet opgemerkt worden dat de samenwerking tussen Viruswaarheid en extreemrechtse straatcollectieven als NIO niet altijd op rolletjes loopt. Het instabiele karakter van deze betrekkingen is ook inherent aan de constante achterdocht die er onder viruswaanzinnigen heerst. Oppervlakkig wantrouwen tegen alles, constant gevoed door complottheorieën en neofascistische politici, treft ook charlatans als Engel zelf, die door aanhangers van NIO verweten werd onderdeel uit te maken van de ‘gecontroleerde oppositie’.

Het zijn opvallende beschuldigingen, aangezien Viruswaarheid in de voorbije maanden juist vooral verschillende organisaties met elkaar heeft willen verbinden. Extreemrechtse ideologie wordt bovendien steevast genormaliseerd door Engel, die namens zijn platform neofascistische ideeën propageert en geregeld babbelt met extremistische complotdenkers. Zo brengt hij mensen enerzijds in contact met meer hardrechtse types, en probeert hij anderzijds extreemrechts als onschadelijk voor te stellen.

De hierboven beschreven interne strubbelingen geven weinig reden tot juichen. Extreemrechtse demonstranten staan tegenwoordig met regelmaat en zelfvertrouwen op straat en tijdens de coronapandemie bereiken ze via hun media bovendien mensen die voorheen nog op afstand bleven van fascistoïde ideeën. Hun haatdragende gedachtegoed vindt enkel voedingsbodem in een wanhopige samenleving die geen werkelijk alternatief wordt geboden op neoliberaal afbraakbeleid. De noodzaak voor een solidaire, antikapitalistische, principieel linkse massabeweging wordt daarom met de dag groter.