De socialistische krant in Egypte

Socialisten in Egypte staan in de frontlinies van de verdediging en uitbreiding van de revolutie, die twee jaar geleden in het land uitbrak. Anne Alexander sprak met leden van de Revolutionair Socialisten over de rol die hun krant heeft gespeeld in het uitbouwen van de strijd.
9 februari 2013

Deze maand twee jaar geleden, brachten massale protesten en stakingen in Egypte de gehate dictator Mubarak ten val. Sindsdien is de krant van de Revolutionair Socialisten (RS) niet meer weg te denken van de protesten en blokkades: Al-Ishtaraki (De Socialist), zoals de krant heet, is met zijn opvallende roodwitte naam op de voorpagina een uithangbord van het groeiende zelfvertrouwen van revolutionair links in Egypte.

Mohammed Hosni, een van de redactieleden, was verbaasd toen nieuwe lezers op zoek gingen naar de krant. Hij herinnert zich: ‘Eén keer was er een man die tegen me zei: “Ik was naar je op zoek”. Ik dacht dat hij de krant wilde teruggeven. “Nee”, zei hij, “Ik wil graag nog zeven exemplaren”. Dit was een heel gewoon iemand. Hij betaalde een Egyptische pond per krant; daar kon je vier broden van kopen. Maar hij was zo overtuigd door de argumenten in de krant dat hij terugkwam om exemplaren te kopen voor zijn collega’s.’

Voordat de revolutie uitbrak was de situatie heel anders. ‘We konden elk ogenblik gearresteerd worden’, zegt Mohammed. ‘Op bepaalde momenten was het heel rustig, en plotseling volgde er dan een golf aan arrestaties.’ De maandelijkse krant werd zelden gelezen buiten de kringen van activisten. ‘Meestal lieten we ongeveer duizend exemplaren drukken, maar we verkochten er maar een paar honderd’, vertelt RS-lid Ashraf Omar. ‘Er waren maar weinig activiteiten. We hadden bijna geen gelegenheid om de krant openlijk op straat te verkopen.’

Opstand

Maar tijdens de opstand tegen Mubarak in januari 2011 gingen miljoenen mensen de straat op. Er waren felle debatten over de rol van de krant. ‘We hadden onenigheid over het gebruik van de krant op straat’, vertelt Mohammed. ‘Om te beginnen was de krant journalistiek gezien nogal mager en amateuristisch. Maar het duurde niet lang of de krant werd verspreid en gelezen.ʼ

ʻWe hadden korte artikelen met kernachtige koppen. Sommige mensen weigerden ze aan te nemen omdat er slogans in stonden tegen het militaire bewind. Naderhand zeiden mensen “Jullie waren vanaf dag één tegen het leger”.’ Door de krant waren de RS op het Tahrir-plein in Caïro een zichtbaar en georganiseerd aanwezig. ‘Mensen kwamen naar vaste plekken toe om exemplaren van de krant te halen voor doorverkoop’, legt Mohammed uit.

‘In het begin wisten kameraden niet hoe ze de krant moesten verkopen. Ze gooiden ze gewoon op de grond en renden weg. Maar na een tijdje kwamen mensen op ons af als ze ons met de krant zagen en vroegen ze “Wat is dat voor krant”, “Waarom verkoop je die?”.’ Eén ding waardoor De Socialist zich onderscheidde van veel andere publicaties, was dat hij werd verkocht en niet weggegeven.

Het leger in Egypte had een storm van protest opgeroepen tegen ‘buitenlandse machten’ die de revolutie zouden beïnvloeden door stiekeme financiële steun. Mohammed: ‘Telkens als mensen ons vroegen waarom we de krant verkochten en niet weggaven, konden we zeggen “Omdat we geen subsidie krijgen”. Het was een soort toverwoord.’

Omverwerping

Het respect dat de krant had verworven onder revolutionaire activisten werd op de proef gesteld in december 2011. Rechtbanken begonnen een onderzoek tegen de RS, op beschuldiging van een samenzwering om de staat omver te werpen. Mohammed herinnert zich de angst en opwinding toen activisten van de RS zich verzamelden op het Tahrir-plein om de krant te verkopen.

‘Het was een soort uitdaging’, vertelt hij, ‘en we hadden er een hoge prijs voor kunnen betalen. We zetten de boekentafel midden op het plein op en begonnen te schreeuwen: “Ja, we willen de staat omverwerpen!”. Ondanks het onderzoek dat tegens ons liep, kwam er een menigte aan mensen om ons heen staan om de krant te kopen.’

Al-Ishtaraki heeft een beperkte verspreiding in vergelijking tot de massa’s mensen die actief zijn in de gevechten van de Egyptische revolutie. De gemiddelde oplage is tussen de duizend en drieduizend. Maar de lezers zijn slechts een kleine fractie van de tienduizenden mensen die de RS volgen in de sociale media. De officiële twitteraccount van de RS telt meer dan 75.000 volgers.

De bescheiden successen lijken gering in vergelijking tot de enorme taken waarmee revolutionair links in Egypte zich geconfronteerd ziet. Maar de krant heeft een cruciale rol gespeeld in het winnen van een nieuwe generatie voor revolutionaire politiek.

_________________________________________________________________________________________________

‘We verspreidden duizend exemplaren van aflevering 101. Van het volgende nummer drukten we er tweeduizend.’

De revolutionaire krant heeft zich mee ontwikkeld met de wendingen van de Egyptische revolutie. Tegen de lente van 2012 kwam de revolutie in een andere fase en namen de golven aan demonstraties af. ‘Aanvankelijk steunden we op grote protesten om de krant te verspreiden’, legt RS-lid Ashraf uit. ‘Toen die afnamen wisten we dat we netwerken moesten opbouwen voor verspreiding op de campussen, op de werkvloer en in de buurten.’

De RS waren al begonnen met het uitbreiden van de activiteiten naar dorpen en steden in heel Egypte, zoals Suez en Port Saïd in het gebied rond het Suezkanaal. In sommige gevallen werd het eerste contact met nieuwe lagen revolutionaire activisten gelegd via het verkopen van de krant. In andere gevallen werden RS-activisten die met de krant arriveerden, begroet door revolutionairen die de RS al van internetpublicaties kenden, maar die hen nu in levenden lijve wilden ontmoeten.

Mohammed ziet deze face-to-face contacten als een cruciaal moment om een online-publiek dat nogal passief is om te bouwen tot actieve revolutionair socialisten. ‘Er is een directe en tastbare interactie met de lezer’, zegt hij. ‘Online zeiden meestal zevenhonderdduizend mensen dat ze ergens heen zouden komen, en dan kwamen er maar zevenhonderd opdagen. Maar door het verkopen van de krant leg je fysiek contact met mensen en dat vertaalt zich direct naar actie.’

In de zomer van 2012 lanceerden de RS hun meest ambitieuze landelijke campagne tot nu toe. Activisten gingen naar tientallen dorpen en steden om campagne te voeren over de sociale kwesties die de nieuwe regering van de Moslimbroederschap trachtte te negeren.


Strijdkreet

Onder de strijdkreet ʻWij willen levenʼ brachten ze lokale mensen bij elkaar in protesten over tekort aan brood, gebrek aan water, de uitval van electriciteit, werkloosheid en de crisis in de gezondheidszorg. Deze campagne droeg ertoe bij dat de krant in nieuwe gebieden werd verspreid. Tegen oktober 2012 was de distributie van Al-Ishtaraki niet meer afhankelijk van grote protesten op straat.

‘We verspreidden duizend exemplaren van aflevering 101’, herinnert Ashraf zich. ‘En van het volgende nummer drukten we er tweeduizend en wisten we 90 tot 95 procent te verspreiden.’

De inhoud van de krant moest zich telkens aanpassen aan de uitdagingen van de revolutie. ‘We hebben recentelijk enorme stakingsgolven gezien’, legt Ashraf uit. ‘De onafhankelijke vakbonden ontwikkelen zich, maar ze hadden ook problemen. Het is niet genoeg om verslag uit te brengen van een staking – we moeten ook analyses geven en bepleiten welke volgende stappen arbeiders moeten nemen.’

Ashraf benadrukt het belang van een goede balans tussen verschillende elementen in de krant. ‘De eerste is theorie’, zegt hij. ‘Je kan geen krant hebben zonder theorie. Ten tweede moet je een analyse hebben. Ten derde moet je ervaringen uit het verleden bespreken. Verder gebruiken we de krant om te agiteren. Dat soort stukken gaat niet alleen over het opwerpen van directe slogans als “Staak!” en “Bezet nu!” Je moet schrijven over concrete situaties en uitgewerkte tactieken aanreiken voor de strijd.’

De krant ontwikkelt zich nog steeds. Maar Mohammed zei dat de krant al belangrijke successen heeft behaald. ‘We hebben mensen gewonnen voor het idee om de krant midden op straat te verkopen tijdens straatgevechten’, zegt hij.

‘We hebben laten zien dat mensen die voor de krant schrijven geen beroepsjournalisten hoeven te zijn. We hebben laten zien dat de krant een springplank kan zijn voor activisme op plekken waar niets is. In dorpen waar we helemaal niemand hadden, zijn we met de krant begonnen.’

_________________________________________________________________________________________________

‘Op straat verkopen is nieuw’

Bissan Kassab is lid van de RS in Egypte. Zij beschrijft haar ervaringen bij het verkopen van Al-Ishtaraki op straat, in de maand nadat nadat aanhangers van de Moslimbroederschap mensen hadden aangevallen die protesteerden tegen de grondwetswijzigingen van president Morsi.

‘De RS organiseerden een protest’, zegt ze. ‘Terwijl de mensen zich aan het verzamelen waren, stond ik Al-Ishtaraki te verkopen aan voorbijgangers. Bijna niemand weigerde als ik de krant aanbood. Ik verkocht aan buschauffeurs, mensen in taxis, motorrijders, iedereen.ʼ

ʻMensen waren ook geschokt dat de Broederschap, een gekozen regeringspartij, protesten aanviel. Mensen hadden zoveel vragen. Elke straathoek veranderde in een politieke bijeenkomst, van de groentemarkt tot aan de metro. Mensen die nog maar kort geleden van mening waren dat politiek iets was voor hogeropgeleiden, beseften nu dat politiek ons allemaal aangaat.ʼ

ʻIk verkocht aan huisvrouwen die geïsoleerd zijn van het politieke leven. Ik was verbaasd dat zoveel mensen een krant kochten. Er is grote honger naar gedrukte publicaties, maar vooral naar kranten als Al-Ishtaraki. De krant geeft analyses en dat maakt mensen hongerig om de hele tijd te lezen.’


Dit is een vertaling uit de
Socialist Worker.