De schaduw van de dictatuur hangt nog over Zuid-Korea

President Yoon riep de staat van beleg uit omdat de rechtsstaat zou worden bedreigd door ‘antistatelijke en pro-Noord-Koreaanse krachten’. Hoewel driehonderd militairen het parlement blokkeerden, slaagden parlementsleden erin om binnen te komen en deze staat van beleg terug te draaien. Buiten het parlement stonden ondanks het late tijdstip duizenden Zuid-Koreanen te protesteren tegen de president.
Veel Koreanen dachten geschokt terug aan de laatste keer dat de staat van beleg werd uitgeroepen: namelijk in 1979, in een periode met veel protesten tegen de dictatuur en het bloedbad in Gwangju waarbij vele honderden demonstranten door het toenmalige militaire regime zijn vermoord.
Dat deze angst heel terecht was, bleek toen naar buiten werd gebracht dat Yoon kritische journalisten zoals Kim Eo-jun wilde laten arresteren of zelfs vermoorden. Tijdens de dictatuur, maar ook nu nog, wordt de aanduiding ‘pro-NoordKoreaanse krachten’ gebruikt om alle progressieve tegenstanders, zoals activisten, vakbondsleiders en politici van linkse partijen, verdacht te maken.
Demonstraties en sit-ins
Sinds het uitroepen van de staat van beleg zijn er dagelijks protesten in meerdere steden die het afzetten van Yoon eisen, met op de zaterdagen soms bijna een half miljoen demonstranten in de hoofdstad Seoul. Naast activisten en vakbondsleden demonstreren er ook opvallend veel jongeren. Veel demonstranten dragen lightsticks met logo’s van hun favoriete K-pop groep met daarop teksten geplakt die de afzetting van Yoon eisen. Op de muziek van Rosé’s APT, Aespa’s Whiplash en zelfs de kerstklassieker Feliz navidad met aangepaste teksten scanderen de demonstranten dat Yoon weg moet.
De protesten vinden plaats over de brede straten van verschillende steden maar ook sit-ins met grote podia waar diverse sprekers worden afgewisseld met muziek en het roepen van leuzen. Demonstranten zitten daarbij urenlang, soms zelfs de hele nacht, op het ijskoude asfalt in de sneeuw. Door de energieke manier van demonstreren kunnen ze de acties in de vrieskou vol blijven houden.
Door de duizenden gekleurde lichtjes lijken deze protesten veel op de kaarslichtprotesten die maandenlang aanhielden in 2016 en 2017. De Koreaanse bevolking eiste toen het aftreden van de toenmalige president Park Geun-hye, de dochter van oud-dictator Park Chung-hee. ‘Kaarslicht gaat uit door de wind’, zei een conservatieve politicus toen. Maar het vuur van protest voor democratie is door het uitroepen van de staat van beleg door Yoon juist opnieuw aangewakkerd en zal niet snel meer uitgaan.
Yoon-aanhangers
Hoewel de meerderheid van de bevolking liever ziet dat Yoon verdwijnt, kan hij ook rekenen op een kleine, maar toch duidelijk zichtbare groep voorstanders uit conservatieve, extreemrechtse hoek. Ze zijn herkenbaar aan de Koreaanse en Amerikaanse vlaggen die ze dragen en protestborden met ‘stop the steal’.
Ze verwijzen daarmee naar hun complottheorie over de parlementsverkiezingen van vorig jaar april die werden verloren door Yoons partij en die niet eerlijk zouden zijn verlopen. Op 19 januari viel een groep van ongeveer honderd Yoon-aanhangers de rechtbank aan die het arrestatiebevel tegen Yoon hadden opgesteld.
Volgens de regisseur Hwang Dong-hyuk van het populaire Squid Game doet de huidige verdeeldheid in voor- en tegenstanders van Yoon denken aan zijn eigen serie. In een scène moeten deelnemers stemmen over het wel of niet door laten gaan van het spel.
Hwang, die begin december samen met andere beroemdheden uit de filmindustrie een brief ondertekende uit protest tegen de staat de beleg, vraagt zich af of representatieve democratie, waarbij de bevolking alleen af en toe mag stemmen, nog wel een goed systeem is. Zuid-Korea heeft een de facto tweepartijenstelsel en pogingen om via het parlement een alternatief op te bouwen liepen spaak.
Nostalgie van de elite
De strijd voor het behoud van de parlementaire democratie is nog niet voorbij. Hoewel het parlement op 14 december met een tweederdemeerderheid instemde met de afzettingsprocedure moet dit definitief gemaakt worden door het constitutionele hof. De regeringspartij van Yoon heeft op allerlei manieren geprobeerd dit proces te vertragen.
Ondertussen werd een arrestatiebevel uitgevaardigd voor Yoon, maar een eerste arrestatiepoging op 3 januari mislukte door weerstand vanuit de veiligheidsdienst van de president. Bij de tweede poging op 15 januari lukte het wel om Yoon aan te houden.
Het ziet ernaar uit dat de afzettingsprocedure enkele maanden zal duren. Daarnaast zal Yoon terechtstaan voor zijn poging tot een staatsgreep. Tot de bestorming van de rechtbank van 19 januari was het zelfs nog mogelijk geweest dat hij zou kunnen terugkeren als president. Maar nu heeft Yoon het echt te bont gemaakt. De elite waarvan hij deel uitmaakt is echter nog steeds aan de macht en zal op allerlei manieren proberen die macht vast te houden.
Yoon en zijn aanhang kijken met nostalgie naar de jaren 1970 en 1980. Zij willen terug naar de ‘goede oude tijd’ van de dictatuur en willen links – en in het bijzonder de vakbonden – de mond snoeren. De strijd om de positie van gewone Koreanen te verbeteren is nog niet voorbij. Ze zullen zich met hun acties moeten richten op het helemaal wegkrijgen van Yoon en het breken van de macht van zijn aanhang.
Er moet een nieuwe regering komen die wel opkomt van de belangen van het volk. Dat zullen ze niet voor elkaar krijgen door alleen verkiezingen maar door het blijven opbouwen van een beweging van onderaf.
Foto: Demonstratie in Seoel, 23 december 2024 (socialisme.nu ©).