De nieuwe farao van Egypte
Door Eric Ruder
De cijfers op zich zijn al twijfelachtig: de verkiezingsambtenaren beweren dat Sisi 96 procent van de stemmen kreeg, terwijl zijn enige tegenstander, Hamdeen Sabahi, minder dan 4 procent kreeg. Maar deze cijfers vertellen slechts een deel van het verhaal. De opkomst lag volgens de officiële telling op slechts 46,8 procent. Volgens critici van het regime zou dit nog wel eens lager kunnen zijn. Sowieso heeft de regering alles uit de kast moeten halen om zelfs dit niveau te behalen.
Op maandag 26 mei, de eerste dag van de twee geplande verkiezingsdagen, gaven waarnemers en mensen van de campagne van Sabahi aan dat de opkomst bij veel stemlokalen rond de 10 procent lag. De geschrokken regering verklaarde hierop de volgende dag tot een algemene vrije dag voor ambtenaren om ze aan te moedigen om te gaan stemmen. Daarnaast bedreigde ze niet-stemmers met een boete van een halve maand minimumloon. Klaarblijkelijk was de regering nog steeds bang voor het gebrek aan interesse in het zalven van de nieuwe farao, want ze voegden vervolgens een derde verkiezingsdag toe.
Gevestigde media lieten tirades los op hun landgenoten vanwege hun gebrek aan maatschappelijke betrokkenheid. Er werd zelfs hardop gedacht dat niet-stemmers ‘zouden moeten worden neergeschoten’.
Wael Gamal, de voormalige eindredacteur van de krant Al Shorouk, was ontsteld dat het stemlokaal leeg was toen hij ging stemmen. ‘Het kostte me minder dan een minuut om te stemmen – voor Sabahi – op de tweede dag, dinsdag’, zei Gamal. ‘Ik dacht dat dit het drukste moment zou zijn [vanwege] de vrije dag, later op de dag zou het warmer worden, maar in Nasr City was er maar één andere stemmer in het stemlokaal.
………………………………………………………………………………………………………
Maar zelfs voordat de resultaten binnen waren, was duidelijk dat Sisi aan de macht zou blijven in de Egyptische traditie van militaire leiders die veranderen in paternalistische leiders. In deze zelfde mal waren ook de regimes gevormd van de door het westen gesteunde dictators Anwar Sadat en Hosni Moebarak.
Westerse media zetten Sisi neer als ‘enorm populair’. De peilingen waarin geen enkele kandidaat (behalve ‘weet het nog niet’) aan hem kon tippen laten zien dat hij inderdaad steun heeft.
Maar Sisi kan zijn imago van goedaardige heerser enkel in stand houden met behulp van manipulatie door de media en het feit dat hijzelf nog niet gezien is als degene die de touwtjes van de regering in handen heeft. Zelfs Sisi begrijpt dat dit zal veranderen wanneer hij zijn economische en politieke programma gaat doorvoeren.
In zijn toespraken combineert Sisi oproepen voor een sterk Egypte met zijn zelfverklaarde bewondering voor de ‘gewone man’. Zijn taal is gespeend van elk detail dat zijn toekomstige beleidsopties zou kunnen beperken. Maar buiten het blikveld van de camera’s schuilt een meer onheilspellend persoon.
Wellicht zouden meer Egyptenaren bekend zijn met deze andere Sisi als journalisten die schrijven over de gelekte opnames van Sisi’s off-the-record commentaar tegenover een journalist niet vervolgd zouden worden door de regering. Deze opnames, die enkele maanden terug openbaar werden, laten weinig twijfel over de plannen van Sisi met ‘zijn kinderen’, de inwoners van Egypte. ‘De mensen denken dat ik een zachte jongen ben’, zei hij op een van de opnames. ‘Dat is niet zo… Sisi is marteling en leed.’
In een andere opname stelt Sisi zijn Egyptische onderdanen een serie retorische vragen die individuele zelfopoffering verbinden met het grotere goed van de natie. ‘Wil je een eersterangs natie zijn?’ vraagt hij. ‘Kan je het aan als ik je op eigen benen laat staan? Wanneer ik je elke dag om 5 uur wakker maak? Kan je het aan om het met minder voedsel en met minder airconditioners te doen?’
De vorm is retorisch, maar de inhoud is reëel. Egypte geeft subsidie op de energiekosten om elektriciteit betaalbaar te houden. Elke verandering in het beleid van goedkope energie kan op verzet stuiten. Het Egyptische regime staat, net als de rest van de wereld, voor de gevoelige taak om bezuinigingen op te leggen zonder de economische groei te verstikken of een volksopstand te ontketenen.
Het verschil is dat de Egyptische bevolking onlangs nog heeft meegemaakt hoe ze een gehate dictator hebben omvergeworpen. En hoewel van de revolutionaire hoop die volgde op de opstand in 2011 waarbij Moebarak werd omvergeworpen nog maar weinig over is, zijn bezuinigingen die voldoende woede oproepen om mensen opnieuw de straat op te laten gaan een erg riskante aangelegenheid.
Alleen al in de laatste 10 maanden heeft Egypte meer dan 20 miljard dollar uitgegeven aan financiële steun vanuit de Golfstaten. Sisi rekent de komende jaren op nog meer miljarden. Maar ook hij weet dat hij niet voor altijd kan rekenen op de gulheid van zijn bondgenoten onder de monarchieën in de Golf.
………………………………………………………………………………………………………
Op de korte termijn kunnen we aannemen dat Sisi ermee zal doorgaan om alle middelen te gebruiken die hij ter beschikking heeft om onvrede de kop in te drukken – wat dat ook moge betekenen: het veroordelen van revolutionaire activisten (uiteraard in de naam van de revolutie) of het gebruik van verkiezingen om instemming te fabriceren. Maar wanneer de tijd komt voor Sisi om te regeren, zal het neoliberale draaiboek waaruit hij werkt onvermijdelijk een reactie provoceren.
In de woorden van Wael Gamal: ‘Een dictatuur heeft echte steun nodig van alle delen van de maatschappij. Ja, Sisi heeft op dit moment steun, maar deze is voorwaardelijk. De mensen hebben verschillende verwachtingen. Wat hij ook zegt, een deel van de alliantie die hem heeft gekozen zal ontevreden zijn. Als Sisi het heeft over een wederopbouw van de rol van de staat in de economie, zullen de zakenmensen die hem steunen boos worden en andersom…
Het economische programma van Sisi staat in de begroting. Onderdeel hiervan is het terugbrengen van de energiesubsidie met 22 procent binnen een jaar. Daarnaast worden de publieke investeringen teruggebracht… Dit is het soort bezuinigingen dat de Verenigde Staten en het Internationaal Monetair Fonds willen. Dit is in strijd met de steun van de bevolking.’
Volgens Gamal doet Sisi alles wat van hem geëist wordt om de VS als bondgenoot te kunnen behouden. ‘Iederen wist vanaf het begin dat de voorwaarden voor de VS duidelijk zijn: zijn beleid ten opzichte van de grens met Gaza, zijn beleid ten aanzien van Israël en zijn economische agenda. Wat betreft zijn beleid ten opzichte van de Moslimbroederschap, daar krijgt hij ook een “vinkje” voor’, zei Gamal.
Maar als de wittebroodsweken van Sisi voorbij zijn en de tijd is gekomen voor het doorvoeren van zijn programma, zullen de niet gerealiseerde verwachtingen van het grootste deel van de bevolking, dat nog steeds verlangt naar de belofte van de Egyptische Revolutie van ‘brood, vrijheid, menselijke waardigheid en sociale gerechtigheid’, duidelijk worden.
Gamal: ‘Zij denken dat dingen snel beter zullen gaan, maar als Sisi dat niet voor elkaar krijgt, zullen ze opnieuw de straat op gaan. Dit is wat er gebeurde met Morsi. In de eerste 10 maanden, waren er 7000 stakingen en demonstraties in de straten… Sisi wil een stabiele rol voor de staat, maar het probleem is dat hij afhankelijk is van het belangennetwerk van Moebarak. Zij hebben al in hem geïnvesteerd. Nu moet hij hen daarvoor terugbetalen. Ze willen een winst op hun investering, hij kan dus geen belastingen op de aandelenmarkt invoeren. Maar als hij geld wil uitgeven aan onderwijs, moet hij de belastingen verhogen.’
De echte vraag is hoe lang het duurt voordat deze tegenstellingen de nieuwe farao van Egypte gaan kwellen.
Lees ook Egypte: een brief uit de gevangenis.
Dit is een vertaling van Socialist Worker (US).