De Nederlandse politie is geen haar beter

Racistisch politiegeweld is geen typisch Amerikaans probleem. Ook de Nederlandse politie maakt zich structureel schuldig aan racisme en geweld. De gevestigde media negeren dit. Bovendien blijkt de politie stelselmatig te liegen om de publieke beeldvorming naar haar hand te zetten.
6 juli 2020

Tienduizenden mensen in Nederland gingen de straat op, uit solidariteit met de protesten in de VS en tegen politiegeweld en racisme. En terecht, want ook in Nederland maakt de politie zich schuldig aan racisme en dodelijk politiegeweld. De 17-jarige Rishi Chandrikasing was onschuldig en ongewapend toen hij in 2012 met dodelijk gevolg van achteren in zijn nek werd geschoten. De verantwoordelijke agent ging vrijuit. Mitch Henriquez overleed in 2015 nadat hij door vier agenten werd gewurgd. Ook hij was ongewapend en onschuldig. Slechts een van de vier agenten kreeg een symbolische straf. Afgelopen maart nog overleed Tomy Holten in zijn cel, een uur nadat meerdere agenten tijdens zijn arrestatie op zijn nek en rug zaten.

Onafhankelijk onderzoeksbureau Controle Alt Delete toont aan dat er in de afgelopen vier jaar 41 (!) mensen in Nederland zijn doodgegaan onder verantwoordelijkheid van de politie. Bijna de helft van deze slachtoffers had een migratieachtergrond. In geen van deze gevallen is een agent veroordeeld, er is zelfs geen enkele zaak door een rechter behandeld. Niet alleen geeft de politie geen cijfers vrij over haar eigen geweld of over (het gebrek aan) veroordelingen van agenten. Ook de reguliere media negeren dodelijk politiegeweld structureel.

Racistisch politiegeweld

Chris de Ploeg berekende voor OneWorld dat zwarte Amerikanen in vergelijking met witte Amerikanen 2,4 keer zo vaak overlijden als ze in aanraking komen met de politie. Maar naar verhouding overlijden Nederlanders met een migratieachtergrond wel 11,6 keer vaker in handen van de politie dan Nederlanders zonder migratieachtergrond. De politie pretendeert dat deze racistische geweldsincidenten slechts ‘foutjes’ zijn waarvan geleerd moet worden en dat ze hard werken aan diversiteit binnen het korps. De praktijk laat iets anders zien.

De politiekorpsen worden juist steeds witter, stelt de NOS. De instroom van agenten met een migratie-achtergrond is al laag en volgens het CBS verlaat hetzelfde percentage agenten met een migratieachtergrond de politie binnen twee jaar weer. Uit onderzoek blijkt dat er structureel racisme en seksisme heerst in de korpsen, waardoor vrouwelijke agenten en agenten met een migratieachtergrond zich er niet thuis voelen.

Dat de racistische en seksistische cultuur binnen de politie hardnekkig is en er geen echte ruimte is voor verandering, blijkt ook uit de verhalen van verschillende klokkenluiders. Voormalig politie-adviseur Carel Boers zei: ‘De norm wordt gesteld door blanke, oudere heteromannen’. Boers nam in 2019 ontslag omdat de politietop crimineel gedrag van agenten, ‘van aanrandingen tot ernstige discriminatie,’ structureel negeert.

‘Marokkanenverdelgers’

Klokkenluider Fatima Aboulouafa uitte als politiechef in Den Haag kritiek op machtsmisbruik, seksuele intimidatie, pestgedrag en racisme binnen de politie. Nadat dit intern genegeerd werd, uitte ze deze kritiek online. Aboulouafa kreeg een spreekverbod, werd vervolgens op non-actief gesteld en mocht niet terugkeren naar haar eenheid. Nadat de politie had aangegeven haar niet te willen beschermen, nam ze afgelopen mei gedwongen ontslag.

Tegen de groep Haagse agenten die zich met trots ‘Marokkanenverdelgers’ noemen, zijn geen maatregelen genomen. Toen in Den Haag een 18-jarige Nederlands-Marokkaanse man met buitenproportioneel geweld door agenten werd aangehouden, loog de Haagse hoofdcommissaris Paul van Musscher dat hij de agenten gepaste straffen zou opleggen. Maar een agent die ontslagen zou worden mocht achteraf toch blijven. Een andere agent die zou worden teruggezet in rang, kreeg enkel een voorwaardelijke straf.

In de zaak van Mitch Henriquez werd de agent die de nekklem toepaste tot 6 maanden voorwaardelijke straf veroordeeld, omdat hij de nekklem ‘te lang’ toepaste. De andere betrokken agenten zijn vrijgesproken. Iedereen mocht zijn baan behouden, ook de veroordeelde agent. Toenmalig korpschef Erik Akerboom zei na de uitspraak dat hij ‘zijn mensen’ zou beschermen. In de afgelopen vijf jaar is geen enkele agent ontslagen voor discriminatie of etnisch profileren.

Leugenaars

Ondertussen lobbyde de politie afgelopen jaren voor het stroomstootwapen. Daarbij werd steeds verkondigd dat geweld tegen agenten toenam. Politieagenten waren het zat dat er ‘ieder uur van de dag’ een agent belaagd werd. Ze voerden een mediacampagne voor het stroomstootwapen, want die zou ervoor zorgen dat het geweld zou afnemen. Dit blijkt allemaal grote onzin te zijn. In werkelijkheid daalt het geweld tegen agenten al jarenlang en de politie stapelde leugen op leugen om het stroomstootwapen te kunnen krijgen, zo toonde een uitzending van Medialogica onlangs aan.

Hoofdcommissaris van Amsterdam Frank Paauw, verantwoordelijk voor het stroomstootwapen bij de Nationale Politie, werd in de uitzending van Medialogica van 9 juni geconfronteerd met de cijfers. Op de vraag of het geweld tegen de politie werkelijk toeneemt zei Paauw: ‘Nee, als het gaat om absolute aantallen is het eigenlijk een vrij stabiel beeld’. Hoofdonderzoeker van de evaluatie van het stroomstootwapen Otto Adang zegt in dezelfde uitzending dat het stroomstootwapen is ingevoerd op ‘oneigenlijke argumenten’ en dat geweld tegen agenten al jaren daalt.

Volgens een vernietigend rapport van Amnesty Nederland is het stroomstootwapen tijdens de proefperiode in 80 procent van de gevallen ingezet tegen ongewapende mensen en tegen mensen die al geboeid waren. Het wapen werd voornamelijk gebruikt in situaties waarin geen vuurwapen zou mogen worden ingezet. Daarmee vervalt het argument dat de taser een goed alternatief is voor het gebruik van het vuurwapen.

In bijna de helft van de gevallen werd de taser rechtstreeks op het lichaam gezet. Gerbrig Klos van Amnesty Nederland zegt: ‘Het herhaaldelijk toedienen van een stroomstoot in de drive-stun mode aan iemand die al onder controle is, kan ik niet anders zien dan een schending van een van de meest fundamentele mensenrechten, namelijk het verbod op wrede, onmenselijke en vernederende behandeling’. Met andere woorden: het werd regelmatig ingezet als martelwerktuig.

Meer bevoegdheden

Maar de politie geeft niets om slachtoffers en doet niets tegen racisme. Ze willen vooral minder toezicht en meer bevoegdheden. Politie Nederland werkte de afgelopen twee jaar aan een nieuwe ‘ambtsinstructie’ over wapengebruik en geweld, waarin de mogelijkheden om pepperspray en de taser te gebruiken flink worden verruimd. De wetsbehandeling is opvallend genoeg tijdens de protesten rondom Floyd als spoed aangemerkt. Er wordt na de zomer over gestemd in de Eerste Kamer.

Amnesty Nederland heeft harde kritiek op de nieuwe ambtsinstructie. Zij schrijven dat het vuurwapen ook ingezet zal mogen worden om ‘oproerige bewegingen en andere ernstige wanordelijkheden’ tegen te gaan. De politie mag straks dus schieten op demonstranten en menigten of alles wat zij ‘wanordelijk’ vindt, zonder dat er sprake hoeft te zijn van een rechtstreekse bedreiging, zoals nu de regel is. De Nederlandse Orde van Advocaten is ook kritisch. Zij schrijven dat de nieuwe ambtsinstructie veel meer ruimte geeft om de taser en pepperspray te gebruiken. Deze wapens mogen straks gebruikt worden tegen iedereen die zich ‘verzet’ bij een aanhouding.

Daarbij wordt het gebruik van rubberen kogels uitgebreid in de nieuwe ambtsinstructie. Hoewel de Nationale Politie deze wapens nog niet heeft, zijn er volgens Controle Alt Delete verschillende onderzoeken gaande binnen de politieacademie om rubberen kogels te kunnen gebruiken. In de huidige instructie staat dat rubberen kogels gebruikt mogen worden wanneer de verdachte een wapen heeft of vluchtgevaarlijk is. Nu wordt toegevoegd dat de politie rubberen kogels mag gebruiken tegen iemand die de ‘openbare orde verstoort’, of samenscholingen en volksmenigten die een bedreiging vormen voor de veiligheid van personen of zaken. In Frankrijk hebben tijdens protesten van de Gele Hesjes in een tijdspanne van twee maanden 14 mensen hun oog verloren door rubberen kogels.

De protesten in de VS laten zien hoe rechtvaardigheid kan worden afgedwongen. De agent die Floyd vermoordde werd na 3 dagen protesten opgepakt en aangeklaagd. Dit was anders niet gebeurd. Maar de protesten gaan door. Activisten in de VS begrijpen dat het geweld van de politie niet een kwestie is van een paar racistische ‘rotte appels,’ maar dat de politie als zodanig afgeschaft moet worden.