De imperialistische erfenis van het Westen drijft conflict in Congo
Gevechten in de Democratische Republiek Congo (DRC) hebben levens op zijn kop gezet. Het conflict tussen de door Rwanda gesteunde M23-rebellen en de regeringstroepen van de DRC in het oosten van het land is geëscaleerd. Dit is geen nieuw conflict. Tot maart 2024 hebben gevechten tussen M23 en loyale regeringsmilities meer dan 7 miljoen mensen op de vlucht gejaagd. Maar het heeft een nieuwe wending genomen nadat M23 eind vorige maand een bliksemactie lanceerde en de oostelijke stad Goma, vlakbij de grens met Rwanda, innam. In het directe conflict zijn meer dan 700 mensen om het leven gekomen in Goma en omgeving en de rebellen zijn nu van plan om op te rukken naar Bukavu in het zuiden.
Het Congolese leger had moeite om deze aanval in te dammen. Buitenlandse huurlingen en Congolese troepen gaven zich over aan de rebellen en werden gedwongen hun wapens in te leveren bij een vredesmacht van de Verenigde Naties (VN). Goma is een stad met bijna een miljoen inwoners, waaronder honderdduizenden die al ontheemd waren door het geweld. Velen van hen woonden in het enorme Kanyaruchinya-kamp voor ontheemden. Veel inwoners ontvluchtten de stad met hun kinderen en hun bezittingen op hun rug. “Ik was een ontheemde die met niets kwam. En vandaag ga ik naar huis zoals ik gekomen ben,” zei Denise Zaninga. “Ik ga weg, maar ik weet niet waar ik ga wonen.”
Maar sommigen verwelkomden de strijders als een manier om zichzelf te verdedigen. Een inwoner zei: “We proberen vriendelijk te zijn omdat er angst is. Omdat het criminelen zijn, kunnen we hun gedrag niet voorspellen. Het enige wat we kunnen doen is laten zien dat we blij zijn.” En sommigen die aanvankelijk de stad waren ontvlucht, begonnen terug te keren zodra de rebellen de voedsel- en watervoorraden hadden hersteld. Er braken ook protesten uit in de hoofdstad van de DRC, Kinshasa, die meer dan 1600 mijl ten westen van Goma ligt. Mensen vielen de ambassades van Rwanda en Oeganda aan. Ze beschuldigden hen van steun aan de rebellen en beschuldigden de Congolese regering en westerse mogendheden van passiviteit.
M23 is een van de meer dan 100 gewapende groepen die in Oost-Congo actief zijn. Het is de meest effectieve en wordt gesteund door ongeveer 4.000 soldaten van het Rwandese leger en bevoorraad met Rwandees materieel. De regering van Rwanda, geleid door Paul Kagame, wordt gesteund door het Westen sinds Kagame’s strijdkrachten in 1994 een einde maakten aan de genocide in het land. Dit verklaart deels waarom Rwanda onder de vorige Britse regering werd gezien als een potentiële gastheer voor Britse vluchtelingen. Groot-Brittannië heeft ook de mensenrechtenschendingen van Kagame onder zijn repressieve staat over het hoofd gezien.
Koloniale geschiedenis
Het huidige conflict kan niet worden begrepen zonder rekening te houden met de verwoestende oorlogen in de regio van de afgelopen 30 jaar. Na 1994 staken leden van de Hutu-bevolking die de genocide hadden gepleegd de grens over naar de Kivu-regio in Oost-Congo en begonnen zich te organiseren. De Tutsi-strijdkrachten van Kagame begonnen een gerichte campagne tegen hen. In 1996 viel Rwanda het oosten van het land binnen, wat de Eerste Congo-oorlog ontketende. Deze werd gevolgd door de Tweede Congo-oorlog in 1998. Samen kostten deze twee oorlogen aan 6 miljoen mensen het leven en waren er zeven Afrikaanse landen bij betrokken.
Het geweld komt voort uit de manier waarop deze regio van Afrika getekend is door eeuwen van koloniale verovering. Het kolonialisme, dat teruggaat tot de slavenhandel en de meedogenloze exploitatie van rubber en mineralen, heeft de verdeeldheid tussen de Hutu’s en de Tutsi’s verankerd. De M23, of 23 maart-beweging, werd genoemd naar een vredesakkoord op 23 maart 2009. De groep keerde zich tegen de Congolese regering omdat die haar deel van het akkoord niet was nagekomen. Nu heeft Kagame de reële dreiging van Hutu-troepen die zich in de DRC organiseren, gebruikt als voorwendsel voor een nieuwe invasie.
Maar er is nog een andere, eenvoudigere reden voor de strijd. De DRC is ’s werelds grootste producent van coltan, een metaalerts dat essentieel is voor de productie van laptops en mobiele telefoons. Het meeste daarvan wordt gevonden in de provincies Noord- en Zuid-Kivu, waar de gevechten plaatsvinden. In de DRC is de coltanmijnbouw afhankelijk van de arbeid van 40.000 kindmijnwerkers. Mijnbouwbedrijven zoals SMB, gevestigd in Goma, hebben politie ingehuurd om mijnwerkers aan te vallen en hebben op grote schaal milieuvernietiging veroorzaakt.
VN-experts hebben Rwanda beschuldigd van het plunderen van de voorraden coltan. Het wordt gedolven in gebieden die worden beheerd door M23 en in vrachtwagens over de grens naar Rwanda vervoerd. Daar wordt het gemengd met coltan dat in Rwanda is gedolven, zodat het in de toeleveringsketen terechtkomt. Zowel Rwanda als de DRC kijken steeds meer naar China voor steun. Het Westen steunt Rwanda, dus China is niet de enige invloed op Kagame. Het gevecht om de grondstoffen van Afrika en de acties van regionale leiders creëren een gevaarlijke situatie, waaronder miljoenen mensen lijden en ontheemd raken.
Dit artikel is een vertaling, origineel is hier in het Engels te vinden.