De EU is verantwoordelijk voor misdaden aan haar buitengrenzen
Vluchtelingen zien hoe het kamp van Moria in vlammen op gaat – Still van YouTube: Chaos in Moria
Sinds de brand in Moria afgelopen september is het grensbeleid van de EU alleen maar verergerd. Eind vorig jaar berichtten de media over illegale pushbacks en weigerde het kabinet een substantiële bijdrage te leveren aan de opvang van slachtoffers van de brand. Nederland beschaamde zich door na veel protest slechts 50 minderjarige vluchtelingen vervroegd uit Moria op te willen nemen. NRC meldde dat volgens opvangorganisatie Nidos nog niet één van deze minderjarige kinderen uit Moria is opgevangen.
Dodelijk grensbeleid
De vluchtelingencrisis is een crisis van het kapitalisme, met de EU als meest schadelijke uitvoerder. De afgelopen maanden werd dat nogmaals duidelijk. In het Europees Parlement werd besproken hoe Frontex – de grensorganisatie van de EU – in samenwerking met landelijke grenswachten en politie vluchtelingen op de Middellandse Zee terugstuurt door zogenaamde pushbacks.
De pushbacks houden in dat grenswachten vluchtelingen illegaal terug sturen voordat ze asiel hebben kunnen aanvragen en een proces hebben gekregen. De pushbacks zijn op zich al gevaarlijk vanwege de omstandigheden waarin mensen de overtocht maken. Maar de Griekse kustwacht heeft zelfs migranten uit detentiecentra gehaald en in rubberen bootjes teruggezet op de grens midden in de Middellandse Zee. Daarnaast lopen migranten gevaar als ze terug gaan naar het land waar ze vandaan komen of naar gevaarlijke vertrekplaatsen zoals Libië en Turkije.
De pushbacks vormen illegale, systematische mensenrechtenschendingen. De fractie van radicaal links in het Europees Parlement (GUE/NGL) heeft een 1500 pagina’s tellend zwartboek samengesteld, waarin verslag wordt gedaan van mensenrechtenschendingen rondom pushbacks. Het tweedelige Black Book of Pushbacks rapporteert 892 getuigenissen over pushbacks van minstens 12.654 mensen in Slovenië, Italië, Griekenland, Kroatië en Hongarije. De details zijn gruwelijk. Niet alleen worden mensen op illegale wijze zonder procedure teruggedreven, ze krijgen ook nog eens te maken met systematisch geweld, onmenselijke behandeling en zelfs martelingen.
Fort Europa is erop gericht om de problemen zo veel mogelijk aan de grens te houden. Om allerlei redenen zou er niemand kunnen worden opgevangen, maar het kabinet is wel bereid om ‘deals’ te sluiten met regimes om migranten buiten de deur te houden en te voorkomen dat zij asiel aanvragen – een directe schending van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Volgens De Groene Amsterdammer is de Europese grens nu de meest dodelijke grens ter wereld. Er stierven in 2020 1.839 mensen aan de Europese grens.
Crisis van het kapitalisme
De vluchtelingencrisis wordt niet veroorzaakt door vluchtelingen, maar door het kapitalisme. De grootste oorzaken van deze migratie zijn armoede, oorlog, conflict en de klimaatcrisis. Onder het kapitalisme heerst er wereldwijd grote ongelijkheid en worden eerste levensbehoeften op irrationale en oneerlijke wijze verdeeld, ten behoeve van winst. Grote drijvers achter migratie zijn honger en oorlog. Er heerst honger terwijl de hoeveelheid weggegooid voedsel zo groot is dat je het ondervoede deel van de wereldbevolking er vier keer mee kan voeden.
Imperialistische mogendheden vechten met hun bondgenoten overal ter wereld oorlogen uit om grondstoffen en invloed. Een plek waar dit bijvoorbeeld samenkomt is Jemen, waar al vijf jaar een burgeroorlog woedt, waarin Zuid-Jemen met wapens gesteund wordt door Saudi- Arabië en westerse bondgenoten, zoals het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Op een bevolking van 28,5 miljoen mensen zijn er 3,5 miljoen mensen op de vlucht. Na 10 jaar oorlog zijn er ruim 13 miljoen Syrische vluchtelingen. Nog perverser is dat onder het kapitalisme een dodelijke grens een verdienmodel kan zijn. Er wordt goed garen gesponnen bij de oneindige hoeveelheid surveillance apparaten, grenswachten en militaire apparatuur. Ook Nederland pikt daar een graantje van mee.
Er ligt een plan om van 2021 tot 2027 de Europese grens te versterken met 10.000 grenswachten. Het Transnational Institute (TNI) rapporteerde een aantal jaar geleden dat er bij dit soort militarisering van de Europese grens veel geld wordt verdiend door multinationals. Met de aanbestedingen van de EU zijn miljarden gemoeid, die vaak worden opgestreken door de beruchte bedrijven die ook al profiteren van wapenhandel rondom oorlogen en conflicten in het Midden-Oosten. Deze bedrijven zijn goed georganiseerd en lobbyen in Brussel om verscherpte grenzen. Zo ontstaat er een soort ‘military-security-industrialcomplex’.
Antikapitalisme en antiracisme
De verwevenheid van de kapitalistische crisis met de vluchtelingencrisis vraagt om een principieel antikapitalistisch en antiracistisch geluid van links. Het dodelijke grensbeleid wordt mede mogelijk gemaakt door een aanhoudende racistische en islamofobe campagne van rechtse partijen in Europese landen. Linkse partijen daarentegen vertikken het om zich in te zetten voor vluchtelingen (SP) of willen wel vluchtelingen opvangen maar stemmen tegelijkertijd in met oorlogen in het Midden- Oosten (GroenLinks).
Zoals gezegd is het einde van deze humanitaire ramp nog niet in zicht. De problemen die ervoor zorgen dat mensen migreren of moeten vluchten worden veroorzaakt door het mondiale noorden – en daar is ook de capaciteit om voor menselijke opvang te zorgen. Solidariteit met vluchtelingen aan de Europese grens moet daarom onderdeel zijn van de antikapitalistische en antiracistische strijd hier.