De Arabische Lente in cartoons
Door Renate Klinkenberg
Ten eerste laten de cartoons op een directe manier zien hoe gewone mensen de Arabische opstanden en burgeroorlogen beleven. Het beste voorbeeld hiervan zijn de cartoons van Sara Quad (1990) uit Bahrein. In een van haar cartoons zie je een man die zijn masker met dichtgeplakte mond aftrekt. Onder het masker komt een bebloede martelaar tevoorschijn die om vrijheid schreeuwt. Deze cartoon noemt Sara ‘De Arabische massa na de Arabische Lente.’
Ten tweede laat deze tentoonstelling de grote diversiteit zien van tekenstijlen en -vormen in de Arabische wereld. Veel Nederlanders zijn zich niet bewust van de rijke striptraditie in het Midden-Oosten, die daarom meer bekendheid verdient.
Zo heeft de Libanese Zeina Abirached (1981) een prachtige eigen stijl ontwikkeld die doet denken aan een moderne versie van houtsnijwerk. In zwart-wit strips laat ze met humor en nostalgie zien hoe de oorlog in haar land haar jeugd beïnvloedde.
Een derde reden om Chouf! Qra! te gaan bekijken, is dat het Persmuseum door middel van deze tentoonstelling de strijd voor persvrijheid van de Arabische tekenaars steunt. Een voorbeeld hiervan is het vertellen van het verhaal van de Syrische Ali Ferzat (1951).
Na de val van Tripoli tekende hij een angstige Bashar al-Assad die een lift probeert te krijgen van Kadhafi in diens vluchtauto. Syrische veiligheidsagenten wilden Ferzats verzet breken door hem als ‘waarschuwing’ uit zijn auto te slepen, hem te mishandelen en zijn vingers te breken. Hij zegt hierover: ‘Ik ben geboren om cartoons te maken, om oppositie te voeren, om het oneens te zijn met regimes die slechte dingen doen, dat is wat ik doe!’ Zijn verhaal een podium geven door zijn werk onder de aandacht brengen is een vorm van solidariteit en waardering.
Tot slot zet Chouf! Qra! je aan het denken over de Nederlandse media. Waarom publiceren de Nederlandse kranten nauwelijks cartoons van Arabische tekenaars? Als ze dat vaker zouden doen, zou dat ons beeld van de Arabische wereld letterlijk en figuurlijk veranderen. Dat laat deze tentoonstelling zien.
Chouf! Qra! is tot 30 december te zien in het Pop-up Press Museum, Metsustraat 2-6 in Amsterdam.