De ‘anti-politiek’ van Occupy

Een van de kenmerken van de wereldwijde Occupy-demonstraties is de gedeelde afkeer van de gevestigde politieke partijen. Als socialisten zijn we het eens met de woede, maar niet met alle conclusies die daaruit worden getrokken.

Het is niet vreemd dat ‘de politiek’ tijdens de Occupy-protesten de wind van voren krijgt. Overal ter wereld zijn het de gevestigde politieke partijen die de banken de hand boven het hoofd houden, instemmen met honderden miljarden aan reddingspakketten zonder voorwaarden, en vervolgens de gevolgen proberen af te wentelen op gewone mensen.

Dat probleem is er niet alleen een van gebroken beloftes. De manier waarop de politiek is georganiseerd binnen het huidige systeem zorgt er structureel voor dat regeringen de eisen van bankiers en ondernemers stellen boven de wensen van hun kiezers. Bovendien hebben sociaal-democratische en stalinistische partijen in het verleden maar al te vaak hun eigen belangen gesteld boven die van sociale bewegingen. Ze gebruikten allerlei manipulatiemiddelen om protest voor hun eigen karretje te spannen.

De conclusie die veel actievoerders hieruit trekken, is dat er überhaupt geen plaats zou moeten zijn voor politieke organisaties binnen de Occupy-beweging. Maar dit is het verkeerde medicijn na een juiste diagnose van de ziekte.

Ten eerste maakt deze benadering geen verschil tussen gevestigde politieke partijen die het systeem als zodanig accepteren, en politieke organisaties die als doel hebben om door middel van sociale strijd het systeem te veranderen. Ten tweede betekent ze een onderschatting van het belang van eigen politieke organisatie voor de komende strijd.

Elke beweging, ook Occupy, komt na verloop van tijd te staan tegenover vragen die een politiek antwoord vereisen. Hoe om te gaan met een dreigende ontruiming? Welke nieuwe vormen van protest zijn er nodig na een gedeeltelijke overwinning of nederlaag? Hoe te voorkomen dat de beweging aan momentum verliest omdat een deel van de activisten terug moet naar de dagelijkse sleur, zodat alleen een kleine harde kern overblijft?

Geen enkele organisatie heeft het juiste antwoord op deze vragen in pacht. Maar politieke organisatie is een van de manieren waarop activisten lessen uit eerdere fases van strijd kunnen terugbrengen in de actuele discussies, en waardoor individuen hun krachten kunnen bundelen voorbij de protesten van dit moment.

De vooroordelen die er bestaan tegen politieke organisaties, inclusief grassroots organisaties als de Internationale Socialisten, zijn goed te begrijpen. Socialisten zouden respectvol om moeten gaan met de wensen van hun medeactivisten, en niet nodeloos de discussie op de spits moeten drijven rond symbolische kwesties als een logo of een spandoek. Maar als activisten die deel zijn van de beweging zullen we wel, in alle rust, de discussie aangaan met onze collega-bezetters waarom wij denken dat de beweging en radicale politieke organisaties elkaar juist nodig hebben.