De Afghaanse stem waar Den Haag doof voor is

Het grootscheepse NAVO-offensief dat dit weekend losbarstte in Zuid-Afghanistan heeft opnieuw gezorgd voor dodelijke burgerslachtoffers en duizenden vluchtelingen. Intussen wringen regeringspartijen CDA, PvdA en ChristenUnie zich in bochten hoe zij trouw kunnen blijven aan Washington, nu de officiële eindstreep van Missie Uruzgan in zicht komt. Afghaans parlementslid Malalai Joya pleit voor een einde aan de buitenlandse inmenging. Zij spreekt vanavond in Amsterdam over haar nieuwe boek Een vrouw tussen krijgsheren.
17 februari 2010

Malalai Joya is naast kritisch parlementslid ook internationaal beroemd voorvechter van vrouwenrechten. Haar nieuwe boek Raising My Voice is nu vertaald in het Nederlands. Het houdt het midden tussen autobiografie en politiek manifest.

Door Ruth Fatah-Black

Joya (31) zegt overgehaald te zijn door medestanders om haar verhaal te delen: liever had ze weduwen en wezen aan het woord gelaten. Joya groeide op in vluchtelingenkampen in Iran en Pakistan, waar ze ondanks vaak erbarmelijke omstandigheden onderwijs kon genieten. Haar liefde voor lezen – de toneelstukken van Bertolt Brecht waren favorieten – en de overtuiging dat onderwijs de voornaamste weg naar een betere toekomst voor haar land is, brachten haar ertoe om bij terugkeer een ondergrondse school voor meisjes op te richten.

Direct na de Amerikaanse inval in 2001 richtte ze in de provincie Farah een medisch centrum op, waar later ook een weeshuis bij kwam. Door haar opmerkelijke positie als 24-jarige vrouw was ze bij velen in de regio bekend en geliefd. Toen er in 2003 een nationale vergadering, Loya Jirga, werd uitgeroepen om de nieuwe grondwet te ratificeren, werd ze dan ook door haar provincie afgevaardigd.

Daar haalde ze hard uit naar de voormalige krijgsheren die ook als afgevaardigden aanwezig waren. Haar boodschap was en is nog steeds dat het terreurbewind van de Taliban slechts voortbouwde op de gruwelijke wandaden van deze krijgsheren. De door de VS en hun bondgenoten, waaronder Nederland, gesteunde nieuwe regering werd bevolkt door mensen die massamoord, georganiseerde verkrachtingen en grootschalige drugshandel op hun geweten hebben. Alle mooie woorden over vrouwenrechten en vrijheid ten spijt blijft de rechteloosheid heersen.

Joya’s compromisloze opstelling is haar duur komen te staan. Ze werd geschorst uit het parlement en is aan meerdere liquidatiepogingen ontsnapt. Internationaal heeft ze veel steun verworven voor haar strijd, maar toen ze haar onwettige schorsing aanvocht, vonden de regeringen van de NAVO-landen haar situatie een ‘interne aangelegenheid’. Het is voor haar het zoveelste bewijs dat de buitenlandse bezetting niets te maken heeft met democratie en wederopbouw.

Joya heeft weinig geduld met het idee dat president Obama anders zou zijn dan zijn voorganger. Haar eis blijft dat alle troepen teruggetrokken, oorlogsmisdadigers vervolgd en de krijgsheren ontwapend moeten worden. Het risico op een burgeroorlog is reëel, maar volgens Joya blijft er zonder NAVO-steun weinig over van de machtige positie van de krijgsheren, want onder de bevolking is die steun vrijwel nihil.

Malalai Joya’s moed spat van de pagina’s af, maar de zorg blijft dat er geen georganiseerde beweging of partij klaarstaat om haar stem door te laten klinken. Raising My Voice is een bron van inspiratie, en een klap in het gezicht van iedereen die nog dacht dat Afghanistan ‘de goede oorlog’ is.

Malalai Joya spreekt vanavond bij SPUI25 in Amsterdam over haar nieuwe boek, in het Nederlands verschenen als Een vrouw tussen krijgsheren. Meer informatie is te vinden op de website www.spui25.nl Toegang tot de activiteiten in SPUI25 is gratis. U dient zich wel van tevoren aan te melden.