David Rovics: ‘Mijn muziek is bedoeld als tegenpropaganda’
Wat is jouw rol als protestzanger?
Ik vertel verhalen over de gebeurtenissen in de wereld. Via muziek breng ik mensen op nieuwe gedachten en gevoelens. Gezongen woorden hebben een andere impact dan gesproken woorden. Dat wisten muzikanten al. Maar het is nu wetenschappelijk aangetoond dat ze in andere gebieden van de hersenen verwerkt worden.
Dat maakt muziek een krachtig communicatiemiddel. Alle machtige instellingen maken er gebruik van. Zo brainwasht het leger er soldaten mee. Mijn muziek is bedoeld als tegenpropaganda. Ik wil mensen laten denken en ze letterlijk en figuurlijk in beweging brengen. Het is mooi als ze mede daardoor massaal de straat op gaan.
Wat kan muziek bijdragen aan verandering?
Sociale bewegingen voeden allerlei kunstzinnige uitingen, zoals muziek, theater, poëzie en beeldende kunst. Een succesvol Amerikaans voorbeeld is de arbeidersbeweging van begin 20ste eeuw. In die beweging werden muziek en cartoons gebruikt om kennis over te brengen. Ook de burgerrechtenbeweging van de jaren 50 was ontzettend muzikaal. Zelfs een klein beginnetje als Occupy Wall Street trok veel muzikanten aan. Binnen een beweging kan muziek een gevoel van verbondenheid creëren en bepaalde argumenten naar voren schuiven.
Je zingt ook over de presidentskandidaten van de aankomende Amerikaanse verkiezingen. Wat is je kijk daarop?
Er valt weinig te kiezen. De twee grootste Amerikaanse partijen zijn kapitalistisch en imperialistisch. De Democraten hebben een andere retoriek dan de Republikeinen, maar ze steunen Wall Street net zo goed. De kleine andere partijen maken weinig tot geen kans. De Groenen zijn een goed platform. Maar ze hebben nog nooit de macht gehad en dus geen compromissen hoeven sluiten. Tegelijkertijd steekt Jill Stein, de vertegenwoordiger van de Groenen, met kop en schouders boven Trump en Hillary uit.
Zij is een activist en heeft met acties de blokkade van de pijpleidingen in Noord-Dakota gesteund. Naast Jill Stein steunden beroemdheden als Neil Young het protest. Ook ik ben erheen gegaan. De meeste activisten zijn oorspronkelijke Amerikanen. Zij krijgen wat steun van buitenaf. De komende tijd is het belangrijk dat het protest breder getrokken wordt, naar bijvoorbeeld milieuactivisten. De bouw is tijdelijk gestaakt. Maar het komt mede doordat de Democraten voor de verkiezingen geen massale aanval op deze mensen willen inzetten. Het is dus een tijdelijke overwinning.
Tijdens je optreden vroeg je ook aandacht voor de recente doden door politiegeweld in Tulse en Charlotte. Hoe kijk je naar de BlackLivesMatter-beweging?
Na het einde van de slavernij zijn er geen betekenisvolle hervormingen geweest. Het systeem is nog steeds fundamenteel racistisch. Politiegeweld is daar de uitdrukking van. De BlackLivesMatter-beweging is daarom heel belangrijk. De politie vermoordt nu niet meer mensen dat tien of twintig jaar geleden. Maar omdat er een platform is tegen dit geweld, komen ze er niet meer zomaar mee weg.
De BlackLivesMatter heeft langzaam aan kracht gewonnen. De politiemoord op Oscar Grant in California leidde tot een woedeuitbarsting van mensen. Daarvoor was lokale media-aandacht. Dat leidde ertoe dat de agent veroordeeld werd tot twee jaar cel. Uiteindelijk kwam hij na elf maanden vrij. Maar zonder beweging zou hij überhaupt niet veroordeeld zijn.
Vervolgens brak er nog meer onrust uit bij de dood van Michael Brown in Ferguson. Landelijke en internationale media pikten dit op. Het is een grote beweging. Op sommige momenten zijn er tienduizenden demonstranten op plekken door het hele land.
De leidende figuren in de beweging hebben belangrijke lessen getrokken. Zo laten zij zich niet voor het karretje van de Democraten spannen. Prominente zwarte Democraten als Al Sharpton en Jesse Jackson zoeken naar een ingang in de beweging. Ze houden goede speeches, maar hebben in het verleden dramatische compromissen gesloten. De BlackLivesMatter-activisten willen die kant niet op en blijven militant.
Wat is het perspectief voor strijd in de VS?
In de VS zijn onderdak en gezondheidszorg privileges. De helft van het belastinggeld gaat naar het leger. Voedselbonnen zijn de enige vorm van ‘verzorgingsstaat’, oftewel alleen het hoogstnoodzakelijke om een hongersnood te voorkomen. De woede en de noodzaak zijn er.
De gevangenisindustrie in de VS is enorm. Als je naar een technische hulplijn belt is de kans groot dat je een gevangene aan de lijn krijgt. In Texas verplaatste een autofabriek de productie naar een gevangenis. Eerst betaalden zij de arbeiders 10 euro per uur. Maar gevangenen betalen ze niets. Sinds 9 september zijn er stakingen in de gevangenissen. Door het hele land weigeren zo’n duizend gevangenen te werken. Achter de organisatie zit onder meer de IWW en een oude afdeling van de Black Panthers. Drie jaar geleden was er een hongerstaking in Californië. Op het hoogtepunt deden daaraan tienduizenden gevangenen mee.
Mensen organiseren zich ook op het gebied van betaalbaar wonen. In achtenveertig van de vijftig staten is huurbescherming illegaal. Daarom stijgen huren in de twintig populairste steden explosief. In mijn stad Portland is het gebruikelijk om maandelijks 1500 dollar voor een tweekamerappartement te betalen. Mijn huur is in de afgelopen 9 jaar verdubbeld. Alleen op plekken waar geen werk is, zijn woningen goedkoop.
Helaas is er nog niet voldoende massa op de been gebracht en weinig succesvolle directe actie uitgevoerd. Er heerst ook een gevoel van hulpeloosheid, omdat het beleid in de VS zo slecht geregeld is. Mensen zouden hiervoor meer naar Europa moeten kijken, waar betere wetgeving is.
Zie je parallellen tussen de VS en Europa?
De kapitalisten zijn overal hetzelfde. In de EU zijn dingen beter georganiseerd. Maar mensen zijn bang voor veramerikanisering. Dat vind ik een slecht uitgangspunt. Je moet niet alleen in de verdediging schieten, maar ook een alternatief bieden: ideeën voor een betere wereld.
In Hamburg speelde ik een tijdje terug voor 65.000 mensen tijdens een demonstratie tegen TTIP. Ik stond voor een zee van rode vlaggen. Ik vind die Duitse organisatiegraad veelbelovend.
In de VS heeft Bernie Sanders een hele populaire campagne gevoerd tegen TTIP. Daardoor moesten alle presidentskandidaten zich ervan distantiëren, of ze het nou wel of niet menen.
Waar ben je nu mee bezig?
Ik heb een roman geschreven, die nu beschikbaar is via mijn gratis David Rovics app. Het gaat over een straatmuzikant uit Boston, die in 1980 door Europa gaat reizen. Onderweg wordt hij steeds radicaler. Het boek wordt officieel gelanceerd op 2 november. Dit is een bijzondere datum, die ook terugkomt in het boek. Als je wilt weten waarom: lees het.
De app is te vinden op Davids website. Zie ook zijn Facebook-pagina.