Dan Hassler-Forest:
‘Academici moeten zich sterker uitspreken’

Volgens Thierry Baudet wordt ‘onze boreale wereld’ ondermijnd door onze universiteiten. Forum stelde een kliklijn in voor ‘linkse indoctrinatie’ op scholen en  universiteiten. Een open brief van academici tegen deze politieke aanval werd ruim 1500 keer ondertekend. Lucien Sánchez sprak met Dan Hassler-Forest, docent aan de Universiteit Utrecht en woordvoerder van de bezorgde academici.

Waarom zijn jullie deze petitie gestart?

Wij zijn, net als veel mensen, erg geschrokken van de woorden van Baudet, specifiek hoe hij stelt dat de universiteiten onze samenleving ondergraven. Wij zagen daarin een complottheorie-achtige manier van denken over hoe onderwijs werkt, een poging om de status van het hoger onderwijs te delegitimeren. Op het moment dat niet alleen politici maar ook andere extreemrechtse publicisten en journalisten, complottheorieën over ons academici propageren, blijkt dat je kwetsbaarder bent als groep dan je had gedacht. We willen daarom met name uitdragen dat de universiteit zijn onafhankelijke en kritische karakter moet behouden.

Wat probeert FvD met deze uitspraken en bijvoorbeeld het meldpunt voor indoctrinatie in het onderwijs te bereiken?

Met deze uitspraken creëren ze het idee dat een geheime orde ons land regeert, die via de media, met name de publieke omroep, de regering en het hoger onderwijs  vanuit een heel specifiek politiek kader probeert te indoctrineren. Deze manier van complotdenken wordt in de VS deep state-denken genoemd. Het idee dat de  democratische processen die wij hebben eigenlijk alleen een façade zijn. En dat we eigenlijk geregeerd worden door een geheime elite van intellectuelen en links- achtige mensen, wat Baudet ook wel het ‘partijkartel’ noemt. Alleen populistische partijen zoals de PVV en FvD zouden dit doorzien en er verandering in kunnen  brengen. Dit is een heel bekende strategie van fascistische en semi-fascistische partijen in de geschiedenis. In Duitsland in de jaren ’30 waren het volgens de nazi’s de joden en linkse intellectuelen die veel te veel macht hadden.

Wat is de rol van academici in het tegengaan van de opkomst van extreemrechts?

Academici moeten zich sterker uitspreken tegen de opkomst van extreemrechts, en hun aanvallen op onafhankelijke, kritische universiteiten. Het zijn juist mensen in  de sociale- en geesteswetenschappen die in staat zijn om dit soort opkomende politieke en maatschappelijke bewegingen te herkennen en te duiden. Wij kunnen de  historische parallellen zien en zeggen: ‘Jongens, pas op, hier gebeurt iets wat heel ernstige en nare gevolgen voor onze democratie kan hebben’. Het is dan ook geen  toeval dat dit met name de groepen zijn waar extreemrechts in eerste instantie de pijlen op richt. Op het moment dat je academici bang maakt en kwetsbaar laat  voelen, zullen ze zich hier minder snel over uitspreken. Dat is naar mijn idee wat hier aan de hand is. Daarom moeten we ons toch blijven uitspreken, hoe kwetsbaar je jezelf daar ook mee maakt. En een oproep doen aan universiteiten en hun bestuur om hun eigen werknemers te steunen en beschermen op het moment dat zij zich  hierover uitspreken.

Hoe organiseren jullie je als groep academici die zich uitspreekt tegen de opkomst van extreemrechts?

Dat is moeilijk. Je moet je als individu, vanuit je positie als academicus, uitspreken en daarmee maak je jezelf heel kwetsbaar. Je stelt je bloot aan de grote hoeveelheid  extreemrechtse trollen en een redelijk goed georganiseerde politieke beweging die daarachter zit. Het is moeilijk om dat gemeenschappelijk of collectief te doen. Deze  brief is een poging om zoiets wel te organiseren. De brief is ontstaan door mensen die in hun eigen netwerk tegen elkaar zeiden ‘Moeten we niet wat doen?’ Het was  een redelijk spontane, ongeorganiseerde manier van uitspreken. Je ziet ook al dat de ondertekenaars van de open brief worden geanalyseerd en hun namen worden bijgehouden in extreemrechtse groepen. Wat dat betreft is het heel begrijpelijk dat het verleidelijk is om je mond te houden. Ik denk dat het voor veel mensen belangrijk is te zien dat ze niet alléén staan in hun zorgen over de uitspraken van Baudet. Dat deze brief zo snel zo veel bijval kreeg, komt ook omdat die strategisch is geschreven. Het is niet geschreven vanuit een heel politiek kader maar als weerwoord tegenover een aanval op de gehele academische gemeenschap vanuit een  politieke partij.

Kun je deze ontwikkelingen in internationaal perspectief plaatsen?

We zien over de hele wereld een opkomst van extreemrechtse en populistische partijen, die proberen academische opleidingen en intellectuelen die kritisch zijn de  mond te snoeren. In Polen, Hongarije en Brazilië zijn genderstudies gesloten of aan banden gelegd. Geld voor onderzoek en denkbeelden die kritisch zijn over  extreemrechtse regeringen worden beperkt. Vaak wanneer extreemrechtse groepen opkomen zeggen ze: ‘Wij moeten onze ideeën uit kunnen dragen, want er is  vrijheid van meningsuiting.’ Op het moment dat ze macht hebben, leggen ze andersdenkende mensen, die kritisch zijn over extreemrechtse denkbeelden het zwijgen op.

De open brief is hier terug te lezen.