Corona: Rutte stelt BV Nederland boven volksgezondheid
Beeld van de persconferentie over het coronavirus van donderdag 12 maart 2020.
Ruttes persconferentie was wereldvreemd. Mensen moeten sociaal contact vermijden, maar de scholen blijven open. Kinderen kunnen niet naar huis worden gestuurd, omdat hun ouders belangrijk werk doen in de publieke sector, zo luidt het argument. Maar het gros van de ouders werkt helemaal niet in de zorg of bij de brandweer.
Volgens Rutte zouden kinderen geen risicogroep vormen. Kinderen vertonen inderdaad vaak mildere symptomen, maar kunnen wel degelijk dragers van het virus zijn. Scholen kunnen zo een rol spelen in het verder verspreiden van het virus. Daarom sluiten bijna alle westerse landen de scholen. Als kinderen thuisblijven, is het belangrijk dat ook de ouders thuisblijven – maar die moeten van Rutte juist aan het werk.
Op scholen zijn ‘weinig besmettingen’ en deze omgeving is ‘weinig internationaal’, aldus de site van de rijksoverheid. Maar voor coronabesmettingen hoeven we allang niet meer te wijzen naar Italië of China. Op 24 februari werd er een negatief reisadvies van kracht voor Noord-Italië. Er waren toen 220 besmettingen en zes doden. Nederland telt op 13 maart in totaal 804 besmettingen en tien doden.
Rutte reduceert docenten tot kinderoppas. Het belangrijkste is dat mensen gewoon aan het werk kunnen. Voor met name laagbetaalden is thuiswerken echter helemaal geen optie. Veel mensen moeten met het openbaar vervoer naar hun werk. Bovendien komen ze op het werk vaak in contact met collega’s, klanten of cliënten. Waarom kan er niet gewoon gericht kinderopvang worden georganiseerd voor werkende mensen in essentiële sectoren zoals de zorg?
Iemand die besmet is, steekt gemiddeld 2,2 mensen aan. Alleen thuisblijven bij symptomen zoals Rutte voorstelt, is niet goed genoeg: iets meer dan een kwart van de besmettingen lijkt plaats te vinden door mensen die nog geen symptomen vertonen. Alleen door ons sociale verkeer radicaal in te perken, kunnen we dit gemiddelde onder de 1 houden en voorkomen dat het uiterst besmettelijke virus zich verder verspreid. Heeft Rutte dan niks geleerd van de uitbraken in China, Iran en Italië?
Neoliberalisme
Het is een gotspe dat Rutte in zijn persconferentie gisteren durfde te praten over het belang van mensen die werken in de publieke sector. De drie kabinetten Rutte hebben tien jaar lang niets anders gedaan dan publieke voorzieningen afbreken, werkende mensen uitwringen en de kwaliteit en toegankelijkheid steeds verder uithollen. Dat sectoren zoals het onderwijs en de zorg nog enigszins functioneren, is het resultaat van de toewijding van de mensen die hierin werkzaam zijn.
De neoliberale aanval van de afgelopen decennia heeft ons alleen maar kwetsbaarder gemaakt voor dit soort uitbraken. De rijken redden zich wel. Zij trekken zich terug in hun buitenhuis of bunker en kopen de zorg die ze nodig hebben, terwijl werkende mensen die de komende maanden op het verkeerde moment het coronavirus oplopen zich niet kunnen veroorloven verlofdagen op te nemen.
Om niet te spreken van de slachtoffers buiten Nederland. De gevolgen van de corona-uitbraak in Iran worden verergerd door de moorddadige westerse sancties tegen dit land. Het virus lijkt ook weinig goeds te betekenen voor mensen die wonen in de miljoenensteden in het mondiale zuiden. Ook op het Griekse eiland Lesbos is woensdag de eerste besmetting gerapporteerd.
De op winst gerichte zorg is ziek. Van de 18 grootste farmaceutische bedrijven doen er 15 geen onderzoek naar antibiotica en antivirale medicijnen. Het is simpelweg niet winstgevend genoeg. Apotheken in Amsterdam proberen een slaatje te slaan uit de wanhoop van mensen door mondkapjes van de Gamma te verkopen als medische mondkapjes.
Een belangrijke reden waarom Rutte zo inadequaat reageert, is omdat staatsinterventie de enige manier is om dit virus te stoppen. Als je marktwerking introduceert, jarenlang met een kaasschaaf bezuinigt en ziekenhuizen failliet laat gaan, moet je niet gek opkijken als je bij een crisis bedden en ziekenhuispersoneel tekortkomt. In plaats van te investeren in goede zorg voor iedereen, liggen ook in Nederland de protocollen klaar om ouderen en chronisch zieken bij overbelasting niet te behandelen.
Regeringsleiders stellen de winsten boven onze gezondheid. Trumps eerste reactie op het coronavirus was om het een ‘hoax’ van de Democratische Partij te noemen. Nadat hij zich had gerealiseerd dat dit virus hem de kop kon kosten, probeerde hij woensdag de Europese Unie de schuld te geven en gaf hij bedrijven een miljardensubsidie door de loonbelasting drie maanden op te schorten.
Hoe kunnen we het coronavirus bestrijden?
Het coronavirus lijkt hiermee de mondiale economie die sinds 2007 in een diepe crisis zit het laatste zetje te geven. Staten doen er alles aan doen om de winstgevendheid van multinationals en banken te beschermen; allerlei sectoren in Nederland houden al hun hand op voor compensatie; en prijzen voor handzeep en levensmiddelen worden opgedreven. Er is een actiepakket nodig waarin solidariteit met ouderen en chronisch zieken en de behoeften van werkende mensen centraal staan.
- Stoppen met werken en scholen dicht. Kinderen moeten zoveel mogelijk thuis worden opgevangen door hun ouders. Kleinschalige kinderopvang moet gericht worden georganiseerd voor mensen die werken in essentiële sectoren.
- Steun mensen die wel moeten werken. Mensen die wel moeten werken, en hierbij worden blootgesteld aan veel menselijk contact, moeten vrije toegang hebben tot hygiënische producten en fatsoenlijk worden betaald. Dit geldt niet alleen voor de zorg, maar bijvoorbeeld ook voor supermarktmedewerkers, schoonmakers en pakketbezorgers.
- Investeer in de zorg. Mooie woorden voor zorgwerkers zijn niet voldoende. Er is meer geld nodig om ervoor te zorgen dat zorgwerkers kunnen worden ontlast en de ziekenhuizen de middelen krijgen om het virus te bestrijden.
- Garandeer basisbenodigdheden. Zorg ervoor dat er voldoende beschermingsmateriaal voor zorgwerkers en ontsmettingsmiddelen beschikbaar zijn. Stel prijscontroles in om te voorkomen dat bedrijven hiermee speculeren.
- Een bail-out voor werkenden. Geef werkende mensen betaald verlof. Een noodfonds voor bijvoorbeeld flexwerkers en zzp’ers kan voorkomen dat het coronavirus het laatste zetje is dat mensen in de schulden stort of hen dieper in het rood brengt. Stel incassobureaus onder quarantaine.
- Internationale solidariteit. We kunnen deze crisis alleen maar te lijf met solidariteit: binnen Nederland en daarbuiten. Zorg voor menswaardige opvang en goede zorg voor vluchtelingen aan de grens en een veilige omgeving voor hulpverleners. Hef de misdadige sancties tegen Iran op!
De noodzaak om sociaal contact te vermijden is een hoge prijs die activisten moeten betalen. De antiracismedemonstratie van 21 maart is terecht geannuleerd, maar racisme blijft een groot probleem. Het coronavirus heeft tot een golf van racisme geleid tegen met name Oost-Aziatische Nederlanders.
Links zal alert moeten zijn. Rutte heeft nog meer handouts in petto voor bedrijven en banken, en bezuinigingen voor ons. We moeten kijken hoe we onder deze omstandigheden, waarbij samenkomen onmogelijk is, toch door kunnen blijven gaan met discussiëren, ervaringen uitwisselen en politieke druk uitoefenen. Kapitalisme is het virus en onze collectieve macht en solidariteit zouden het medicijn moeten zijn.