COA zag tekort aan opvangplekken al jaren aankomen

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) staat op instorten, bleek eind juli uit onderzoek van NRC. De keuzes van het COA en dit kabinet maken een humaan asielbeleid onmogelijk.

De beelden uit Ter Apel, het aanmeldcentrum voor asielzoekers, zijn onmenselijk. Al wekenlang is de toestroom van op de vlucht geslagen mensen groot. Migranten die willen worden toegelaten tot de asielprocedure moeten eerst bij het aanmeldcentrum in Ter Apel geïdentificeerd worden. Dat proces wordt normaliter binnen 24 uur na aankomst afgerond, maar nu kan de wachttijd oplopen tot meer dan vier weken. Ondertussen slaagt het COA er maar niet in om fatsoenlijke opvang te organiseren. Het gevolg is dat mensen, onder wie ook kinderen, regelmatig noodgedwongen buiten moeten slapen, nauwelijks eten en drinken krijgen en geconfronteerd worden met beroerde sanitaire voorzieningen.

Het is niet zo dat het COA verrast werd door deze crisissituatie. Uit de reconstructie van NRC blijkt dat de organisatie al jaren zag aankomen dat er een tekort aan opvangplekken zou ontstaan. Er werd te laat geanticipeerd op de verwachte toestroom van vluchtelingen, waardoor het COA steeds weer op het laatste moment in overleg moest met gemeenten. Bovendien waren bestaande locaties door het vorige kabinet wegbezuinigd toen er een tijd minder asielzoekers kwamen. Ondertussen groeit de weerstand van burgemeesters tegen nieuwe opvangplekken. Personeel voor de opvangplekken is door de arbeidskrapte moeilijker te vinden en de vastgoedmarkt zit nagenoeg vast, zodat gebouwen kopen, huren of onderhouden duurder wordt. Snel op- en afschalen lukt om die reden niet meer.

‘Efficiëntie’

Het COA zelf probeert de opvang zo efficiënt mogelijk te organiseren. Dat lijkt samengevat te kunnen worden met de woorden: groot, groter, grootst. Het COA kiest voor locaties waar heel veel mensen in één keer opgevangen kunnen worden. Dat is kostenbesparend en het personeel kan efficiënter ingezet worden. Maar precies dit soort grote locaties stuiten op weerstand bij gemeenten. In dat licht kwam ook het absurde idee van het kabinet voorbij om asielzoekers dan maar op grote cruiseschepen voor de kust op te vangen. Dat plan werd al vrij snel weer afgeschoten, maar is een voorbode voor andere ideeën die ongetwijfeld nog gelanceerd zullen worden.

De huidige aanpak leidt niet alleen tot een onmenselijke manier van omgaan met asielzoekers. De druk op de interne organisatie van het COA wordt ook heel groot. Spanningen zullen eerder plaatsvinden wanneer een grote groep mensen onder erbarmelijke omstandigheden op elkaar gepakt zitten. In Ter Apel is daardoor bijna één op de drie COA-medewerkers uitgevallen en binnen de hele organisatie is het verzuim bijna twee keer zo hoog als het landelijk gemiddelde. Ieder mens zou humaan en fatsoenlijk onderdak moeten kunnen krijgen in dit land. Dat vergt een compleet ander beleid en dat moet afgedwongen worden.