Chroom-6: bijstandsgerechtigden vogelvrij
Foto: Roel Hemkes
In de periode 2004-2012 werden achthonderd bijstandsgerechtigden onder dwang te werk gesteld bij NedTrain, een dochteronderneming van NS. Daarbij werden ze blootgesteld aan de giftige stof chroom-6, die maagkanker, keelkanker en chronische longziekten kan veroorzaken. NedTrain was op de hoogte van de gezondheidsrisico’s maar hield dit stil.
Tientallen mensen zijn daardoor ernstig ziek geworden. De bijstandsgerechtigden liepen het risico gekort te worden op hun uitkering of hun uitkering kwijt te raken als zij het werk zouden weigeren.
Er werd al eens melding gedaan van de slechte werkomstandigheden en het ontbreken van mondkapjes en beschermende kleding. Daar is toen niets mee gedaan. Een onderzoek van het Brabants Dagblad toonde aan dat NedTrain al sinds 1979 wist dat er chroom-6 zat in de verf die de bijstandsgerechtigden moesten afschuren.
Pas in 2016 werd een onafhankelijk onderzoek gestart naar de werkomstandigheden en de rol van de werkgevers. Dit onderzoek werd afgelopen januari gepresenteerd en bevestigt de bevindingen van het Brabants Dagblad. ‘Noodzakelijke beschermingsmaatregelen’ waren ‘gebrekkig en ontoereikend,’ aldus het onderzoek. De gemeente Tilburg heeft daarnaast de Arbowet overtreden en nagelaten zelf onderzoek te doen naar de mogelijke aanwezigheid van chroom-6, nadat er klachten waren binnengekomen.
De gemeente gaf slachtoffers vervolgens nog een trap na. Slachtoffers die zich hadden gemeld kregen een schadevergoeding van 385 euro per persoon per jaar aangeboden om het eigen risico van hun zorgverzekering te dekken. Als ‘blijk van medeleven’ kregen ze ook eenmalig een bedrag van 500 euro.
Na de publicatie van het onderzoek zag de gemeente zich genoodzaakt om het schadebedrag te verhogen naar 7000 euro per persoon. Mensen die ziek zijn of ziek worden, kunnen daar tot 40 duizend euro bovenop krijgen, afhankelijk van het aantal werkdagen voor NedTrain.
De slachtoffers vinden dit te weinig en eisen minimaal 20 duizend euro. Ze protesteerden daarom in februari op het treinstation in Tilburg. NS weigerde daar met hen in gesprek te gaan.
Dit schandaal laat zien hoe gemeenten en bedrijven met bijstandsgerechtigden om denken te kunnen gaan en onderstreept dat het huidige regime van dwangarbeid zo snel mogelijk afgeschaft moet worden. Maar de politiek lijkt daar voorlopig niet veel voor te voelen. Ook is duidelijk geworden dat het toezicht van de arbeidsinspectie ernstig tekortschiet.
Eerder bleek dat ook personeel bij Defensie willens en wetens onbeschermd aan chroom-6 is blootgesteld. Ook daar is geprobeerd de boel stil te houden. Inmiddels zijn er strafrechtelijke onderzoeken gestart. Maar er zijn aanwijzingen dat deze schandalen nog maar het topje van de ijsberg zijn. Vakbond FNV eist daarom terecht een meldpunt, een onderzoek en een landelijke regeling voor schadevergoeding.