Bundel de stakingen tegen het kabinet!

Op de 1 mei-demonstratie in Den Haag stelde FNV-voorzitter Han Busker dat, als het kabinet en de werkgevers niet ingaan op de eisen van de vakbond, het aantal stakingen in 2018 dat van 2017 zal overtreffen. Hij noemde de nieuwe cijfers van het CBS die aantoonden dat er in 2017 het meest werd gestaakt van de afgelopen dertig jaar.
8 juni 2018

Door Hans Lammers

De viering van de dag van de arbeid stond in het teken van de Offensief-campagne. Voor deze campagne is het van belang om toe te werken naar meer wisselwerking tussen de economische en de politieke strijd. Het feit dat de campagne nog niet werkt met concrete eisen aan het kabinet laat zien dat dit nog niet vanzelfsprekend is en door leden verder zal moeten worden aangejaagd.

De 1 mei-demonstratie was een belangrijk moment, omdat vakbondsleden uit meerdere sectoren per blok in een demonstratie door Den Haag liepen. Daarmee lieten ze zien dat zij de krachten willen bundelen. De buschauffeurs gaven daarin het voorbeeld door hun tweedaagse staking te laten samenvallen met de viering van de dag van de arbeid. Veel leden die die dag demonstreerden waren ook bezig met cao-strijd, zich aan het voorbereiden op actie of hadden al een reeks acties achter de rug.

Na iedere golf

In haar brochure Massastaking, partij en vakbonden schreef de Pools- Duitse revolutionair Rosa Luxemburg (1871-1919) dat er tussen de economische en de politiek strijd een ‘volledige wisselwerking bestaat.’ Ze schreef: ‘na iedere schuimende golf van politieke actie blijft bevruchtend bezinksel achter waaruit onmiddellijk duizendvoudige halmen van economische strijd opschieten. En omgekeerd. De permanente economische oorlogstoestand van de arbeiders met het kapitaal houdt de strijdenergie in alle politieke rustperioden wakker.’

We komen uit een politieke rustperiode in de zin dat de FNV geen eisen aan het kabinet stelde, afgezien van de Red de Zorg-campagne in 2015. In plaats daarvan is er met hulp van de PvdA in het kabinet een sociaal akkoord afgesloten onder het mom ‘flex minder flex en vast minder vast’.

Dit kwam neer op een uitruil van de rechten van werknemers met lange vaste dienstverbanden voor een sterkere positie van flexwerkers. Maar van dit laatste hebben jongeren in een periode van hoge werkloosheid weinig gemerkt.

Maar de PvdA is in de verkiezingen afgestraft voor haar afbraakbeleid en zit weer in de oppositie. Nu er een kabinet is waar werkgevers ook zonder de vakbond goed zaken mee kunnen doen, staan de FNV en de PvdA helemaal buitenspel. Hierdoor krijgen de strijdbare delen van de FNV meer ruimte om vorm te geven aan de Offensief-campagne.

Pensioenen

Hoe we dat kunnen gebruiken lieten de 300 FNV-leden zien die op 17 mei de partijkantoren van de VVD, D66 en het CDA bezetten. Dat was uit protest tegen de verdere afbraak van het pensioenstelsel onder de leus ‘indexatie voor iedere generatie’.

Deze actie is vooral een product van de kritiek van kaderleden uit de sector Senioren op de deelname van het FNV-bestuur aan onderhandelingen over een wijziging van het pensioenstelsel. Het kabinet wil toegaan naar individuele pensioenpotten en houdt de huidige rekenregels voor de pensioenfondsen in stand waardoor er geen indexatie kan plaatsvinden de komende jaren.

Veel gepensioneerden hebben door deze rekenregels al tien jaar lang te maken met koopkrachtverlies (niet geïndexeerde pensioenen). De gevolgen van dit beleid zijn dat werkenden zo’n 20 procent minder pensioen opbouwen en gepensioneerden maar liefst twee maanden per jaar aan pensioeninkomen inleveren. De rekenregels gaan uit van een lage marktrente terwijl de werkelijke rendementen van de pensioenfondsen al jaren gemiddeld op 7 procent staan.

De FNV-leden eisen dat iedereen op tijd moet kunnen stoppen met werken en dan moet kunnen rekenen op een fatsoenlijk inkomen. Dat betekent in ieder geval bevriezing van de AOW-leeftijd op 66 jaar, indexatie van de pensioenen en pensioenopbouw voor iedereen: vast, flex of zelfstandig.

Samenwerking

Een ander goed voorbeeld van hoe er aan het Offensief wordt gebouwd is de samenwerking tussen bestuurders en kaderleden in Rotterdam. Het zit nog altijd bij deze groep goed in het geheugen hoe er in 2004 gestaakt werd door 60.000 leden uit verschillende beroepsgroepen, van de brandweer en ambulancepersoneel tot aan havenwerkers tegen de afschaffing van het pre-pensioen.

Het vormde daarmee de succesvolle opmaat naar de enorme vakbondsmanifestatie op het Museumplein in Amsterdam op 2 oktober van dat jaar, waar 300.000 vakbondsleden demonstreerden tegen de kabinetsplannen.

Kaderleden en bestuurders hebben een site gelanceerd, offensief. nu, waar met name aandacht voor de zware beroepen wordt gevraagd: om eerder te kunnen stoppen met werken en de AOW leeftijd op 66 jaar te bevriezen. Het is deze samenwerking die ook landelijk nodig is om toe te werken naar stakingen rond Prinsjesdag in september.

Dat is gezien de acties en stakingen van vakbondsleden uit de verschillende sectoren ook heel goed mogelijk. De stakingscijfers van het CBS laten zien dat de ‘strijdenergie’ nooit helemaal weg is geweest tijdens de politieke rustperiode na 2004.

Strijdenergie

De meest recente cijfers van 2017 zijn het waard om te noemen omdat zij een trendbreuk laten zien. Wat het meest in het oog springt is het recordaantal deelnemers aan stakingen van maar liefst 146.900 mensen. Dat absolute record komt door de stakingen in het primair onderwijs. Het aantal stakingsdagen van 306.300 in 2017 werd alleen overtroffen in 1995, en daarvoor in 1973. Daarnaast was het aantal stakingen vorig jaar het hoogste sinds 1988.

Met name in de publieke sector is er strijd gaande. De leerkrachten in het primair onderwijs zijn nog met acties bezig, de rijksambtenaren zijn in actie, net als de buschauffeurs in het regionale streekvervoer, de docenten op de universiteiten hebben acties aangekondigd en vakbondsleden in de jeugdzorg beginnen acties voor te bereiden.

Wat bij de recente stakingscijfers ook een rol speelt is het feit dat de economie aantrekt maar mensen dat niet merken in hun portemonnee, terwijl de winsten steeds meer als dividend aan de aandeelhouders wordt uitgedeeld, gefaciliteerd door het kabinet.

De wisselwerking tussen economische en politieke strijd waar Rosa Luxemburg het over had is niet iets dat de vakbondsbureaucratie van oudsher bevordert, omdat zij de scheiding tussen politieke en economische strijd neigt te aanvaarden. Zo mocht op de 1 mei-demonstratie de PvdA leider en ex-minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher het woord voeren.

In het slechtste geval blijft de Offensief-campagne beperkt tot economische strijd en campagnes die de publieke opinie moeten beïnvloeden om een springplank te vormen voor de PvdA over drie jaar als er verkiezingen zijn.

Maar in het beste geval wachten vakbondsleden en strijdbare bestuurders hier niet op en gaan zij de krachten bundelen in actiecomités. Zo kunnen we zorgen dat de strijdenergie meer focus krijgt richting het kabinet van het kapitaal.