Bloedbad in Syrië: Waarom worden de Alawieten vervolgd?
Om de huidige ontwikkelingen in Syrië te begrijpen, moeten we het over de context hebben. In december viel het regime van Bashar al-Assad als gevolg van een groot offensief van verschillende islamistische milities van de Syrische oppositie. In slechts enkele dagen viel de dictatuur van de familie al-Assad, die het land sinds de jaren 1970 met bruut geweld had geregeerd.
Nadat al-Assad en zijn familie waren gevlucht, werden de zaken van de centrale regering in Damascus overgenomen door de militie Haiʾat Tahrir ash-Sham (“Comité voor de Bevrijding van de Levant”). Veel voormalige aanhangers van het regime vluchtten het land uit of naar het noordwesten van Syrië.
Alawieten: Deel van de revolutie
In de regio rond de havenstad Latakia woont de Alawitische minderheid, waartoe ook de voormalige heerser al-Assad en zijn vader behoorden. Sinds de machtsovername in Syrië eind jaren ’70 heeft de familie al-Assad geprobeerd deze minderheid aan het regime te binden. Ze rekruteerde militaire en politieke leiders uit Alawieten uit haar omgeving, verplaatste belangrijke economische projecten naar delen van de regio en gebruikte sinds het begin van de Syrische revolutie Alawitische wijken als uitvalsbasis voor militaire operaties.
Ondanks deze inspanningen ontstond er in de loop van de revolutie ook verzet tegen het regime van Bashar al-Assad in overwegend Alawitische buurten. Alawieten maakten, net als alle andere minderheden in Syrië, deel uit van de Syrische oppositie tegen het oude regime.
Herhaling van een oud, wreed programma
Nadat vorige week woensdag tot 4.000 loyalisten van het afgezette regime van Bashar al-Assad controleposten van de overgangsregering in het noordwesten van Syrië zouden hebben aangevallen, waarbij volgens Syrische mensenrechtenorganisaties 172 soldaten en meer dan 200 burgers werden gedood, vroegen de aangevallen milities van de overgangsregering om versterkingen in de regio.
Gewapende mensen uit alle delen van het land gaven gehoor aan deze oproep. Dit draaide uit op een wraakactie die het hele weekend duurde en het leven kostte aan ten minste 400 mensen, onder wie gewapende Assad-trouwelingen en burgers.
Het is een patroon dat al is beproefd tijdens de revolutie tussen 2011 en 2013 en de burgeroorlog die daarop volgde. Toen vuurde het regime van Assad vanuit Alawitische wijken op zijn tegenstanders om de haat tegen alle Alawieten aan te wakkeren en sektarische reacties uit te lokken. Met andere woorden: bloedvergieten tegen de Alawieten als zodanig. Dit was bedoeld om hen aan het Assad-regime te binden als hun veronderstelde beschermer.
Nieuwe revolutie
Het feit dat dit monster van racistisch geweld nu opnieuw wordt gericht tegen een religieuze minderheid laat de grenzen zien van het politieke omwentelingsproces. In 2011, op het hoogtepunt van de revolutie, was de strijdkreet van miljoenen: “Het Syrische volk is verenigd!”. Wat werd bedoeld was dat mensen zich niet zouden laten uitspelen op basis van etnische of religieuze affiniteit. De overwinning van al-Assad in de burgeroorlog en de versterking van jihadistische milities hebben dit gevoel ondermijnd.
De snelle omverwerping van de dictatuur van Assad zorgde drie maanden geleden voor euforie. Maar omdat het proces in essentie militair gedreven was, kunnen de oude spoken van het sektarische geweld elk moment weer opleven. Wat nodig is, is een diepgaand revolutionair proces dat de euforie omzet in een bewust proces van reorganisatie van sociale relaties van onderaf.
Reactie van de regering
Interim-president Ahmad al-Shar’a belooft een onderzoek in te stellen naar de slachtingen en degenen die betrokken zijn bij het doden van onschuldige burgers te straffen.
De druk op de nieuwe regering om een einde te maken aan de moorden langs sektarische lijnen nam in het weekend al toe. Er vonden verschillende spontane demonstraties plaats, waaronder in de hoofdstad Damascus. Aan het eind van dit artikel publiceren we de verklaring van Revolutionair Links in Syrië van 7 maart, die ook deelnam aan de mobilisaties tegen de bloedbaden.
Koerdistan
Terwijl de situatie in het noordwesten van Syrië gespannen blijft, is er in het oosten van het land een geheel nieuwe situatie ontstaan. Op 10 maart ondertekenden interim-president al-Shar’a en Mazlum Abdî, opperbevelhebber van de door Koerden gedomineerde zogenaamde “Syrische Democratische Strijdkrachten” (SDF), een overeenkomst met verstrekkende gevolgen.
Volgens de eerste berichten in de media omvat de overeenkomst het volgende:
- De zogenaamde “Syrische Democratische Strijdkrachten” zullen worden geïntegreerd in het nationale Syrische leger onder de overgangsregering.
- De Koerdische minderheid wordt officieel erkend als integraal deel van Syrië.
- Koerden krijgen het Syrische staatsburgerschap en volledige burgerschapsrechten zonder uitzondering.
Het is nog onduidelijk of de grondwettelijke erkenning van de Koerden gepaard zal gaan met een zekere mate van territoriale autonomie.
Wat wel duidelijk is, is dat dit akkoord drie maanden na de val van dictator al-Assad de centrale regering van het nieuwe regime in Damascus voor het eerst uitzicht biedt op soevereiniteit over het noorden en noordoosten van Syrië. Dit is immers ongeveer een derde van het land en een van de meest grondstofrijke delen van het land.
De rijkdom aan grondstoffen van de regio is een cruciaal punt, omdat het plan niet alleen is om de militaire onderdelen van de SDF te integreren, maar ook om alle civiele instellingen over te dragen aan het bestuur onder interim-president Ahmad al-Shar’a. Deze stap zou met name gevolgen hebben voor vliegvelden en grensovergangen, maar ook voor olie- en gasvelden en productiefaciliteiten.
De uitvoerende raden van het SDK-bestuur hebben een termijn van ongeveer negen maanden vastgesteld voor de uitvoering van de overeenkomst, d.w.z. tegen het einde van dit jaar. Het akkoord is van immens belang voor de overgangsregering in haar pogingen om haar macht in heel Syrië te consolideren en zichzelf wat economische ademruimte te geven.
Doorbraak voor de Koerdische minderheid
Maar het is ook belangrijk voor de Koerdische minderheid in Syrië: na een halve eeuw dictatuur is er voor het eerst uitzicht op officiële erkenning als deel van het Syrische volk en volwaardig burgerschap voor Syrische Koerden. Onder het regime van Assad werden grote delen van de Koerdische bevolking beide ontzegd. De Koerdische taal werd soms verboden en Koerden kregen geen Syrische paspoorten. Rechtsgelijkheid was een van de belangrijkste eisen van Koerdische activisten tijdens de Syrische revolutie in 2011. Met de nieuwe overeenkomst lijkt dit binnen handbereik.
De overgangsregering onderhandelt al met de SDF sinds HTS aan de macht is. Dat er nu zo’n vergaande overeenkomst is bereikt, heeft zeker ook te maken met de verandering van strategie in delen van de Koerdische vrijheidsbeweging. Eind februari riep PKK-oprichter Öcalan op tot ontbinding van de partij en daarmee tot het einde van het gewapende verzet. De integratie van het gewapende verzet van de Syrische Koerden in de Syrische staat onder HTS in ruil voor wettelijke gelijkheid en erkenning van het Koerdische volk als deel van Syrië is een bevestiging van Öcalans politieke lijn door de Syrische Democratische Strijdkrachten.
De ontwikkeling laat zien dat het revolutionaire proces, dat in 2011 begon en met enige vertraging uiteindelijk leidde tot de val van het Assad-regime, ook de basis vormt voor het overwinnen van de onderdrukking van nationale en religieuze minderheden.
Het is belangrijk dat de ontwikkeling nu niet tot stilstand komt. Als HTS en SDF een gezamenlijk leger vormen, is dat beter dan wanneer de burgeroorlog voortduurt. Maar alleen een nieuwe revolutie garandeert dat het nieuwe leger niet opnieuw een nieuw instrument van onderdrukking wordt dat over de samenleving heerst.
Dit artikel is een vertaling van het artikel van de Duitse zusterorganisatie Revolutionäre Linke.
Verklaring van de Stroming van Revolutionair Links in Syrië over de bloedbaden van het afgelopen weekend:
Oproep aan het Syrische volk:
Laten we het monster van sektarische slachtpartijen stoppen voordat het te laat is
Syrië beleeft tragische momenten, de gevaarlijkste sinds de val van het vorige tirannieke regime. Het monster van de sektarische slachtpartijen steekt opnieuw de kop op, vooral aan de Syrische kust. Het dreigt het sociale weefsel te verscheuren en het land onder te dompelen in een zee van bloed en verwoesting. Als dit bloedige monster niet wordt gestopt, zal het dood en verderf zaaien in wat er nog over is van Syrië.
Historische verantwoordelijkheid:
Het omvergeworpen regime van de familie Assad draagt de hoofdverantwoordelijkheid voor de nachtmerrie waarin het land zich bevindt. De nieuwe autoriteiten dragen echter ook een aanzienlijke verantwoordelijkheid voor de ongecontroleerde acties van hun gewapende sektarische milities, de vervolging van religieuze minderheden en de onderdrukking van de burgerbevolking, vooral aan de Syrische kust. Niet iedereen met een ander geloof of een andere etniciteit is een “overblijfsel van het oude regime”. In feite zijn er maar heel weinig leiders van het voormalige regime gearresteerd. De moord op onschuldige burgers daarentegen wordt nu gerechtvaardigd door hen als overblijfselen van het Assad-regime te bestempelen – een onvergeeflijke misdaad.
Escalatie van geweld:
Het land is getuige van een gevaarlijke escalatie van mensenrechtenschendingen. Het gaat om bombardementen op burgers, arrestaties van onschuldige mensen en zelfs het verhinderen van de begrafenis van vermoorde mensen. Tanks en zwaar geschut vallen onder zwakke voorwendselen woonwijken binnen, terwijl sektarische media deze misdaden oproepen en soms rechtvaardigen.
Confessioneel conflict: een onvergeeflijke misdaad
Sektarische conflicten zijn niet alleen een misdaad tegen de menselijkheid, maar ook een zekere manier om het land en zijn bevolking te verdelen. Deze bloedige, racistische waanzin moet gestopt worden voor het te laat is. Het doden van burgers, ongeacht hun gezindheid, is een onvergeeflijke misdaad en er het zwijgen toe doen is medeplichtigheid.
Onze meest urgente eisen:
We roepen alle Syriërs op om hun historische verantwoordelijkheid te nemen en onmiddellijk politieke actie te ondernemen om een einde te maken aan deze sektarische waanzin en het land te behoeden voor een verwoestende burgeroorlog.
We eisen dat de nieuwe autoriteiten hun verantwoordelijkheden volledig nakomen door:
- De ongecontroleerde acties van sektarische gewapende groepen te stoppen.
- De bescherming van burgers en minderheden tegen vervolging en onderdrukking te garanderen.
- Af te stappen van een beleid van beschuldigingen om de executie van mensen wegens “verraad” of als “overblijfselen van het regime” te rechtvaardigen
- De media hebben de verantwoordelijkheid om een einde te maken aan sektarische ophitsing en aan haatzaaiende taal die geweld aanwakkert.
We herhalen dat de enige manier om Syrië te redden het openen van een alomvattende nationale dialoog is, die de waardigheid en rechten van alle Syriërs erkent en vrij is van sektarische polarisatie en geweld.
Onze laatste boodschap:
Voordat het te laat is, moeten alle politiek bewuste mensen in Syrië onmiddellijk in actie komen om deze dreigende catastrofe te voorkomen. We zullen niet toestaan dat de tragedies uit het verleden zich herhalen en we zullen ons niet opnieuw in een zee van bloed storten. De eenheid van het Syrische volk en zijn waardigheid zijn rode lijnen die niet overschreden mogen worden.
Het doden van burgers is een onvergeeflijke misdaad.
Sektarisch geweld is een onvergeeflijke misdaad.
De stroming van Revolutionair Links in Syrië (website)
7 maart 2025
Foto van de viering van de val van Assad in Utrecht (Oh Beautiful World)