Bij de dood van Anil Ramdas

Op 16 februari overleed Anil Ramdas. Ramdas was een van de weinige postkoloniale intellectuelen in Nederland, en streed als opiniemaker tegen oppervlakkigheid en voor de multiculturele samenleving. Na een moeilijke periode in zijn leven leek hij als presentator van ZOZ, columnist en schrijver terug van weggeweest. Zijn plotselinge dood komt dan ook als een schok.

Door Karwan Fatah-Black

Kijkend naar de laatste optredens als presentator zoek je naar een teken, of een aanwijzing om te kunnen begrijpen wat er is gebeurd. Anil leidt het gesprek echter met volle aandacht, zoals hij dat wekelijks deed.

Ramdas was als progressieve intellectueel teleurgesteld geraakt over het gemak waarmee velen waren meegebogen met de hetzes van Fortuyn en Wilders. Hij vond dat zijn generatie harder had moeten werken ‘toen we nog gevaarlijk waren, toen we er nog toe deden’ om opkomend racisme tegen te houden. Tekenend voor de trend waar hij voor waarschuwde was een incident in oktober 2011. Ramdas werd in een politiecel opgesloten omdat hij ‘gevaarlijk was’.

Hij had een conducteur die een oudere vrouw met hoofddoek stond uit te foeteren toegeroepen ‘Wie denk je dat je bent, Geert Wilders?’ Hierop had de conducteur zijn portofoon gepakt en hem door drie medewerkers van de spoorwegpolitie af laten voeren. In plaats van hem bij te vallen beschuldigde een collega-columnist Ramdas na dit incident van ‘hufterigheid’.

De laatste jaren was Ramdas bezig met een zoektocht naar waar het was misgegaan met Nederland. Het was een zoektocht terug in de tijd. Zoals hij in een interview met NRC Handelsblad zei: ‘In de jaren negentig heerste er zo’n volstrekt ander politiek klimaat, zo’n totaal andere manier van debatteren dan de dorre woestenij die erop volgde en waar we ons geen raad mee weten.’

Daarmee was Ramdas een van de weinigen die eerlijk wilde terugblikken op de afgelopen tien jaar. Hij erkende dat de intellectuele elite in Nederland met het grootste gemak onder leiding van Bolkestein en Scheffer was meegenomen richting ‘westers superioriteitsdenken’ en de ‘institutionalisering van domheid’.

In zijn wekelijkse talkshow slaagde Ramdas er in op de actualiteit in te springen en op een elegante manier het gesprek te leiden om zo tot de kern van problemen te kunnen komen. Deze formule was geen kijkcijferkanon, maar bood ruimte voor serieus debat.

Met Anil Ramdas is een spraakmakende en inspirerend schrijver en programmamaker verloren gegaan. Onder de oppervlakte lijkt een droefheid te hebben bestaan die aan zijn charmante voorkomen niet was af te lezen. Wij wensen zijn nabestaanden en vrienden sterkte met het verwerken van dit verlies.