Betere PR gaat links niet redden
Door Ewout van den Berg
Er zit veel waars Khalid El Housni’s bijdrage op Joop over de belabberde stand van links in Nederland. Zijn opmerking bijvoorbeeld dat ‘in plaats van vast te houden aan de eigen idealen en uit te gaan van de eigen kracht, links Nederland rechts Nederland napraat’ is maar al te herkenbaar. De ooit linkse PvdA breekt nu publieke voorzieningen af en de SP voerde voor het ‘Oekraïnereferendum’ een nationalistische campagne. Hiermee maakt links zichzelf minder relevant en legitimeert het rechts.
El Housni heeft ook helemaal gelijk als hij stelt dat het wensdenken is om fundamentele verandering te verwachten van de jonge nieuwe voorzitters van de SP en Groenlinks. Het gaat om de ideeën, niet om de poppetjes. Hoeveel Jesse Klaver ook probeert het uiterlijk van de Canadese liberaal Trudeau te kopiëren.
Maar El Housni slaat de plank mis als het gaat om uitwegen uit deze crisis van links. Hij schrijft: ‘het medicijn dat misschien nog het tij kan doen keren is visie en heldere communicatie.’ Maar dat is slechts het halve verhaal. Ja, links in Nederland heeft dringend behoefte aan een coherent politiek programma, maar op zichzelf is dit onvoldoende. We hebben ook een plan nodig om dit af te dwingen.
Visie inderdaad belangrijk
Links in Nederland zit in het defensief. Rutte I en II hebben samen voor meer dan vijftig miljard euro bezuinigingen doorgevoerd. Terwijl multinationals en rijken vrijuit gaan, betalen werkende mensen de rekening. Het excuus dat voor de bezuinigingen wordt aangevoerd – de staatsschuld – is onder Rutte gestegen van 373 naar 466 miljard euro. Als het aan de politieke elite ligt, gaan de bezuinigingen dus nog wel even door. Next up? Onze pensioenen.
Toch is het voorlopig rechts die hiervan profiteert. De afgelopen jaren heeft extreem-rechts de woede over de bankiers, multinationals en bezuinigende politici gekanaliseerd richting vluchtelingen, moslims en ‘corrupte Oekraïners’. Niet richting het kabinet dat 80.000 betaalbare woningen heeft verkocht, zorgt voor wachtlijsten van de sociale huur, maar vluchtelingen. De PVV – die over het algemeen met de VVD meestemt – koerst af op een grote verkiezingsoverwinning.
De opkomst van Denk, die de confrontatie met racisme wel aangaat, is het logische gevolg van het falen van links om de strijd tegen bezuinigingen te koppelen aan die tegen racisme. Dit kabinet besteedt ten minste 2,5 miljard euro aan het kopen van vier onderzeeboten. Tegelijkertijd zegt Europees ‘hoofd bezuinigingen’ Dijsselbloem dat vluchtelingen ‘onze publieke voorzieningen opblazen.’ Dit is ordinaire zondebokpolitiek.
Sociale druk onmisbaar
Maar met alleen een politieke visie komt links in Nederland er niet. Om de politiek als geheel naar links te bewegen is verzet broodnodig. De meest hoopgevende ontwikkeling in Europa op het moment is het massale verzet in Frankrijk tegen de autoritaire arbeidswet. Op deze manier laten mensen zien dat er een alternatief is naast het neoliberale midden en het racistische Front National.
Als het gaat om de klassenstrijd, dan staat onze klasse er hier niet al te best voor. Op de dag van de arbeid begin deze maand kwam het CBS met de cijfers van stakingen van het afgelopen jaar. De kop van het artikel – ‘In 2015 het hoogste aantal stakingen in negen jaar’ – is misleidend. Niet het aantal stakingen is van belang, maar de sociaal-economische impact ervan. Het aantal ‘verloren arbeidsdagen’ over 2015 is nog geen kwart van dat van 2012.
Er zijn verschillende redenen voor dit lage aantal stakingen. Doordat mensen in hun omgeving weinig voorbeelden van succesvol verzet zien, komen ze minder snel in actie en wordt het aantal voorbeelden nog schaarser. Dit is een vicieuze cirkel. De succesvolle campagnes van Young & United en die van de schoonmakers twee jaar geleden laten zien dat als links wel een perspectief heeft waarmee het wil winnen, mensen ook gemobiliseerd kunnen worden.
Hiernaast speelt het karakter van de vakbond ook een belangrijke rol. De vakbondsbureaucratie wordt betaald om te vechten voor de belangen van werkende mensen, maar zij brengt meer tijd door met bazen en regering om tafel. In 2012 werd de vakbondsleiding buitenspel gezet door de coalitie van VVD-CDA-PVV en moest zij haar positie aan de onderhandelingstafel afdwingen. Nu kan PvdA’er Heerts gewoon aanschuiven bij zijn partijgenoten. Dit betekent dat links ook binnen de vakbond kritische netwerken moet opbouwen om Heerts richting confrontatie met het kabinet te dwingen.
Links heeft dus zowel een politiek verhaal nodig dat mensen inspireert, als dat het moet kijken naar manieren waarop dit ook afgedwongen kan worden. Dit is waarom we elk jaar het Marxisme Festival organiseren. Met het festival proberen we kritische denkers en activisten uit verschillende bewegingen samen te brengen. Wat kunnen we leren uit de bewegingen in solidariteit met vluchtelingen en tegen racisme, klimaatverandering en TTIP? Hoe gebruiken we acties om een links op te bouwen dat zich niet blind staart op het parlement, maar beseft dat de echte macht op straat en in de werkplekken ligt?
Het Marxisme Festival wordt komend weekend in Amsterdam georganiseerd. Zie hier het complete programma.