Bergman legt dubbele moraal bloot
Door Saskia van Bemmelen
Bergman doet dat op een manier die we kennen van haar eerdere documentaires, zoals Beperkt Houdbaar uit 2007. Ze neemt haar eigen ervaringen als uitgangspunt voor een zoektocht naar inzichten over, in dit geval, vrouwelijke seksualiteit. Ze is dus geen kille observator, maar onderdeel van het onderwerp. Haar betrokkenheid en openheid zijn verfrissend, en lijken ervoor te zorgen dat de geïnterviewden openhartig vertellen over hun eigen ervaringen.
In Sletvrees komen naast een seksuologe, historici en andere ‘experts’, ook sekswerkers, vrienden van Bergman en gewone mensen aan het woord. We zien bijvoorbeeld drie jongens die het ‘walgelijk’ noemen als een vrouw met tiental len mannen naar bed is geweest. We zien ook Bergmans zusje dat vertelt dat ze als vrouw toch moet opletten dat ze zich niet te ‘sletterig’ gedraagt, omdat ze bang is daarop aangekeken te worden. Ze wil tenslotte niet bekend staan als ‘SOA-koningin’. Mannen lijken zich helemaal niet druk te hoeven maken om hun reputatie.
Ik ken het zelf ook. Toen mijn man en ik aan onze omgeving vertelden dat ik naast hem nog een vriendje had (met medeweten en goedvinden van alle betrokkenen), moesten we heel veel uitleggen. Of eigenlijk moest ik heel veel uitleggen. Mijn man werd door velen gezien als slachtoffer, terwijl ik werd aangekeken alsof ik de hoer van Babylon zelf was. Toen mijn man een paar maanden later een vriendinnetje kreeg, waren de reacties een stuk milder. Met gewenning had dat maar deels te maken, want naar mij werd door sommigen nog steeds met minachting gekeken.
Een tweede dubbele standaard die Bergman aanpakt is dat vrouwen aan de ene kant kuis horen te zijn, maar zich ook weer niet te preuts mogen opstellen. Sexy zijn mag wel, als het maar op een zeer specifieke manier is. Denk daarbij aan cursussen paaldansen, sexy lingerie, en de comeback van het korset. Met alle drie is op zich natuurlijk weinig mis, maar ze zijn wel onderdeel van een heel nauwe definitie van wat sexy is. Ze zijn gericht op hoe de vrouw eruitziet voor iemand anders, en niet om wat ze doet voor zichzelf.
Bergman schaart dit onder het kopje ‘sexy’, wat maar een klein onderdeel is van wat ze ‘vrouwelijke seksualiteit’ noemt: het hele scala aan seksuele handelingen waaraan vrouwen plezier beleven, of anderen dat nou sexy vinden of niet.
Sletvrees legt de dubbele moraal bloot die nog altijd bestaat als het gaat om vrouwelijke seksualiteit. Bergman geeft talloze voorbeelden, van gender-bevestigend speelgoed tot pornofilms en van erotiekbeurzen tot seksistische videoclips. Die breedte is wellicht een van de zwakkere punten van de documentaire: Bergman laat heel veel symptomen zien, wat ten koste gaat van de diepte in de discussie over de oorzaken.
Ook komt Bergman niet met concrete oplossingen, maar omdat ze zo duidelijk stelt dat onze moraal maatschappelijk bepaald is, lijkt ook daar de oplossing te liggen. Om iets aan onze seksuele moraal te veranderen, moet er iets aan de maatschappij veranderen. Ik, mijn man, en onze liefjes kijken ernaar uit.
Saskia van Bemmelen is een pseudoniem.