‘Bazooka’ van de eurozone kan crisis niet stoppen

Vorige week donderdag, 6 september, kondigde de Europese Centrale Bank (ECB) een nieuwe maatregel aan om de euro te ondersteunen. Volgens president Mario Draghi van de ECB is de euro ‘onomkeerbaar’. Panos Garganas kijkt naar deze meest recente poging van de Europese autoriteiten om de euro te redden.
14 september 2012
Protest in Thessaloniki, 8 september 2012

Volgens de Financial Times waren investeerders ‘in de wolken’. De meest verkochte krant in Griekenland drukte een spotprent af met Draghi als Superman en de kop ‘de euro vliegt’. De secretaris van de OECD, een club die de belangrijkste industriële landen vertegenwoordigt, noemde de maatregel een ‘bazooka’.

Dergelijke beweringen hebben we vaker gehoord in de afgelopen drie jaar. Toch bleek geen enkele eerdere ‘bazooka’ in staat om de crisis te stoppen. Wat zijn de vooruitzichten deze keer?

De ECB wil met een nieuw plan, de Outright Monetary Transactions (OMT), ingrijpen in obligatiemarkten door kortetermijnleningen op te kopen die lidstaten hebben uitgebracht. Maar als voorwaarde voor deze bailouts moeten de staten een memorandum ondertekenen met bezuinigingsmaatregelen.
Het plan biedt armere landen zoals Griekenland weinig soelaas. Ze komen weliswaar in aanmerking, want ze hebben al eerder memorandums getekend. Maar Griekenland kan niet aankloppen op de Europese markt voor nieuwe leningen.

De OMT is in feite een reddingsplan voor Spanje en Italië. Maar de regeringen van deze twee landen vinden het politiek lastig om een overeenkomst te tekenen die hen reduceert tot de status van Griekenland. Momenteel fungeert de OMT vooral als een belofte dat in de toekomst de kosten voor het lenen van geld niet uit de hand zullen lopen. Zolang als de markten vertrouwen hebben in deze belofte, koopt Draghi tijd voor alle regeringen in de eurozone.

Verdeeldheid

Toch zaaien de maatregelen verdeeldheid. De Duitse centrale bank is tegen de OMT uit angst dat de ECB gedwongen zal zijn geld bij te drukken om zijn beloftes te kunnen nakomen, en dat dat tot inflatie zal leiden.

Draghi gaat ervan uit dat het niet nodig is om meer euro’s te drukken, omdat de ECB al 800 miljard euro aan tegoeden van de Europese banken in beheer heeft. Maar dit duidt op zichzelf al op nog meer problemen. Aan het begin van 2012 kwam de ECB met het initiatief van de Herfinanciering op Lange Termijn. Dit hield in dat Europese banken tegen een zeer lage rente geld konden lenen van de ECB voor looptijden tot drie jaar.

Hierop werd zo’n biljoen euro geleend, waardoor genoeg geld vrijkwam om Spaanse en Italiaanse obligaties op te kopen zonder de kosten van het lenen op te stuwen. Maar de banken kochten de obligaties niet op. In plaats daarvan werden de fondsen als tegoeden bij de ECB geparkeerd, terwijl Spaanse en Italiaanse rentestanden omhoog schoten. Dit is een vicieuze cirkel. En elk nieuw plan van de ECB leidt tot nog meer en ingrijpender bezuinigingsmaatregelen over de hele breedte van de eurozone.

Vakbonden

De aandelenmarkten kunnen Draghi toejuichen, maar de arbeiders in Europa bereiden zich voor op acties tegen de bezuinigingen. Een woordvoerder van de Italiaanse vakbondsfederatie CGIL sprak op zaterdag 8 september een massademonstratie toe in het Griekse Thessaloniki.

Hij zei: ‘Op 15 september demonstreren de vakbonden in Madrid, op 28 september in Rome, op 29 september in heel Duitsland en op 20 oktober in Londen.’ Het protest tegen de bezuinigingsmaatregelen in Thessaloniki was een groot succes. Tienduizenden mensen gingen de straat op met een duidelijke boodschap: wij zullen staken en demonstreren om de bezuinigingen te stoppen die de doodssteek zijn voor onze pensioenen, scholen en ziekenhuizen.

Het protest had ook een antifascistische kant. Mensen zijn woedend dat recente verkiezingspeilingen laten zien dat de steun voor de fascistische partij Gouden Dageraad is gestegen tot bijna 10 procent. Alle drie de partijen in de regerende coalitie verliezen nu de steun van de bevolking. Daarom nemen ze hun toevlucht tot openlijk racistische campagnes tegen migranten, waardoor de fascisten groeien.

Terwijl de aanhang van de coalitiepartners daalt, wint links terrein. Het radicaal-linkse Syriza streeft de conservatieve Nieuwe Democratie voorbij. De Communistische Partij is sterker dan de Democratisch Links. Antarsya, de organisatie waartoe wij behoren, heeft ook meer steun dan in de verkiezingen van afgelopen juni. Wij zullen vechten om de coalitie ten val te brengen en we zullen voorkomen dat de opmars van de Gouden Dageraad een bedreiging vormt voor de opkomst van links.

Panos Garganas is redacteur van Arbeiderssolidariteit, de Griekse zusterkrant van De Socialist. Dit is een vertaling uit de Socialist Worker.