Asociaal beleid gaat rechts niet ver genoeg
Door Maina van der Zwan
De voornaamste kritiek die het kabinet tijdens de Algemene Beschouwingen te verduren kreeg was een gebrek aan visie en daadkracht. Het eerste is sowieso onzin. Dit kabinet heeft wel degelijk visie, namelijk dezelfde als de voorgaande kabinetten: een maatschappij waarin winst voor de top boven alles gaat. Zelfs nu de werkloosheid oploopt en mensen moeilijker rondkomen, wordt er gekozen om de miljarden die naar de banken zijn gegaan te verhalen op gewone mensen.
Neem alleen de plannen voor het komend jaar, om het maar niet over die voor de jaren erop te hebben.
• De AOW-leeftijd gaat omhoog naar 67 jaar.
• Het ontslagrecht wordt versoepeld.
• De AOW en uitkeringen voor arbeidsongeschikten stijgen niet mee met de inflatie.
• De premie voor de ziektekostenverzekering gaat opnieuw met 20 euro omhoog.
• Chronisch zieken en gehandicapten gaan het meest in koopkracht achteruit.
• De studiefinanciering wordt bevroren.
Zelfs waar er wel investeringen worden gedaan, is er sprake van een voortzetting van het neoliberale beleid van de afgelopen jaren. Woningcorporaties gaan 250 miljoen extra investeren, maar waarin? Niet aan goedkope sociale woningbouw, maar aan dure koopwoningen. Terwijl het voor jongeren en laagbetaalden steeds moeilijker wordt aan woonruimte te komen, wil het kabinet ook nog eens een kraakverbod invoeren. En in plaats van dreigende klimaatverandering serieus te nemen, worden projecten voor het aanleggen van meer asfalt en kolencentrales versneld. Daarboven op riep Beatrix in de troonrede ook nog eens op tot loonmatiging, onder dreigement dat als dit niet gebeurt ‘de regering haar eigen verantwoordelijkheid’ zal nemen en een nullijn zal afdwingen.
Zoet voor de rijken
Die nullijn geldt overigens niet voor iedereen. Beatrix zelf ziet haar ‘uitkering’ dit jaar van 813 naar 843 duizend euro stijgen (het leven wordt tenslotte voor ons allemaal wat duurder). Het inkomen van het koningshuis bevriezen of korten, daar wilde Balkenende niet aan beginnen. Dat zou namelijk ‘niet fair’ zijn tegenover de koningin.
De cadeautjes beperken zich niet tot de adel. Uitgerekend degenen die het meest geprofiteerd hebben van het casino-kapitalisme blijven buiten schot. Het vorige kabinet had de winstbelasting en het belastingtarief voor de topinkomens al verlaagd. Dit jaar worden de belastingregels voor bv’s en hun directeur-grootaandeelhouders versoepeld. En hoewel er ‘geen taboes’ zijn voor de bezuinigingen gaat een bankheffing het kabinet te ver. De rijken kunnen dus rijker worden, en de armen armer.
Dit asociale beleid gaat de rechtse oppositie echter nog niet ver genoeg. Volgens D66 en de VVD zit er meer in en dus werd er fanatiek gehamerd op hardere bezuinigingen en meer structurele hervormingen. Alsof politiek bedrijven pas leuk wordt als flink het mes in de verzorgingsstaat gezet kan worden. ‘Bloed is goed en pijn is fijn’ luidt het sadistische devies van de liberalen.
Het hoofdcommentaar van de Groene Amsterdammer vatte het een paar weken terug als volgt samen:
‘Precieze cijfers ontbreken, maar de kredietcrisis zou achteraf gezien wel eens de grootste vermogensoverdracht in de geschiedenis kunnen zijn. Van onder naar boven, welteverstaan. Onder het mom van een terugkeer van het keynesianisme ontvingen banken de afgelopen twee jaar miljardensteun, stelden tal van landen steunfondsen in voor het bedrijfsleven en kreeg de auto-industrie met de slooppremie een boost. Om de markt weer zwarte cijfers te laten schrijven, staan staten nu dieper dan ooit in het rood. Het biedt rechtse partijen de komende jaren volop munitie om te pleiten voor verdere afbraak van sociale voorzieningen.’
Dit is precies wat er gaande is en we staan nog maar het begin. De ‘fundamentele heroverwegingen’ waar Balkenende het over heeft, gaan over het systematisch ontmantelen van de verzorgingsstaat. Afgelopen maart kondigde Bos al aan dat hij de bezuinigingen wettelijk wil vastleggen. Hij wil dus over zijn graf regeren en een volgend parlement vastbinden aan verplicht snoeien en saneren. De ‘verkenningen’ die ambtenaren moeten uitvoeren om te onderzoeken hoe er op tal van beleidsterreinen 20 procent bezuinigd kan worden, zijn dus heel reëel. De verzorgingsstaat is de afgelopen decennia al flink uitgekleed. Wat er nu op ons afkomt, is de totale afbraak ervan.
Alternatieven
Als de kloof tussen burger en politiek nog niet groot genoeg was, zullen deze plannen mensen nog verder vervreemden van politiek Den Haag. Een onderzoek van EénVandaag wees afgelopen maandag uit dat nog maar 28 procent van de Nederlanders vertrouwen heeft in dit kabinet.
Vooralsnog is het Wilders die hier van profiteert. Hij opereert als een volleerd rechts-extremist. Verontwaardiging over de graaicultuur wordt vertaald naar een pleidooi voor een ‘kopvodden-taks’. Brede afkeer van de AOW-plannen en de missie in Afghanistan worden omgebogen naar een racistische agenda waarin buitenlanders moeten boeten in plaats van bazen. Dit is niet een ‘draai naar links’, maar een klassiek patroon waarmee extreem-rechtse stromingen maatschappelijke onvrede misbruiken.
Toch is hier niets natuurlijks aan. Wilders kan zich alleen opwerpen als de messias voor de ‘hardwerkende
Nederlander’ zolang er geen geloofwaardig alternatief zichtbaar tegenover staat. Maar dat alternatief bestaat wel degelijk, alleen niet binnen de grenzen van de Haagse kaasstolp. Het soort maatregelen dat de organisatoren van de ‘Laat de rijken de crisis betalen’ demonstratie op 26 september aandragen zouden al structureel meer dan 20 miljard opbrengen. Een belastingheffing van 2 procent over al het vermogen boven de 1 miljoen euro zou nog eens een geschatte 10 miljard euro opleveren. Zo moeilijk is het dus niet. En dan hebben we het nog niet eens over de 2 miljoen die dagelijks aan de bezetting in Afghanistan wordt verspild of de 6 miljard voor het Joint Strike Fighter project.
Strijd op straat voor dit soort progressieve eisen kan Wilders de wind uit de zeilen nemen, en tegelijk laten zien dat een links alternatief mogelijk is. Daarom zijn de verschillende protesten van de komende weken zo belangrijk. Er kan een stemming ontstaan dat we de aanvallen op onze levensstandaard niet hoeven te pikken en dat verzet mogelijk is.
22 september: studentenprotest in Den Haag.
26 september: omsingeling van de Nederlandsche Bank
7 oktober: 65-minuten staking FNV Bondgenoten.