Als ik een paraplu uitklap, gaat het dan regenen?

Een van de vele raadsels van de economische crisis is dat mensen nog steeds naar economen luisteren. Zelfs de Britse koningin merkte op dat zij de financiële crash van 2007-08 niet zagen aankomen. Het wiskundige model van de mainstream-economen sloot zoʼn crash zelfs effectief uit als onmogelijk.

Door Alex Callinicos

Maar het modelbouwen gaat nog steeds door, nu om bezuinigingen te rechtvaardigen. Twee voormalige economen van het Internationaal Monetair Fonds (IMF), Kenneth Rogoff en Carmen Reinhart, speelden hierin tot nog toe een centrale rol.

Zij publiceerden een statistisch onderzoek in 2010 dat voorstanders van bezuinigingen veel citeren. Ze verklaarden in 2012: ʻons empirisch onderzoek naar de geschiedenis van financiële crises en de relatie tussen groei en publieke schulden, wijzen erop dat langetermijngroei en stabiliteit risico lopen met de huidige oplopende schulden, waarbij veel moderne economieën de belangrijke grens van 90 procent van het BBP al naderen of overschrijden.ʼ (BBP = Bruto Binnenlands Product)

Rogoff werd bewonderend getrakteerd op een ʻLunch met de FTʼ-interview met de belangrijkste commentator van de Financial Times, Martin Wolf. Wolf schreef dat Rogoff ʻgeraadpleegd is door president Obama en het is bekend dat hij lange gesprekken heeft met de Britse minister van Financiën Osborne.ʼ

ʻRogoffʼs advies – dat regeringen gebukt onder zware schulden serieus moeten worden in het verkleinen van hun tekort – had sterke invloed op het besluit van de Britse regering om het terugschroeven van uitgaven haar prioriteit te maken.ʼ

Dus stel je de schaamte voor toen afgelopen week drie economen van de Universiteit van Massachusetts Amherst (met een van de weinige overgebleven linksere economische faculteiten in de Engelstalige wereld) een kritiek op Reinhart en Rogoff publiceerden.

Het onderzoek van RR, zoals ze bekend zijn komen te staan, behandelde een reeks landen om te laten zien dat de groei sterk daalt als de schulden 90 procent van het BBP bereiken. De auteurs van Amherst vonden een fout in het gebruik van een excel-worksheet die RR gebruikten, zodat vijf landen buiten beschouwing werden gelaten.

Ze lieten ook landen buiten beschouwing die zowel hoge schulden hadden als hoge groeicijfers, en ook de tijd dat landen 90 procent schulden hadden. Toen al deze fouten hersteld waren, bleek de gemiddelde groei van landen met een 90 procent schuld 2,2 procent per jaar te zijn – en niet 0,1 procent zoals RR beweerden.

Schadelijk

RR reageerden snel op deze schadelijke kritiek. Ze wezen erop dat andere bevindingen niet door deze fouten werden beïnvloed. En ze ontkenden dat hun onderzoek bedoeld was om bezuinigingsbeleid te ondersteunen.

Ik denk dat ze teveel protesteren. Hun eerder aangehaalde artikel is getiteld: ʻTeveel schuld betekent dat de economie niet kan groeien: Reinhart en Rogoff.ʼ Het was deze claim die werd geciteerd als ʻbeslissend empirisch bewijsʼ door Tea Party-ideoloog en vice-presidentskandidaat Paul Ryan, toen hij voorstelde om de publieke uitgaven te kortwieken.

Maar zelfs als het bewijs van RR sterker was, wat zou dat dan aantonen? Alles wat ze zouden hebben aangetoond is een correlatie tussen hoogte van schuldniveaus en lage economische groei. Maar het is een wetenschappelijk principe dat correlatie nog geen oorzaak en gevolg is. Er mag een hoge correlatie zijn tussen regen en het uitklappen van mijn paraplu. Maar dat vertelt ons niet of ik met het uitklappen van mijn paraplu regen veroorzaak, of andersom.

Waar veel critici van RR al op wezen, kan het zijn dat lage groei hoge schulden veroorzaakt en niet andersom. Fitch bijvoorbeeld, ontnam als tweede rating bureau Groot-Brittannië de triple-A status. De reden?

Een krimpende economie maakt het moeilijker voor de regeringscoalitie om haar doel te halen van het verlagen van de staatsschuld in verhouding tot het BBP. Hoe trager de economie, hoe meer de regering moet lenen en uitgeven aan werkloosheid – en des te kleiner het BBP is, in verhouding tot de schulden.

Zowel de VS als Groot-Brittannië hadden een schuld van meer dan 90 procent na de Tweede Wereldoorlog. Snelle economische groei deed dit probleem verdwijnen. En dit geeft het ware hedendaagse probleem aan van westers kapitalisme. De winstvoet is vandaag de dag veel lager dan in de late jaren veertig en de vroege jaren vijftig.

Maar dat ligt buiten het gezichtsveld van RR en hun soort economen.

Dit is een vertaling van de Socialist Worker.