Afschaffen studieboete is opmaat naar meer bezuinigingen
Door Jeroen van der Starre
Enkele weken geleden blokkeerde demissionair staatssecretaris Halbe Zijlstra (VVD) de afschaffing van de studieboete nog – tegen de wens van de Tweede Kamer in. Niet omdat Zijlstra of zijn partij een voorstander zijn van de boete, maar omdat de onmiddellijke afschaffing van de maatregel tot een gat in de begroting zou leiden. Zijlstra wilde de maatregel pas intrekken als er een andere bezuiniging tegenover stond.
De afschaffing van de studieboete, die in het deelakkoord tussen PvdA en VVD is opgenomen, wordt gepresenteerd als een resultaat voor de PvdA. Dat deze maatregel nu wordt ingetrokken is goed nieuws voor de studenten die hun betaalde studieboete nu terugkrijgen en studenten die de boete nu ontlopen. De inmiddels voormalige studenten die als gevolg van de boete hebben afgezien van herinschrijving zullen woedend zijn: zij hebben hun studie, achteraf onnodig, moeten afbreken.
Sociaal
Toch doen studenten er goed aan om niet te hard te juichen over deze meevaller. Zowel VVD als PvdA zijn namelijk voorstander van het afschaffen van de studiefinanciering, en het is vrijwel zeker dat dit in het regeerakkoord zal worden opgenomen. Deze partijen noemen het liever een ‘sociaal leenstelsel’, maar sociaal is deze maatregel op geen enkele manier. In werkelijkheid zijn het de armere studenten die hierdoor het hardst worden geraakt.
Een student die onder het leenstelsel evenveel zou lenen als hij of zij nu aan een basisbeurs zou ontvangen en binnen de nominale tijd afstudeert loopt een studieschuld op van maar l3.000 euro. Aangezien de basisbeurs bij lange na niet genoeg is om te leven, zal dit voor veel studenten nog een stuk hoger uitvallen, terwijl studenten die door hun rijke ouders worden ondersteund niets of veel minder hoeven lenen. Het leenstelsel zadelt dus met name de armere student met een torenhoge schuld op.
Volgens voorstanders van het leenstelsel zou het ‘sociale’ karakter van de maatregel blijken uit de regeling van de terugbetaling van de schuld: afgestudeerden met een laag inkomen zullen minder hoeven terugbetalen, zo beloven de politici. Wat die toezegging waard is over twintig jaar is echter allerminst duidelijk: honderdduizenden ouderen worden gekort op hun zelf gespaarde pensioen, waarvan de uitkering ‘gegarandeerd’ was.
Maar belangrijker is dat het de armere studenten zijn die schuld oplopen. Een sociaal stelsel zou precies andersom werken: studenten uit armere gezinnen zouden een beurs krijgen waarmee ze kunnen rondkomen, terwijl studenten uit rijke gezinnen het volle pond zouden betalen en eventueel kunnen bijlenen. Dit is precies het tegenovergestelde van het voorgestelde leenstelsel.
Nat
Studenten doen er dus goed aan om hun borst nat te maken. De studentenvakbonden zouden hen de weg moeten wijzen in plaats van te verdoezelen wat er achter de schermen gaande is en het intrekken van de studieboete als een succes te claimen. Dit heeft namelijk heel weinig te maken met de oppositie van de studentenbonden, maar vloeit voort uit de verkiezingsprogramma’s van VVD en PvdA.
Wat er op ons afkomt, is de grootste aanval op de toegankelijkheid van het hoger onderwijs sinds de invoering van de prestatiebeurs in 1996. Bovendien is het onwaarschijnlijk dat de afschaffing van de stufi met een sisser afloopt: het draagvlak dat hier in de Tweede Kamer voor bestaat is vele malen groter dan de steun die eerder bestond voor de studieboete.
Studenten moeten nu al geïnformeerd worden over wat hen te wachten staat. Nu al moeten studenten worden georganiseerd, allianties gesmeed tussen studentenorganisaties, jongerenverenigingen en politieke organisaties en het uitstippelen van een actietraject. Tijdens de acties tegen de studieboete hebben de grotere studentenkoepels nauwelijks serieuze acties georganiseerd, en hielden het bij halfzacht symbolisch protest, lobbywerk en juridisch getouwtrek. Dit had geen enkel effect. Nu is het moment waarop deze groepen kunnen laten zien dat zij de belangen van hun achterban serieus nemen en van fouten leren.
- Wil je reageren op dit artikel? Stuur ons een mail.
- Met socialisme.nu en De Socialist proberen we socialistische ideeën toegankelijk te maken voor iedereen. Om dit te blijven doen kunnen we alle hulp gebruiken. Wil jij ons ook steunen? Neem dan een abonnement op De Socialist of word donateur: vul hier het formulier in.