Afbraakbeleid en vage toezeggingen: PVV-kabinet kan nog even door
Tal van politieke vraagstukken werden de afgelopen maanden geparkeerd bij de Voorjaarsnota, maar de presentatie liep uit op een anticlimax. Op minimale punten wist het extreemrechtse kabinet elkaar te vinden. En op centrale dossiers zoals stikstof, migratie en klimaat wordt beleid doorgeschoven tot de zomer.
Voorjaarsnota
Door de energiebelasting te verlagen en de huren van de meeste sociale huurders te bevriezen, doet het kabinet alsof het werkende mensen tegemoetkomt. Maar het kabinet weigert de onderliggende problemen te adresseren. Zo gaat de bevriezing van de sociale huren ten koste van de bouw van nieuwe sociale huurwoningen en wordt de energiecompensatie betaald uit het klimaatfonds.
Door op eerdere beloften terug te komen, krijgt het kabinet middelen voor nieuwe investeringen. Zo wordt de invoer van gratis kinderopvang nog verder vooruitgeschoven en moeten werkende mensen stiekem meer inkomstenbelasting betalen doordat een eerder aangekondigde verlaging wordt ingeperkt. De rijken en het kapitaal blijven buiten schot.
Het kabinet is ook voornemens om de WW-uitkering, waarmee mensen 70 procent van hun laatstverdiende loon uitgekeerd krijgen, te beperken van maximaal twee tot anderhalf jaar. Voor het bedrijfsleven is deze inperking – en de uiteindelijke afschaffing – van de WW een mes dat snijdt aan twee kanten: hun premies gaan omlaag, terwijl werkende mensen onder grotere druk komen te staan om nieuw werk te accepteren.
Nieuwe politiek?
Het kabinet blijkt niet meer dan de som der delen. Elke partij had iets om richting haar eigen achterban te presenteren, maar echt overtuigend is dit niet. Zo steekt de door BBB uitonderhandelde 600 miljoen euro extra voor boeren wel erg schamel af bij de 15 miljard euro die het PVV-kabinet eerder haalde uit het transitiefonds voor boeren.
Partijen presenteerden eerst de ‘overwinningen’ voor hun achterban om pas dagen later te onthullen welke bezuinigingen hiervoor nodig waren geweest. Deze truc heeft niet gewerkt. Een kiezerspanel van RTL was vernietigend: slechts een op de tien kiezers was echt positief.
Ook maakten de onderhandelingen andermaal duidelijk wat voor farce het ‘extraparlementaire’ kabinet is geworden. De fractievoorzitters uit de Tweede Kamer onderhandelden onder leiding van PVV-leider Geert Wilders, terwijl premier Dick Schoof op de gang moest wachten. Ministers werden pas achteraf geïnformeerd.
Het door Pieter Omtzigt geroemde ‘dualisme’ waarbij de Tweede Kamer het kabinet controleert, is een lachertje. Het lijkt erop dat hij ook zelf tot dit inzicht is gekomen, maar het is jammer dat hij pas opstapt nadat hij een extreemrechts kabinet in het zadel heeft geholpen.
Radicalisering van de PVV
Geen van de partijen lijkt een belang te hebben bij nieuwe verkiezingen. In peilingen is er nog weinig over van de BBB en NSC. En ook het trucje van de PVV, waarbij ze doet alsof ze oppositie voert tegen haar eigen kabinet, lijkt te zijn uitgespeeld. In peilingen is de VVD de enige die een beetje groeit, maar die partij zette zich met de keuze voor serieleugenaar Dilan Yesilgöz juist af tegen het neoliberale midden en koerste op een extreemrechts kabinet. Op korte termijn is een val van het kabinet daarom niet waarschijnlijk.
Maar achter de dalende steun voor de PVV gaat ook een gevaarlijke dynamiek schuil. Steun voor het neofascistische Forum voor Democratie groeit. En het beeld dat de PVV tegengewerkt wordt door andere partijen, ambtenaren en de rechterlijke macht leidt tot toenemend extreemrechts geweld. Dit is met name het geval in het verzet tegen nieuwe opvanglocaties voor vluchtelingen. In de aanvallen lijken nieuwe fascistische groepen zoals de ‘Freedom Fighters’ een centrale rol te spelen.
De PVV probeert de druk op de asielopvang te vergroten door de spreidingswet te blokkeren. PVV-minister van Asiel Marjolein Faber weigerde niet alleen haar handtekening te zetten voor de lintjes van vrijwilligers, maar wil nu ook geen plaatsen bezoeken waar extreemrechts opvanglocaties probeert te verhinderen. Terecht stelt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten dat het kabinetsbeleid geweld in de hand werkt.
Protest
Maar mensen komen ook in verzet. Op zondag 20 april gingen bijvoorbeeld tienduizenden moslims in Rotterdam de straat op in solidariteit met de Palestijnen. Moskeebesturen dreigen hiermee het juk van decennia aan islamofobie, surveillance en repressie van zich af te schudden. Niet voor niets was Wilders furieus.
Onderwijsbonden spraken zich krachtig uit tegen de bezuinigingen op het funderend onderwijs, maar verder lijkt de vakbeweging missing in action. Na een langgerekte serie estafettestakingen in het Hoger Onderwijs leggen medewerkers pas op 10 juni het werk weer neer. De vakbond laat elke sector zijn eigen boontjes doppen, trekt geen lessen uit de aanval van Trump in de VS en weigert de tegenmacht op te bouwen die nodig is om de extreemrechtse aanval te stoppen.
Activisten van de*beweging proberen met een brede demonstratie tegen het kabinet op 24 mei wél een vervolg te bieden aan de massale demonstraties in maart. Het is belangrijk dat we proberen om dit zo groot mogelijk te maken.