Achter het kraakverbod gaat de vrijemarktdoctrine schuil
Foto: eerdere ontruiming van een kraakpand in Amsterdam, waarbij de ME zwarte hekken had geplaatst. Hiermee wil zij voorkomen dat het zichtbaar wordt welke methode ze gebruikt om het pand binnen te komen.
Door Arjwan Al Fayle en Max van Lingen
Er is in Nederland al lange tijd sprake van een ernstig tekort aan woonruimte. Vooral in de grote steden is het vinden van een huurwoning voor een degelijke prijs vergelijkbaar met het winnen van de loterij. De oorzaak hiervan ligt niet in een tekort aan woonruimte: in Nederland staat er maar liefst 4,5 miljoen vierkante meter kantoorruimte leeg en in Amsterdam alleen al staat 1 miljoen vierkante meter leeg, waaronder veel kantoorruimte. Overal om ons heen staan gebouwen leeg, vaak eigendom van speculanten die proberen de prijs op te drijven door de gebouwen onderling in rap tempo te kopen en verkopen.
Dat dit kan gebeuren zonder dat er verantwoording hoeft te worden afgelegd komt doordat het past binnen de logica van het liberalisme. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen luxegoederen en primaire levensbehoeften. Dit terwijl mensen geen dak boven hun hoofd hebben en in een stad als Amsterdam jaren moeten wachten totdat ze in aanmerking komen voor een sociale huurwoning. Studenten, onder wie het woningtekort eveneens hoog is, worden gedwongen om elke dag heen en weer te reizen, wat de studieresultaten niet ten goede komt. Maar de vastgoedmaffia blijft buiten schot omdat bezit nu eenmaal heilig is.
Eigendom
De logica van het eigendom wordt dusdanig geaccepteerd dat ook woningcorporaties de behoeften van gewone mensen uit het oog verliezen. In oktober vorig jaar werden op de dag waarop er gestemd werd over het kraakverbod twee appartementen van woningcorporatie De Key gekraakt die al meer dan een jaar leeg stonden. Enkele weken later werden twee containerwoningen gekraakt. Er bleken 161 van deze woningen tussen de vier maanden en een jaar leeg te staan. De kraakgemeenschap vraagt aandacht voor dit soort misstanden, maar in plaats van de schuldigen worden nu de krakers aangepakt. De reden daarvoor is niets anders dan het idee dat je van andermans eigendom af moet blijven. Maar in hoeverre gaat dat nog op als gebouwen jarenlang leegstaan en er mensen zijn die geen huis hebben?
Voorstanders van het kraakverbod zetten krakers neer als valsspelers. Terwijl de meeste mensen hard werken voor hun huurwoning zitten krakers ‘voor niets op de eerste rij’. Ze wonen gratis en maken er ook nog eens een bende van! Dat stereotypebeeld is echter vooral een middel om mensen met dezelfde belangen uit elkaar te spelen. Krakers en huurders hebben beide behoefte aan woonruimte, maar beide lopen daarbij tegen de schimmige praktijken aan van verhuurders, speculanten en woningcorporaties. Krakers hebben het zeker niet zo makkelijk als wordt voorgesteld. Ze kunnen er nooit vanuit gaan dat ze lang in hetzelfde pand kunnen blijven. Het feit dat desondanks mensen blijven kraken toont de bittere noodzaak ervan aan.
Handhaving
Sommige gemeentes voorzien grote problemen en hebben aangegeven vooralsnog het kraakverbod niet streng te zullen gaan handhaven. Opvallend was dat de Amsterdamse burgemeester Van der Laan (PvdA) onlangs aangaf dat het verbod in de hoofdstad wel streng zal worden gehandhaafd. Dit is opvallend vanwege de traditionele verhouding van de hoofdstad met de kraakbeweging. Het feit dat een deel van de Nieuwmarktbuurt nog bestaat heeft te maken met het verzet dat de krakers in de jaren ‘80 tegen de sloop organiseerden. Van der Laan behoort echter tot de moderne PvdA, die de logica van het kapitalisme volledig omarmd heeft. Zijn eigen fractie, die wel tegen strenge handhaving van het verbod is, heeft zich neergelegd bij de wensen van de VVD die sinds de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen onderdeel uitmaakt van het college van Burgemeester en Wethouders.
De VVD is als voornaamste spreekbuis van het kapitalisme een vurig voorstander van het kraakverbod. Dat veel kraakpanden ruimte bieden aan sociale initiatieven, zoals weggeefwinkels, volkskeukens en vrije ruimte voor kunst, interesseert de partij weinig. En waarom zouden ze, aangezien ze zelf eveneens in het nieuwe kabinet het mes willen zetten in cultuur en sociale initiatieven? Het is dan ook belangrijk om de samenhang tussen het kraakverbod en de bezuinigingen te zien. Beide komen voort uit de wens van de neoliberale fundamentalisten om de gehele samenleving aan de logica van de vrije markt te onderwerpen. De strijd tegen die logica is wat krakers met de rest van de samenleving bindt en het is precies die band die nodig is om het kraakverbod terug te kunnen draaien.