Aanblijven Derksen is een steun in de rug voor verkrachters en seksisten

De reactionaire haatzaaier Johan Derksen raakte in april in opspraak nadat hij opschepte over een verkrachting. Dat leidde tot een golf van woede, maar ook tot een extreemrechtse backlash die seksisme en geweld tegen vrouwen verder legitimeert.

Eind april vertelde Johan Derksen in de talkshow Vandaag Inside (ook wel VI), dat hij als twintigjarige een bewusteloze vrouw met een kaars heeft gepenetreerd. ‘Dat soort dingen gebeuren als je jong bent’, was zijn rechtvaardiging. Zijn tafelgenoten vonden het een goede grap en deden schaterlachend nog wat denigrerende suggesties.

Even leek het alsof hij afgestraft ging worden voor deze opmerking. Een grote groep mensen reageerde met afgrijzen. Er kwamen veel reacties op sociale media. Ook bekende Nederlanders spraken zich uit. Schrijver Roos Schlikker stapte op als columnist bij het programma.

Door de #MeToo-beweging, women’s marches en het schandaal bij The Voice is er een groter (feministisch) bewustzijn over het kwalijke en gevaarlijke karakter van dit soort seksisme. Ook heeft een flinke groep het echt gehad met Derksen. Sinds de jaren 70 staat Derksen al bekend om zijn seksistische uitspraken. Hij heeft een uitgesproken sympathie voor extreemrechts. In VI maakt hij zich samen met medepresentator René van der Gijp regelmatig schuldig aan racisme, seksisme, homofobie en transfobie.

Door de publieke woede trokken ook sponsoren zich terug. Toen Talpa een gesprek wilde gaan voeren met Derksen, besloot hij zelf op te stappen. Zijn twee medepresentatoren volgden. Het leek gedaan te zijn met Derksen en VI.

Middelvinger

Maar Derksen heeft een grote schare fans, die hem met alle plezier verdedigen tegen ‘woke-bloedhonden’. Zijn seksistische praat brengt een boel geld in het laatje. Daarom wil mediabedrijf Talpa hem ook niet kwijt.

VI is de grote kijkcijferhit van SBS6. Het werd in de afgelopen drie jaar twee keer per week uitgezonden en trok gemiddeld rond de 620.000 kijkers. Dit jaar wordt het programma dagelijks uitgezonden en is dat gestegen naar 900.000. Toen het programma stopte, kelderden de kijkcijfers en dus de inkomsten.

Bovendien neemt Talpa-baas John de Mol het ook niet zo nauw met seksisme. Eerder schoof De Mol de verantwoordelijkheid voor het grensoverschrijdend gedrag in zijn programma The Voice nog af op de slachtoffers.

Nu blijkt dat al ver voor 2019 meldingen zijn gedaan bij de producent. Een voormalige manager omschreef de cultuur bij Talpa als ‘één grote apenrots’.

Talpa wilde de schade beperken en zette Derksen onder druk om wat berouw te tonen. Maar Derksen is zich bewust van zijn positie. Hij stapte op hoge poten op. Vervolgens ging hij in gesprek met andere omroepen. Met die blufpoker kon hij zijn positie versterken tegenover Talpa.

Derksen was binnen twee weken terug op tv, met een nog sterkere positie om zijn gal te blijven spuwen. Dat vierde hij door zijn middelvinger op te steken naar linkse critici. Ook noemde hij minister Sigrid Kaag uit wraak een ‘smerige en arrogante trut’, omdat zij zich tegen zijn seksisme had uitgesproken.

Extreemrechts

Derksen noemt zich een slachtoffer van ‘cancel culture’. Volgens hem willen linkse en hypocriete mensen hem de mond snoeren. Feministen en antiracisten worden neergezet als intolerant. Hun ‘woke’ gedrag zou een bedreiging zijn voor de vrijheid van meningsuiting. Van hen ‘mag’ je ook niets meer: haatzaaien, blackface, verkrachten. Alle ‘tradities’ worden afgepakt.

Eigenlijk wil Derksen niet gehinderd worden door terechte kritiek. Hij wil ongestoord gemarginaliseerde groepen bashen op tv. Iedereen die hem wil tegenhouden wordt neergezet als onderdeel van de ‘cancel culture’. Dit is een extreemrechts frame, waarmee figuren als Derksen een status aparte voor zichzelf proberen te creëren.

Andersom proberen zij feministen en antiracisten het zwijgen op te leggen en hun vrijheid van meningsuiting af te nemen. Dat bleek bijvoorbeeld uit de reactie op het vertrek van Roos Schlikker. Ze werd als agressor neergezet omdat zij niet langer wilde meewerken met een programma dat verkrachting verheerlijkt en werd daarom belaagd en bedreigd door Derksens fans.

Verkrachtingscultuur

Het belangrijkste scheldwoord dat Schlikker naar haar hoofd kreeg was ‘hoer’. In Nederland krijgt 58 procent van de vrouwen tussen de 15 en 25 jaar te maken met online intimidatie. Dat loopt uiteen van denigrerende opmerkingen tot dreigen met verkrachting.

Als vrouwen zich uitlaten over feminisme, vrouwenrechten en politieke kwesties neemt de intimidatie toe. Tien procent van alle tweets gericht aan vrouwelijke politici zijn haatdragend, agressief of zelfs bedreigend. Dat bleek uit onderzoek van De Groene Amsterdammer. Het weekblad sprak over ‘misogynie als politiek wapen’. Het doel is om kritische vrouwen het zwijgen op te leggen. Terwijl het juist heel belangrijk is dat vrouwen zich kunnen uitspreken tegen seksueel geweld, want verkrachting komt in Nederland veel voor. Volgens het centrum seksueel geweld is één op de acht vrouwen en één op de vijfentwintig mannen ooit verkracht. Daarnaast heeft 45 procent van alle Nederlandse vrouwen seksueel of lichamelijk geweld meegemaakt. Bijna driekwart is ooit seksueel geïntimideerd.

Slachtoffers worden vaak niet geloofd. Dat verergert hun schuld- en schaamtegevoelens. Dat is vaak net zo traumatisch als de ervaring zelf en vergroot de kans op psychische klachten. Er wordt geschat dat 70 procent van de incidenten niet gemeld wordt.

De politie is onderdeel van het probleem. De afgelopen vijf jaar was er een toename van het aantal geregistreerde verkrachtingen met ruim 20 procent, naar ruim 3000. Slechts een kwart daarvan leidt tot een aangifte. Bij vermogensdelicten is dat driekwart. Volgens deskundigen worden slachtoffers door de politie ontmoedigd om aangifte te doen. Er wordt geen werk gemaakt van het oplossen van zaken. Melders moeten vaak maanden, zo niet jaren wachten tot hun zaak in behandeling wordt genomen.

In Nederland worden vrouwen op grote schaal bedreigd en geïntimideerd. Hun ervaringen worden niet geloofd, als onbelangrijk gezien of weggelachen. Op die manier wordt verkrachting gelegitimeerd. In de jaren 70 bedachten feministen de term verkrachtingscultuur voor de maatschappelijke structuren en gedragingen die seksueel geweld in stand houden. Deze cultuur was zeker aanwezig bij het programma The Voice.

Feministische beweging

Als individuen kunnen we onderdrukking niet bestrijden. Als linkse critici kunnen we niet met alleen goede tegenargumenten van extreemrechts winnen. Alleen een grote beweging kan ervoor zorgen dat vrouwen en gemarginaliseerde groepen hun stem terugkrijgen en hun eisen op de agenda worden gezet.

De grote vrouwenbewegingen van de jaren 70 hebben in verschillende landen grote veranderingen afgedwongen op het gebied van zelfbeschikking en abortus. Maar deze overwinningen staan onder druk. De grote maatschappelijke steun voor gedrag als dat van Derksen onderstreept dat de opkomst van extreemrechts een directe bedreiging voor de veiligheid van vrouwen betekent.

Verworvenheden zijn daarom geen gegeven. Ze kunnen teruggedraaid worden door rechtse politici en de extreemrechtse beweging. We moeten ze daarom verdedigen. Om tegen onderdrukking te strijden moeten we een brede beweging opbouwen. Daarmee moeten we ons verdedigen tegen extreemrechts en vechten voor een beter bestaan. Voor een samenleving zonder onderdrukking en uitbuiting.