5 Broken Cameras: ‘Een dag demonstreren is beter dan trouwen’
Door Willemijn Wilgenhof
Emad koopt zijn eerste camera als zijn vierde zoon, Gibreel, wordt geboren. Rond dezelfde tijd begint Israël met de bouw van de muur, vlak bij het dorp Bilin. Emad filmt de Israëlische ingenieurs die met hun gele helmen en meetapparatuur bepalen waar de muur zal moeten komen – evenals de olijfbomen die ervoor uit de grond worden getrokken. De muur wordt dwars over de landbouwgrond van Bilin gebouwd, daarmee het gebied in tweeën snijdend.
Meer dan vijf jaar lang filmt Emad het groeiende verzet van de dorpelingen tegen de muur, evenals tegen de nederzetting die aan de andere kant op de grond van Bilin door Israël wordt gebouwd. Elke vrijdag organiseren de mensen uit het dorp een demonstratie, waarbij ze gezamenlijk naar de muur lopen en eisen dat ze naar het andere deel van hun eigen land mogen. Deze demonstraties worden geleid door twee van Emads beste vrienden, Adeeb en Phil. Het is bijzonder om te zien met hoeveel optimisme en overgaven ze dit doen. Keer op keer verzinnen ze nieuwe manieren om te demonstreren, nieuwe manieren om zich vreedzaam te verzetten.
Maar elke keer worden ze door het Israëlische leger weggejaagd, neergeschoten en gearresteerd. Terwijl de ene na de andere camera uit Emads handen wordt geschoten, blijft hij filmen hoe zijn dorpsgenoten strijden tegen geweld en onderdrukking. ‘Als ik film, heb ik het gevoel dat de camera mij beschermt. Maar het is een illusie.’
Tegelijkertijd zien we hoe de jonge peuter Gibreel opgroeit. We zien zijn eerste stapjes, zijn eerste woordjes. Al snel leert hij wat ‘muur’ betekent, en ‘leger’. Als kleuter wordt hij meegenomen naar de demonstraties. Voor zijn ogen worden mensen gearresteerd die hij kent, zonder dat hij begrijpt waarom. We zien ook hoe zijn vader naar zijn zoon kijkt, en zich realiseert in wat voor omstandigheden zijn kinderen moeten opgroeien.
Maar het enige dat hij kan doen is door blijven filmen, in de hoop dat het zal bijdragen aan een betere toekomst. ‘De enige bescherming die ik hem kan bieden, is hem toestaan alles met zijn eigen ogen te zien, zodat hij opgewassen raakt tegen de kwetsbaarheid van het leven.’ Met de babystapjes die Gibreel neemt, schieten de appartementsgebouwen aan de andere kant van de muur als paddenstoelen uit de grond.
Het wekelijks demonstreren wordt onderdeel van het dagelijks leven. Als Emads beste vriend Adeeb voor de spiegel zijn haar staat te kammen, vraagt hij plagend: ‘Ga je soms trouwen vandaag?’ Adeeb antwoordt: ‘Een dag van demonstreren in het dorp is beter dan trouwen’. Samen met zijn kinderen, en inmiddels vele internationale activisten die wekelijks met de Palestijnen mee demonstreren, lopen ze naar de muur.
Tegenwoordig is er ook vaak internationale pers bij – maar ook hun camera’s worden niet gespaard door de Israëlische kogels. Zonder enige moeite vuren de Israëlische soldaten het ene schot na het andere op de menigte, en de traangasgranaten stuiteren over het gras. Ineens is Adeeb geraakt. Hij ligt bloedend op de grond. Samen verslepen ze hem naar een auto, om hem naar een ziekenhuis te brengen. Phil rent boos terug naar de soldaten: ‘Jullie hadden hem wel kunnen vermoorden! Zijn jullie gek geworden?!’ Zonder pardon wordt hij gearresteerd en meegenomen.
Het kat-en-muisspel tussen de dorpelingen en de Israëlische soldaten keert wekelijks terug. Soms met dodelijke gevolgen. Maar om te weten hoe dit voelt, zul je de documentaire zelf moeten kijken.
Uiteraard is het verhaal van Palestijns verzet vaker verteld. De kracht van deze documentaire is dat het op zo’n mooie manier laat zien hoe dit verzet verweven is met de bruutheid van het alledaagse leven – het leven waarin een vader zijn kinderen hun eerste stapjes ziet zetten, ze naar school ziet gaan, en ze ’s nachts in slaap probeert te zingen.
De documentaire 5 Broken Cameras won in 2011 de publieksprijs op het Internationaal Documentairefilm-festival van Amsterdam (IDFA). Daarnaast kreeg het een speciale vermelding van de jury. Om te vieren dat IDFA dit jaar 25 jaar bestaat, bieden ze enkele publieksfavorieten gratis aan, waaronder deze documentaire. Je kunt deze gratis kijken op hun website www.idfa.nl.