De Egyptische revolutie gaat door – Een interview met Hossam El-Hamalawy

De bekende Egyptische blogger en socialist Hossam El-Hamalawy beschrijft in dit interview de uitdagingen voor de revolutie en analyseert de rol van het leger en de verschillende politieke en sociale krachten.
16 januari 2012

Hossam El-Hamalawy is een toonaangevende Egyptische journalist, fotograaf en activist uit Caïro die de populaire blog 3arabawy onderhoudt.1 Hij is ook actief betrokken bij de Revolutionaire Socialisten, het Centrum voor Socialistische Studies en de Democratische Arbeiderspartij. Ik had de mogelijkheid om met hem te praten over zijn visie op het revolutionaire proces in Egypte na de laatste uitbraak van protesten op het Tahrirplein afgelopen november. Die vormden wellicht de felste en meest belangrijke uiting van volksverzet tegen het militaire regime sinds de opstand van 25 januari die de voormalige president Hosni Mubarak heeft omvergeworpen.

Ali Mustafa: De eerste parlementaire verkiezing van het post-Mubarak tijdperk hebben net plaatsgevonden tegenover een achtergrond van dodelijke botsingen tussen de veiligheidstroepen van de staat en de demonstranten op en om het Tahrirplein, met minstens 42 doden en 3000 gewonden tot gevolg.2 Wat zat er achter de recente uitbarsting van geweld en hoe denk je dat deze omstandigheden de algehele geldigheid van de verkiezingen beïnvloeden?

Hossam El-Hamalawy: De omstandigheden die de recente opstanden teweegbrachten, zijn dezelfde als die in januari. Er is niet veel veranderd de laatste paar maanden. De objectieve omstandigheden voor de opstand waren er al; alles wat we nodig hadden was een ontsteker, iets dat moest gebeuren en de hele situatie opnieuw zou doen ontvlammen. We hebben dit al eens eerder gehad. Dit is niet de eerste keer dat we dit soort confrontaties hebben gehad. We hadden ze ook al op 28 en 29 juni, en de hoofdoorzaak is altijd politiegeweld – iets dat niet binnenkort zal verdwijnen, omdat het ministerie van Binnenlandse Zaken nog steeds op zijn plaats zit, en het regime nog steeds op zijn plaats zit. De huidige opstand zal niet voor eeuwig doorgaan en is zelfs op dit moment aan het afzwakken. Maar ik geloof dat het niet de laatste zal zijn. Er zullen meer opstanden volgen in de toekomst.

Heeft dit de geldigheid van de verkiezingen beïnvloed? Natuurlijk heeft het dat gedaan. Ik was al voor de huidige opstanden van mening dat we de verkiezingen moesten boycotten,3 omdat ze werden gehouden terwijl de Opperste Raad van de Strijdkrachten (SCAF) nog aan de macht was. Je kan geen eerlijke verkiezingen hebben terwijl Mubaraks generaals aan de touwtjes trekken of wanneer het leger, samen met de politie, net mensen hebben afgeslacht op het Tahrirplein en in Maspero.4 Ze zijn niet eens aansprakelijk gehouden en nu zijn ze zogenaamd degenen die het hele verkiezingsproces in goede banen moeten leiden?

Belangrijker, het gaat er niet om wie je dit stumperige parlement in stemt. Mijn argument was dat zelfs als je voor 100 procent aan Revolutionaire Socialisten verkiest – Salafisten en Ikhwan5 (Moslim Broederschap) even daargelaten – je nog steeds niet de doelen van deze revolutie zal kunnen bereiken. Als je vandaag een profeet of heilige als minister-president aanstelt, zal deze nog steeds een marionet van de SCAF zijn. Als je een president kiest in de situatie zoals die nu is, zal deze ook een marionet zijn van de SCAF. De SCAF kiest voor een model dat erg veel lijkt op het oude Turkse model waarin de mensen aan verkiezingen mogen doen, burgerlijke politici in maatpak kunnen kiezen en burgerlijke regeringen krijgen, maar die voorzien zijn van duidelijke rode lijnen die niet overschreden kunnen worden. Gebeurt dit wel dan volgt een telefoontje van het leger – of een coup.

Anders dan andere activisten die vertellen dat de SCAF nooit de macht zou willen overdragen, geloof ik echt dat ze niets liever willen dan vertrekken, maar ze willen terug naar hun barakken op een manier waarop ze hun privileges, hun vrijwaring van verantwoording tegenover de regering en hun controle over het militaire budget, allemaal kunnen behouden. Waarom zou je jezelf bezig houden met het regeren van een land als je dat aan een marionet kan overlaten en tegelijkertijd al je privileges gewoon kunt behouden? De groep mensen die het meest enthousiast was over deze verkiezingen was de SCAF! In tegenstelling tot de samenzweringstheorieën die stellen dat ze tot het geweld hebben aangezet om de verkiezingen uit te stellen – nee, ze willen deze verkiezingen juist!

AM: Er zijn veel vergelijkingen gemaakt tussen de recente opstand en die van 25 januari. Wat zijn een aantal belangrijke overeenkomsten en verschillen tussen toen en nu?

HH: In de eerste paar dagen van deze opstand was ik parallellen aan het trekken met 28 en 29 juni, maar toen de opstand de derde dag in ging moest ik zonder meer denken aan januari. De felheid van de confrontaties met de politie is zonder twijfel ongekend sinds januari. Je kan ook parallellen trekken tussen de opstanden als het gaat om het politiegeweld dat aanzette tot de opstand, de tactiek om het plein te bezetten, zelfs in termen van het herhalen van dezelfde gevechten in de Mohamad Mahmoud straat die erg doen denken aan 29 januari – de dag na de ‘vrijdag van woede’ vond er een slachting plaats in die straat. Maar er zijn natuurlijk ook verschillen. Niet alle lagen van de bevolking namen deel aan deze opstand, in tegenstelling tot januari toen er een hogere participatiegraad was.

Het andere kwalitatieve verschil is dat je toen in opstand kwam tegen Mubarak; nu kom je in opstand tegen zijn generaals. Dit is een plus, het betekent dat we ver zijn gekomen. Als je in februari of maart tegen de generaals protesteerde kon je gelyncht worden door het volk zelf – niet door de militaire politie, ik bedoel het volk. Veel mensen geloofden de leugens en de propaganda van het leger over dat ze de revolutie beschermde, of dat het Tahrir was die voor alle onstabiliteit zorgde. Maar als je tien maanden later een grootschalige opstand krijgt die feitelijk tegen het leger is en een sterke bezetting van een paar dagen met als enige eis dat de generaals in de gevangenis gegooid moeten worden, dan weet je dat je qua bewustzijn van de mensen ver bent gekomen.

De opstand slaagde duidelijk niet. Het land wordt nog steeds door de generaals geregeerd. Maar het zal niet de laatste opstand zijn. Ik zou zeggen dat we minstens drie tot zes jaar van eb en vloed te gaan hebben, van gevechten die gewonnen zullen worden en gevechten die verloren zullen worden. Maar in het algemeen ben ik optimistisch, ik ben er niet pessimistisch over.

AM: Het Egyptische leger, met de SCAF aan het hoofd, is al een aantal decennia de centrale institutie in het land. Hoe zou je de plaats van het leger in de Egyptische politiek, economie en het sociale leven omschrijven? En wat is de historische basis voor de steun die het nog steeds geniet onder veel normale Egyptenaren?

HH: Dat het leger de meest populaire institutie onder de Egyptenaren zou zijn, is een grote leugen. Hoe beoordeel je dat? Wanneer de dienstplicht roept, zie je dan honderdduizenden jonge Egyptenaren naar de kampen rennen om hun plicht te vervullen? Nee, iedereen probeert de dienstplicht af te kopen of het te ontwijken – dat is de echte graadmeter. Wanneer de dienstplicht roept, wat is dan het gedrag van de Egyptenaren?

Het leger regeert dit land sinds 1952.6 Alle presidenten hebben een militaire achtergrond. Veel van de ministers in het kabinet komen ook uit het leger. Met de gouverneurs is het hetzelfde verhaal. Veel directeuren in de publieke sector hebben die positie bij hun pensionering gekregen als beloning voor hun militaire dienst. Het leger heeft zich dus geworteld in het dagelijks leven. Ze controleren 25 tot 40 procent van onze economie.7 Je kunt geen accurate cijfers over ze krijgen omdat het leger zich de afgelopen decennia heeft omhuld met een groot ijzeren gordijn. SCAF ontvangt 1,3 miljard dollar van Amerikaanse belastingbetalers; ze zijn de op een na grootste ontvanger van Amerikaanse buitenlandse hulp, na Israël.8

Sommige Egyptenaren, of brede lagen van de Egyptische bevolking, ondersteunden het leger in februari, maart, april en tot aan de zomer om een aantal redenen: sommigen geloofden de leugens van het leger dat ze de revolutie beschermde. Andere waren gewoon onzeker – plaats jezelf eens in de schoenen van de gemiddelde Egyptische burger die ideologisch niet sterk is, die gewoon zijn dagelijks leven leeft en plotseling alles om zich heen ziet instorten en voor wie het alternatief niet helder is. Voor veel Egyptenaren was het leger, zoals de propaganda beweerde, de laatste institutie die zich nog staande hield in Egypte – als het leger in elkaar stort, valt Israël binnen of stort Egypte zelf in. Eigenlijk speelt het leger dezelfde ‘anarchie’-kaart als Mubarak deed: zeggen dat als ze aftreden chaos zou regeren. En tot slot, de mensen waren uitgeput. Letterlijk iedereen was uitgeput. We gingen een opstand van 18 dagen in waarin we veel mensen hebben verloren – het was erg vermoeiend om Tahrir en alle andere pleinen georganiseerd te houden rond deze beweging. Iedereen moest even bijkomen. Dat is waar ik de steun voor het leger aan toe wil schrijven.

Het leger beschermde de revolutie natuurlijk niet. De enige reden dat het leger niet op de demonstranten op Tahrir en andere plekken schoot is omdat je twee legers hebt: je hebt het leger van de generaals en je hebt het leger van de arme dienstplichtigen en jonge officieren die in dezelfde benarde situatie zitten als alle andere Egyptenaren. De generaals begrepen heel goed dat als ze de tanks het bevel hadden gegeven om Tahrir te beschieten, dat dit leger uit elkaar zou vallen – je zou een muiterij krijgen of weigering van orders. Dus de generaals hoopten gewoon stil te kunnen blijven zitten, neutraal konden blijven terwijl knokploegen ons zouden afmaken, zoals het ook ging tijdens het ‘gevecht van de kameel’.9 Nu hebben ze de afgelopen maanden zeker krediet verloren. Het Egyptische volk is niet dom! Ja, misschien heb ik het leger vandaag gesteund, maar als ik zie dat ze niks waarmaken en merk dat mijn situatie net zo slecht is als voorheen of zelfs slechter dan voor de revolutie, dan raak ik na een tijdje gedesillusioneerd. Ik wil dus zeggen dat we in vergelijking met februari zeker in een betere positie staan als het om het bewustzijn van de mensen gaat.

AM: Er wordt verwacht dat de Vrijheid en Rechtvaardigheid Partij10 van de Moslim Broederschap het goed gaat doen in de verkiezingen, zelfs beter dan eerst werd verwacht aangezien veel mensen besloten hebben zich te onthouden van hun stemrecht of de verkiezingen te boycotten. Welke rol zie je de Moslim Broederschap op dit moment spelen in de Egyptische Revolutie en hoe staat dat in contrast met de periode van januari en februari?

HH: Hun rol nu verschilt totaal niet met die van januari en februari. Bedenk je dat de leiders van de Broederschap de eerste drie dagen van de opstand niet ondersteunden. Ze ondersteunden alleen de ‘vrijdag van woede’ op 28 januari, toen het duidelijk werd dat er met of zonder hun steun een opstand gaande was. Hun jeugd heeft echter vanaf de eerste dag deelgenomen – of in ieder geval delen van hun jeugd, en hun houding op het Tahrirplein en op andere plekken tijdens de 18 dagen was niet anders dan vandaag. De jeugd speelde een heroïsche rol toen ze het plein verdedigden in confrontaties met de politie en ze hadden veel martelaren. Maar de leiders waren tijdens de 18 dagen de hele tijd bezig met onderhandelen.

Vanaf 11 februari toen Mubarak viel, heeft hun leiderschap geen van de protesten die de afgelopen maanden plaatsvonden ondersteund, op drie na: het protest dat een week later de val van Mubarak vierde, die van 29 juli11 en de laatste op 18 november.12 Dit zijn de enige drie massaprotesten die de Ikhwan ondersteunde. Maar de jeugdleden hebben deelgenomen aan onze protesten, en er zijn mensen die gedesillusioneerd raken en zich terugtrekken. Dus ondanks dat hun leiders conservatief en soms contrarevolutionair zijn, is hun jeugd een heel ander verhaal. En dat is waar ik en andere mensen van seculier links onze hoop op vestigen – dat als deze radicalisering doorgaat er meer afsplitsingen binnen de Ikhwan en andere religieuze groepen plaats zullen vinden.

AM: Egyptenaren worden op het moment afgeschilderd alsof ze gevangen zitten tussen de ‘islamisten’ aan de ene kant en het militaire regime van de SCAF aan de andere – alsof er maar twee mogelijke opties zijn voor Egypte. Welke rol vind je dat liberalen, arbeiders, maar ook radicalen moeten spelen in dit kritieke stadium van de revolutie?

HH: Dit is hetzelfde scenario dat Mubarak naar voren probeerde te brengen toen hij aan de macht was: het is of ik, of deze ‘monsters’ met baarden, ik of anarchie. Als je erover nadenkt is het op het politieke vlak in termen van de verkiezingen wel zo – of je kiest voor de NDP of je kiest de ‘islamisten’ – maar ik praat hier over politiek op de grond. En daar zijn er andere alternatieven. Revolutionair links is vooruitgegaan, enorm vooruit gegaan sinds januari tot aan vandaag, in de zin van een toenemende reikwijdte van zijn invloed en fysieke aanwezigheid tussen de mensen. Onze interventie in de industriële conflicten is steeds volwassener aan het worden en veel beter georganiseerd dan voorheen. Tijdens de huidige opstand, kan ik vanuit mijn positie als Revolutionair Socialist zeggen dat mijn groep een veel effectievere en beter georganiseerde rol speelt dan tijdens de eerste dagen van de januari-opstand. Toen werden we allemaal verrast, maar dit keer was onze interventie veel sneller.

De liberalen zijn een compleet ander verhaal. De liberalen zijn verdeeld. Er zijn mensen als Naguib Sawiris,13 onze Egyptische Rockefeller, die eerst een goede bondgenoot van Mubarak was en nu de Vrije Egyptenaren Partij leidt.14 In een berucht interview met Bloomberg van afgelopen zomer, antwoordde hij op de vraag waarom hij de partij had opgericht dat socialistische ideeën dominant waren geworden onder de jongeren – hij zei niks over de Salafisten of de Ikhwanis. Hij is een zakenman die zijn eigen belangen goed kent. Maar er is een probleem met de terminologie omdat veel van de liberalen, mensen die zichzelf beschrijven als liberalen, eigenlijk radicaal links zijn, maar zich dat niet realiseren – op dezelfde manier hoe ik sommige ‘linkse’ mensen als liberalen beschouw die niets met links te maken hebben.

Maar ik geloof dat de industriële acties die de komende maanden zullen plaatsvinden strijdbaarder zullen zijn dan de maanden daarvoor. Waarom? Omdat de SCAF het voor elkaar heeft gekregen om de verwachtingen van een laag van de bevolking over het aanstaande parlement te vergroten: jij vertelde ons de protesten uit te stellen, jij vertelde ons te stoppen met staken, jij vertelde ons dat Tahrir slecht was, jij vertelde ons om al die maanden te wachten zodat we een burgerregering zouden krijgen die miraculeus al onze problemen zou oplossen. Okay, en dan krijgen we onze burgerregering en dan kunnen ze niks! Ik denk dat dit een hernieuwde golf van industriële strijd zal aanwakkeren.

AM: Kan je een overzicht geven van de links georiënteerde partijen, groepen en coalities die sinds 25 januari uit de Egyptische revolutie voort zijn gekomen? En wat is jouw mening over de vooruitgang die gemaakt wordt op het georganiseerde politieke front in vergelijking met het verzet dat aan de grond wordt georganiseerd?

HH: Het politieke landschap is zeker groter geworden sinds 25 januari. Aan de linkerkant heb je nu de Socialistische Volksalliantie, een politieke paraplu die verschillende linkse facties onder zich heeft.15 Dan heb je ons, de Revolutionair Socialisten, die de grootste binnen radicaal-links in Egypte zijn.16 Je hebt de Democratische Arbeiderspartij,17 een partij waar de Revolutionair Socialisten deel van uitmaken en helpen op te bouwen (maar het is niet een partij van de Revolutionair Socialisten, omdat veel mensen de twee door elkaar halen). De Egyptische Communistische Partij is onlangs nieuw leven in geblazen en kwam op 1 mei in het openbaar met rode vlaggen, maar ik weet dat ze met problemen kampen omdat we veel van hun jeugd rekruteren.18 Dan heb je nog de Socialistische Partij van Egypte, die gelanceerd is door een aantal figuren van de generatie van studentactivisten uit de jaren zeventig.19 En je hebt de Egyptische Sociaal-Democratische Partij20 – dus het wordt meer mozaïek-achtig, als ik het zo mag zeggen.

Je zal sommige mensen horen klagen over een gebrek aan eenheid binnen links, maar ik geef daar eigenlijk niet zoveel om. Waarom? Omdat we 85 miljoen mensen zijn die heel lang onder de duim zijn gehouden; als je die duim weghaalt is het heel normaal dat alle mensen naar buiten komen. Mensen beginnen groepen te vormen en misschien fuseren deze groepen, maar misschien splitsen ze ook wel of transformeren ze tot iets groters – het is niet zoals in Canada, waar als je naar een willekeurig evenement van activisten gaat je stoelen aantreft voor twaalf linkse facties. Je kunt ze misschien bespotten en zeggen dat die factie maar drie mensen in heel Canada vertegenwoordigt, maar het is een microkosmos. Als je 85 miljoen mensen hebt, waarom zou je dan niet twaalf verschillende socialistische partijen kunnen hebben? Natuurlijk kan dat wel!

AM: En het georganiseerde politieke front versus het verzet aan de grond?

HH: Het zou een grove leugen zijn om te claimen dat de huidige socialistische formaties, inclusief wijzelf, de stakinggolf en het verzet aan de grond leiden. We hebben zeker te maken met de grootste stakingsgolf in het land sinds 1946.21 Deze stakingsgolf, die gaande is sinds december 2006 tot aan vandaag, is de langste, sterkste en meest aanhoudende stakingsgolf in onze geschiedenis sinds 1946. Zelfs de jaren zeventig waren niet zo sterk als vandaag. Maar nogmaals, deze acties gebeuren grotendeels spontaan en onafhankelijk van activistische groepen. De activistische groepen hebben iets van een aanwezigheid in sommige fabrieken, sommige werkplekken en sommige vakbonden, maar ze runnen de show niet. Dat kunnen we op geen enkele manier beweren. Dus de arbeidersbeweging maakt gigantische sprongen vooruit – zij hebben grote overwinningen behaald in termen van succesvolle stakingen, het afzetten van het oude management in veel fabrieken die bij het oude regime waren aangesloten, het vormen van onafhankelijk vakbonden, het ontmantelen van de corrupte vakbonden die ze in sommige gevallen hadden – maar dit gebeurt allemaal onafhankelijk van de activistische groepen. De activistische groepen hebben op sommige plekken een aanwezigheid en hebben zeker een heroïsche rol gespeeld in de mobilisaties, maar ik denk dat we nog een lange weg te gaan hebben voordat we echt leiding kunnen geven aan de Egyptische arbeidersklasse.

AM: Je bent vele jaren lang revolutionair activist in Egypte en je hebt vroeger gezegd dat uiteindelijk alleen een algemene staking het regerende militaire regime voor eens en altijd omver kan werpen. Kan je de stand van strijd van de Egyptische arbeiders op dit moment omschrijven, inclusief een aantal stakingen en acties die in de afgelopen maanden een sleutelrol hebben gespeeld? En wat is er volgens jou onder de huidige omstandigheden nodig om arbeiders van alle sectoren aan te sporen tot een algemene staking?

HH: Toen Mubarak op 11 februari was omvergeworpen en de middenklasse en de meeste van de jongeren groepen maar al te graag de Tahrir sit-in wilden opheffen, toen te midden van al deze nationalistische propaganda – zoals ‘laten we een nieuwe Egypte bouwen’ en ‘stop 110 procent moeite in je werk’ –overal werd opgeroepen om weer aan het werk te gaan, bleven de arbeiders waar ze waren. Als journalist kan ik het me veroorloven om 18 dagen niet naar mijn werk te gaan en dan terug te gaan naar mijn redactionele post waar ik een paar duizend pond per jaar verdien. Maar een arbeider in het openbaar vervoer kan niet zomaar zijn staking opgeven en terug naar huis gaan om zijn kinderen te vertellen, ‘ik verdien nog steeds 189 Egyptische pond na 15 dienstjaren, laten we nog maar een aantal maanden wachten terwijl de militaire junta ons een burgerregering geeft die al onze problemen zal oplossen.’

Volgens een bevriende vakbonds-organiser, hebben er alleen al in februari 150 industriële acties plaatsgevonden, evenveel als het totale aantal in heel 2010. Deze acties zijn doorgegaan tot aan maart en zijn een beetje afgenomen in april, mei en juni. Maar toen had je september, waarschijnlijk de maand met het grootste aantal stakingen, waar een kwart miljoen Egyptenaren aan deelnamen; dit betrof voornamelijk het openbaar vervoer, leraren, doktoren en suikerraffinaderijen. Hier noem ik alleen de grootste groepen, maar als je toentertijd de krant opensloeg, las je dat overal wilde stakingen gaande waren.

Tijdens de huidige opstand hebben we geen stakingen uit solidariteit met Tahrir waargenomen. Het klopt dat de Egyptische Federatie van Onafhankelijke Vakbonden22 en sommige onafhankelijke bonden Tahrir steunden. Ze hadden hun vlaggen daar en een symbolische aanwezigheid, maar ze mobiliseerden niet op grote schaal. Mijn verklaring hiervoor is dat aan de ene kant de Onafhankelijke Federatie nog steeds niet genoeg geworteld is om een algemene staking op te zetten. Aan de andere kant is de arbeidersklasse meestal de laatste om in beweging te komen – het is heel makkelijk voor de jongeren en de radicalen om hun familie of universiteit voor een maand achter zich te laten om naar Tahrir te gaan. Als je een arbeider bent, vier kinderen hebt en van 9 tot 5 werkt, en soms zelfs van 9 tot 7, dan is het opzetten van een staking een heel ander verhaal. Ze zijn meestal de laatsten om in beweging te komen, maar als ze bewegen dan is het game over.

Waar ik en andere radicalen in de beweging tijdens de opstand in november op hoopten, was dat als we de bezetting iets langer hadden kunnen volhouden de strijdlust zou overspringen naar de arbeidersklasse, net zoals in januari. Nu komt zoiets natuurlijk niet uit de lucht vallen. Op de plekken waar we een industriële aanwezigheid hadden, deelden we tienduizenden flyers uit die opriepen tot een algemene staking, maar nogmaals: we hebben nog niet de nationale structuur die zo’n beweging kan opzetten. Dus als het gebeurt, dan gaat het spontaan, of je kunt hopen het op een of andere manier aan te wakkeren. Maar wanneer ze zeggen dat Egypte Tunesië niet is, dan klopt dat! Tunesië had een vakbondsfederatie waarvan het leiderschap was gecoöpteerd, maar het lichaam nog redelijk gezond was. Dus dat betekende dat toen je daar de revolutie had er enorm veel druk op de vakbonden stond om in beweging te komen – en wanneer ze bewegen kunnen ze het hele land tot stilstand brengen. Hier in Egypte heb je die structuur niet.

De algemene staking komt eraan. Daar heb ik geen enkele twijfel over; wat je niet weet is wat de uitkomst van de algemene staking gaat worden. Maar wij zijn in balbezit – of we hem naar links of naar rechts kunnen spelen, zullen we zien. Op het moment zijn er meerdere belangrijke protesten gaande, vooral in Alexandrië. Morgen is er in Caïro een protest voor het hooggerechtshof (Magles Al-Dawla in Dokki op Giza straat, waar arbeiders van twee geprivatiseerde fabrieken komen voor een rechtszaak om de renationalisatie van hun bedrijven te eisen – die ze overigens al gewonnen hebben. Dat is het andere probleem: zelfs als je een staking hebt die zijn doelen heeft bereikt, dan betekent dit nog niet dat de regering zijn beloften daadwerkelijk gaat vervullen. Noem een naam van een willekeurig bedrijf dat nu in staking is en ik kan je vertellen dat ze al sinds 2009 of zelfs 2007 in staking zijn!

AM: Door de toenemende instabiliteit, onzekerheid en onrust die het land in recente maanden heeft meegemaakt, lijkt het er op dat Tahrirplein steeds verder vervreemd raakt van de bevolking op een manier die we niet zagen in de vroege dagen van de Egyptische Revolutie. Wat betekent dit volgens jou voor de toekomst van Tahrirplein als het middelpunt voor de revolutie?

HH: Ik denk dat dit een beetje overdreven is wat je zegt. Tahrirplein is zeker het symbool voor deze revolutie, maar we gaan niet in de val lopen om Tahrir als barometer te nemen voor of de revolutie voor- of achteruit gaat. Dat is wat we de afgelopen maanden gezegd hebben tegen de activisten die gedemoraliseerd waren. Bijvoorbeeld, je roept op tot een ‘miljoenenprotest’ op Tahrir tegen de militaire tribunalen en er komen maar een paar honderd mensen, dan raak je gedemoraliseerd. Maar tegelijkertijd, in dezelfde maand gaan er 750.000 Egyptenaren in staking, die zo de facto de noodwet breken. Dan komen ze misschien niet op je protest op Tahrirplein opdagen, maar ze weten wel even de noodwet te slopen.

Ik ben in situaties geweest waar ik in een taxi zit en de chauffeur de hele weg loopt te schelden op de mensen op Tahrir, maar dan zet hij me af om zelf een sit-in bij te kunnen wonen van andere taxichauffeurs voor het ministerie van Financiën hier in Nasr City. Ja, arbeiders komen misschien niet op Tahrir, maar ze gaan wel twee straten verderop naar het hoofdgebouw van het kabinet om daar de weg te blokkeren en de militaire politie te trotseren – en zo nu en dan hard met ze in botsing te komen – om hun eigen rechten op te eisen. Tahrir zal er altijd zijn, en zal op een gegeven moment weer worden kapotgemaakt zoals in januari. Wanneer? Ik weet het niet, maar de revolutie is veel groter dan Tahrir.

Voor mij is wat er op de universiteiten en op de werkplaatsen gebeurt veel belangrijker dan Tahrir. Als je een arbeider uit Mahalla bent en ik kom je tegen op Tahrir, dan zeg ik je, ‘Wat doe je in godsnaam met mij op Tahrir? Ga terug naar je eigen fabriek en probeer je te ontdoen van de NDP en veiligheidsambtenaren die je daar hebt.23 Probeer je eigen fabriek over te nemen en het zelf te managen!’

AM: Wat zie je op dit moment als de belangrijkste politieke uitdagingen voor de Egyptische revolutie?

HH: De grootste politieke uitdaging is, ten eerste, het feit dat Mubaraks generaals nog steeds regeren, wat betekent dat het regime nog steeds verder leeft. De andere politieke uitdaging is voor de dissidenten, dat we nog niet goed georganiseerd zijn. We missen nog steeds de landelijke mobilisatiestructuur die een algemene staking van de grond kan krijgen wanneer we dat willen. Wat we in dit soort situaties altijd kunnen doen is het oproepen tot protest, maar we weten niet hoeveel mensen er dan komen. Ja, je kan signalen krijgen, je kan voorspellen of het een grote of kleine dag gaat worden, maar de grootste uitdaging voor ons is om een massale revolutionaire politieke partij te bouwen, of noem het een netwerk of wat dan ook, die de werkplaatsen kan verbinden met de universiteitscampussen en Tahrir.

AM: Als laatste, in een tijd waarin de mondiale Occupybeweging snel groeit en zich verspreidt over Noord-Amerika en Europa, grotendeels beïnvloed door Egypte en de andere opstanden in de Arabische wereld, wat denk je dat de belangrijkste lessen zijn – positief en negatief – die activisten en gewone mensen die toegewijd zijn aan sociale verandering kunnen trekken uit de ervaringen van de Egyptische Revolutie?

HH: Er is eigenlijk maar één les: als je beweging beperkt blijft tot een plein dan ga je niet slagen. Je moet deze beweging van het plein verplaatsen naar de werkplaatsen en de universiteiten. Wij hebben Mubarak niet omvergegooid op Tahrir. Ja, Tahrir was een heroïsche strijd, een heroïsche sit-in en een heroïsche bezetting, die zeker de geschiedenis in zal gaan als een van de meest fantastische gevechten van deze eeuw, maar tegelijkertijd een die het regime kon overleven. Mubarak had veel langer aan de macht kunnen blijven als er geen stakingen waren uitgebroken. Dus ik ben erg trots op onze collega’s, onze broeders en zusters die deel uitmaken van de Occupybeweging, maar ze moeten de strijd naar hun werkplaatsen brengen. Als ze de arbeidersklasse niet in beweging krijgen – wat een grote uitdaging is en ik zeg ook niet dat het makkelijk is – dan zal deze beweging een stille dood sterven.

Noten

Dit interview werd oorspronkelijk gepubliceerd op 10 december 2011 door New Socialist. Vertaling door Florian Albronda.

1. www.arabawy.org

2. www.youtube.com/watch?v=T9JmBTotCWQ

3. www.almasryalyoum.com/en/node/514258

4. www.thenation.com/signupad/163886?destination=article/163886/bloodbath-cairo-eyewitness-account

5. en.wikipedia.org/wiki/Muslim_Brotherhood

6. en.wikipedia.org/wiki/Egyptian_Revolution_of_1952

7. wikileaks.org/cable/2008/09/08CAIRO2091.html

8. www.npr.org/2011/02/07/133492143/the-new-republic-the-failure-of-us-aid-in-egypt

9. bikyamasr.com/41976/egypts-battle-of-the-camel-defendants-plead-not-guilty

10. www.jadaliyya.com/pages/index/3154/freedom-and-justice-party

11. www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-14341089

12. www.guardian.co.uk/world/2011/nov/18/egyptians-return-tahrir-square-protest

13. en.wikipedia.org/wiki/Naguib_Sawiris

14. www.jadaliyya.com/pages/index/3153/free-egyptians-party

15. www.jadaliyya.com/pages/index/3159/socialist-popular-alliance-party

16. en.wikipedia.org/wiki/Revolutionary_Socialists

17. www.jadaliyya.com/pages/index/3149/democratic-workers%E2%80%99-party

18. en.wikipedia.org/wiki/Egyptian_Communist_Party

19. en.wikipedia.org/wiki/Socialist_Party_of_Egypt

20. www.jadaliyya.com/pages/index/3158/egyptian-social-democratic-party

21. www.arabawy.org/2011/02/12/permanent-revolution

22. www.arabawy.org/2011/02/21/jan25-egyworkers-egyptian-independent-trade-unionists%E2%80%99-declaration

23. en.wikipedia.org/wiki/National_Democratic_Party_%28Egypt%29