Fabels en feiten over de AOW-leeftijd
Foto: leden van de Internationale Socialisten tijdens de FNV-demonstratie tegen de verhoging van de AOW-leeftijd in Rotterdam in november (foto door Ashley Nijland)
‘We worden nu eenmaal steeds ouder’
Volgens de voorstanders van de verhoging van de AOW-leeftijd is deze maatregel nodig omdat we ‘nu eenmaal allemaal steeds ouder worden’. Maar dit argument klopt niet. Inderdaad is de gemiddelde levensduur van mensen hoger geworden, maar dat is een gemiddelde. Deze hogere levensverwachting heeft bijvoorbeeld ook te maken met het feit dat de kindersterfte in de afgelopen eeuw drastisch is verminderd. Voor de AOW is het gemiddeld aantal jaren dat iemand na zijn 65ste te leven heeft van belang, en dit gemiddelde is juist veel minder hard gestegen.
Ook wordt vaak gezegd dat ouderen ‘duurder’ zijn, omdat ze meer zorg nodig hebben. Maar ook dit argument loopt spaak. Inderdaad hebben mensen aan het einde van hun leven de meeste behoefte aan zorg, maar dat is meestal in hun laatste levensjaar. Sterven doe je maar een keer en hoe oud je wordt voor dat moment aanbreekt is van ondergeschikt belang voor de zorgkosten.
‘Door de vergrijzing wordt de AOW onbetaalbaar’
Ook wordt er vaak gerefereerd aan de ‘betaalbaarheid’ van de AOW in het licht van de vergrijzing. Doordat de generatie van baby boomers allemaal in de AOW terechtkomt zou dat zogenaamd zorgen voor een ‘enorme druk op de overheidsbegroting’. Ook hier is stevig op af te dingen. De AOW (die inderdaad uit de algemene fondsen wordt bekostigd) is maar een klein deel van wat de meeste mensen na hun pensioen ontvangen. Het pensioendeel is hierin belangrijker.
De pensioenen vallen onder het ‘kapitaaldekkingsstelsel’: mensen hebben zelf gespaard voor hun pensioen. De pensioenpremie is uitgesteld loon: een deel van je loon wordt opzij gezet om daar na je 65ste van te kunnen leven. Dit uitgestelde loon is bovendien brutoloon. Dat wil zeggen dat gepensioneerden hier pas belasting over gaan betalen als ze daadwerkelijk pensioen ontvangen. Dat betekent dat de staat hier – als gevolg van de vergrijzing – stevig meer belastinginkomsten over ontvangt. Het probleem van de betaalbaarheid van de AOW bestaat daarom niet.
De realiteit van de Nederlandse arbeidsmarkt
Op dit moment haalt maar 1 op de 6 werknemers werkend de 65 jaar. Daarnaast hebben ouderen die kunnen werken nu al grote moeite om nog aan de bak te komen, terwijl de werkloosheid onder jongeren in de periode februari – april tot 13,1 procent is gestegen. Het verhogen van de AOW- en pensioenleeftijd zal dit probleem alleen maar vergroten. Door meer mensen de arbeidsmarkt op te trappen zonder dat er werk voor ze is, wordt ook de druk op de lonen voor mensen die wél een baan hebben vergroot. Dit zal de concurrentie tussen werknemers verscherpen. Werkgevers zullen makkelijker in staat zijn om de lonen te drukken in CAO-onderhandelingen om zo – over de ruggen van hun personeel – hun eigen winsten te spekken.
De sterkste schouders de zwaarste lasten
Het antwoord dat we vanuit de vakbeweging en links nodig hebben is daarom allereerst dat dit principeakkoord linea recta van tafel moet en daarmee elke verhoging van de AOW-leeftijd boven de 65 jaar. Maar om die eis werkelijke kracht bij te zetten zouden we tot actie moeten overgaan en de FNV-leus ‘de zwaarste lasten voor de sterkste schouders’ voorop moeten stellen en durven concretiseren. Als we het geld halen waar het zit en de veroorzakers van de crisis laten opdraaien voor de rekening kunnen we de AOW-leeftijd zelfs naar beneden schroeven.
• Haal het geld waar het zit: lees onze alternatieve begroting hier
• Lees bij dit artikel: Het poldercompromis over de AOW moet de prullenbak in