‘Feminists and Radical – Against the State and Capital!’

Foto: Mylène Bolder
Afgelopen zaterdag namen duizenden mensen deel aan de Women’s March in Amsterdam. De organisatoren schatten dat maar liefst 15.000 feministen deelnamen. De Internationale Socialisten sloten de handen ineen met activisten van onder andere het Groningen Feminist Network.
11 maart 2019

De Women’s March van dit jaar werd uitgeroepen onder de slogan ‘It is about all of us (f/m/x). In every way. Because all oppression is connected’. Met deze intersectionele insteek reageerde organisator Women’s March Netherlands op eerder gehoorde kritiek dat zij een te burgerlijke en wit-feministische houding hadden. Deze andere benadering was niet alleen terug te zien in de vele deelnemers, de leuzen en protestborden, maar ook in de toespraken.

De toespraak van activiste Naomie Pieter op Museumplein bijvoorbeeld, werd enthousiast onthaald door het publiek. Ze liet activisten meescanderen over hoe iedereen prachtig was, ondanks wat een maatschappij gebaseerd op onderdrukking hen probeert wijs te maken. Ze sloot haar toespraak af door met een groep vriendinnen met veel verschillende posities hun bovenlijf op het podium te ontbloten.

Sprekers met allerlei verschillende achtergronden en ervaringen riepen op tot solidariteit met mensen van kleur, mensen met een handicap, armen en andere gemarginaliseerde groepen. Dit was ook terug te zien in de verschillende blokken in de demonstratie. Zo hadden feministische moslima’s een eigen blok onder de leus ‘S.P.E.A.K. – wij zijn niet jullie strijdtoneel’. Zij schreven in hun oproep: ‘Wij hebben er genoeg van dat anderen denken dat ze voor ons mogen bepalen wat we dragen en wat we denken. Wij hebben er genoeg van dat de politiek zich bemoeit met onze keuzes, ons belemmert en geen maatregelen neemt tegen de uitsluiting van moslimvrouwen. Genoeg is genoeg. Wij zijn baas over eigen lijf, buik EN hoofd.‘

De uiting van eenheid en solidariteit in al onze verscheidenheid is verbonden met het socialistische principe dat ‘an injury to one, an injury to all’ is. Maar als socialisten hebben we ook de taak om onderdeel te zijn van de discussie over intersectioneel activisme en de dimensie en dynamiek van klassenonderdrukking aan te scherpen.

Steun uit Groningen

De noodzaak van een antikapitalistisch geluid werd niet alleen door de Internationale Socialisten herkend, maar ook door het Groningen Feminist Network (GFN) en Free Activists Groningen, die samen een fel antikapitalistisch en antiracistisch blok vormden. De Groningse activisten brachten de sfeer en energie van de uitzonderlijk strijdbare en principiële demonstraties die zij de afgelopen jaren in Groningen organiseerden naar Amsterdam.

Het blok was enorm energiek, met leuzen als: ‘ A-Anti-Anticapitalista’  en ‘Power to the people’. Dit werkte aanstekelijk op andere demonstranten en groepen. Ook werden de leuzen overgenomen door de organisatoren en vrijwilligers die hun eigen geluidswagen hadden meegenomen.

Onder de aanwezige leden van de Internationale Socialisten was er een groot enthousiasme voor de deelname van de Groningse kameraden en het GFN spraken hun solidariteit uit en zien uit naar meer samenwerking en vriendschap tussen de twee organisaties.

‘Fight for Sisters, not just cis-ters!’

Ondanks de ontwikkeling richting een meer inclusieve taal en de keuze om sprekers uit minderheidsgroepen op de voorgrond te stellen, is er nog wel verbetering mogelijk als het gaat om sommige van de geluiden tijdens de demonstratie. De ‘pussy hats’ en borden en leuzen over vulva’s en eierstokken kunnen al langere tijd op kritiek rekenen vanuit vooral queer-feministisch groepen die erop wijzen dat deze teveel samenhangen met een biologisch-essentialistische opvatting van vrouwelijkheid en het perspectief van transmensen negeren.

Activisten van het GFN hadden hier onderling discussies over en kwamen tot de conclusie dat het aan de ene kant belangrijk is om te zien hoe vormen van onderdrukking zoals het taboe op borstvoeding of menstruatie, of de inperking van de toegankelijkheid van anticonceptie en abortus niet alleen invloed hebben op cisvrouwen. Maar tegelijkertijd is het belangrijk dat we precies zijn in onze eisen en nergens de suggestie wekken de vrouwelijkheid en de legitieme strijd van transvrouwen wordt ontkend.

‘When bigots attack – we fight back!’

Een ander element in de toespraken en de leuzen was de opkomst van uiterst rechts, niet alleen in Europa, maar over de hele wereld. De eerste Women’s Marches werden georganiseerd tegen de achtergrond van de verkiezing van Trump, maar ook in de mobilisaties tegen Bolsonaro in Brazilië hebben feministische en queer-groepen een belangrijke rol gespeeld. Deze nieuwe golf van feministisch verzet moet actief stelling nemen tegen extreem-rechts en fascisme.

Dat vrouwen hierbij in verschillende delen van de wereld ook steeds vaker het stakingswapen inzetten is een belangrijk gegeven. Het maakt de economische rol van vrouwen in zowel het productieproces als in het reproductieproces zichtbaar. In de Spaanse staat legden vrijdag in totaal meer dan vijf miljoen vrouwen het werk neer, honderdduizenden gingen de straat op in Madrid en Barcelona. En bij onze Zuiderburen werd er ook gestaakt en gingen 15.000 vrouwen de straat op. In Turkije werd een massaal feministisch protest met geweld door de politie uit elkaar gedreven.

In de Nederlandse context is het belangrijk om voort te bouwen op het succes van zaterdag en eisen te formuleren die een concrete verbetering betekenen voor de positie van vrouwen, zoals minder werken met behoud van inkomen, veel langer ouderschapsverlof en het principieel verdedigen van het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen: of het nu gaat om toegang tot vruchtbaarheidsbehandelingen en het recht om te dragen wat je wilt.

Daarbij zien we in Nederland, net als in de rest van de wereld het potentieel voor een antifascistische beweging in samenhang met een nieuw intersectioneel feministisch bewustzijn. Dit mogen we niet over het hoofd zien en we dit potentieel proberen te vertalen in een werkelijke beweging. Socialisten moeten actief interveniëren en deelnemen in de strijd van feministische en queer-groepen om de noodzaak te laten zien van een gecombineerde strijd tegen extreem-rechts, patriarchale verhoudingen en het kapitalisme als geheel.

Max is actief bij zowel de Internationale Socialisten Groningen als het Groningen Feminist Network.